... همچون حاتم طایی و در رشادت و جوانمردی همچون رستم زال بود.

Politics

... همچون حاتم طایی و در رشادت و جوانمردی همچون رستم زال بود.
(اشعار از اصل کتاب احمد خانی است.)

🔹رۆم و عەرەب و عەجەم د فەرمان

[روم و عرب و عجم بە فرمان وی بودند]

مەشهوور ب ناڤێ میرێ بوەتان

[مشهور بە نام میر بوتان بود]

موحتاجێ سەخاوەتا وی حاتەم

[حاتم(طایی) محتاج سخاوت وی بود]

مەغلووبێ شەجاعەتا وی روستەم

[مغلوب شجاعت وی، رستم بود]

▪️میر بوتان دو خواهر به اسم زین و ستی داشت کە در زیبایی همچون پریان بهشتی بودند. همە جا سخن از زیبایی و نجابت آن دو بود. آنان اندرون قصر بودند و همە در آرزوی دیدن آن دو بودند.

🔹شەهزادە دو بوون ل تک وی شاهی

[شاهزادە دوتا بودند با یک شاه]

خورشید دو بوون ل نک وی ماهی

[خۆرشید دوتا بودند بە همراە یک ماە]

یەک سەروێ ریازێ ڕاستی بوو

[یکی سروی بلند حقیقی بود]

وێ ناڤ ب ڕاستی ستی بوو

[نام وی بە راستی ستی بود]

یا دی ژ دل و هناڤێ میر بوو

[اون یکی دل و نفس میر بود]

وێ ناڤ ژ نسفێ ناڤێ میر بوو

[نام وی نصف نام امیر بود(زین)]

راوی وهە گۆتە من موعەمما:

[راوی این معما را بە من گفت]

ئەو حوور ب ناڤێ زین موسەمما

[اون حوری بە نام زین مشهور بود]

حوسنا روخێ وان چو کەس نەدی بوو

[حسن روی آن دو را کس ندیدە بود]

زیرا ژ جەمالێ سەرمەدی بوو

[چون از جمال سرمدی(خداوند) بود]

▪️هرچند که ستی زیبا بود ولی زیبایی زین چیزی دیگر و مسحور کنندە بود:

🔹هەر چەندە ستی وە نازەنین بوو

[هر چند ستی نازنین بود]

لێ زین ژ مسالێ حوورعین بوو

[اما زین همچو حورالعین بود]

هەر چەندە ستی ستارە وەش بوو

[هرچند ستی همچو ستارە بود]

لێ زین ب روخان هەییڤە گەش بوو

[اما زین در چهرە ماه درخشان بود]

هەر چەندە ستی وەکی قەمەر بوو

[هر چند ستی مثل قمر(ماە) بود]

زین موهر سفەت زیادەتەر بوو

[زین در این صفت بیشتر بود]

▪️در دربار میر مردان شجاع و باکیاست و زیبا همچون سرو رعنا زیاد بودند اما مەم و تاج‌الدین سرآمد همگی بودند. تاژدین فرماندە محافظان دربار و مەم پسر "منشی" میر بود. تاجدین دو برارد بە اسم عارف و چکو داشت ولی مەم از برادر بسی به او نزدیک‌تر بود و اگر روزی او را نمی‌دید روز روشنش شب تاریک می‌شد:
🔹سەرحەلقەئێ وان پەری مسالان

[سرحلقە آن پری مثالان]

سەرتاجێ ئەوا مەلەک خسالان

[سرتاج آن مَلِک صفتان]

تاجدین دگۆتنێ جوانەک

[تاجدینی بود جوانی]

گۆدەرزێ زەمانە پەهلەوانەک

[گودرز زمان، پهلوانی]

دائم دلێ دو ژمنان دسۆتن

[دائم دل دشمنان را می‌سوزاندند]

یەک عارف و یەک چەکۆ دگۆتن

[یکی عارف و یکی دیگر را چکۆ می‌گفتند]

لاوەک کر بوو برا ژ بۆ خوە

[جوانی دگر را بە برادری گرفتە بود]

نێ ئەز غەلەتم چرا ژ بۆ خوە

[اشتباە نگفتە باشم چراغی برای خود]

ڕۆژا کو ئەوی برا نەدیتا

[روزی اگر آن برادر را ندیدە بود]

تەشبیهی شەڤا چرا نەدیتا

[مثل شبی بود کە چراغ ندارد]

▪️ایام نوروز همە شهر جزیر بە دشت و دمن می‌رفتند و مشغول شادی و بازی می‌شدند(همچون ۱۳ بدر الان) و به نوعی فرصت دیدار و پسند دختران و پسران عاشق و معشوق هم بود:

🔹 یەعنی کو دهاتە بورجێ سەرسال

[یعنی زمانی کە ماە سر سال می‌آمد]

قەت کەس نەدما د مەسکەن و مال

[هرگز کسی در مسکن و خانە نمی‌ماند]

بالجمله دچوونە دەر ژ مالان

[همگی بیرون می‌رفتند ازخانه]

حەتتا دگەهشتە پیر و کالان

[تا برسد بە پیرمردان و پیرزنان]

ڕۆ ژا کو دبوویە عید و نەورووز

[روزی کە عید نوروز می‌شد]

...
سەحرا و چەمەن دکرنە مەسکەن

[صحرا و چمن را مسکن می‌کردند]

بەیدا و دەمەن دکرنە گولشەن

[دشت و دمن را گلستان می‌کردند]

ئەو بوو کو چ تالب و چ مەتلووب

[این بود کە چه طالب باشی چ مطلوب]

یەعنی دو تەرەف موحبب و مەحبووب

[یعنی دو طرف محبّ و محبوب]

ئەڤ هەردو جەلەب کو هەڤ ببینن

[اینکە هر دو خواهان همدیگرو ببینند]

کوفئێ د خوە ئەو ژ بۆ خوە بینن

[یار (جفت، همسر)خود را برای خود بگیرند]

سوداگەرێ عشقێ بوون د بازار

[سوداگر عشق بودند در بازار]

هەم بائعێ حوسنێ هەم خەریدار

[هم فروشندە زیبایی بود هم خریدار]

▪️تاجدین و مەم دو پسرک جوان در حال مبارزە دیدند کە در مبارزە کسی یارایشان نبود و در زیبایی نظیر نداشتند. بە تعقیب‌شان پرداختند و با پرسش از پیری فرزانە بر آنان آشکار شد آن دو پری همان ستی و زین خواهران امیر هستند. خود را بە آنان رساندند و بە آنان ابراز عشق و دلدادگی کردند و انگشترهایشان را باهم عوض کردند.

ئیللا کو تەنێ مەمۆ و تاجدین

[الا که تنها مەم و تاجدین]

وان دانە خوە دوختەرانە تەزیین

[کە خود را دخترانە تزئین کردە بودند]

پۆشیدە لباسێ دلبەرانی

[پوشیدند لباس دلبری را]

سەیران دکرن ب سەرگرانی

[می‌گشتند با سرگردانی]

گۆ: ئەی خزرێ رەهێ هدایەت

[گفت: ای خضر راە هدایت]

بێژ ئەڤ چ بەلایە بێ نهایەت

[بگو این چ بلای بی‌نهایتی است]

وی گۆتە دو شەهلەوەندێ شەدداد
[او گفت، دو شهلای ستمگر]
ئیرۆ ل ڤی خەلقی بوونە جەللاد
...

ادامە در بخش دوم:

✍کامران مولودی، دکترای علوم سیاسی