حسن معین - خودشناسی

اخلاق و کردار مدنی هیچ نظر دیگری منحصر به خودش نباشد در پیکار با فساد عمومی و تأثیری که از این لحاظ در جامعه گذاشت بی همتاست.

بحقیقت قدرت و سیاست را با اخلاق بهم آمیخت تاریخ ایران در این ادوار زمامداران مقتدر دیگری را میشناسد - اما اغلب آنان در عالم اخلاق سیاسی مردمی بیمقدارند. یا قلدران ستمگر بودند یا شکارچیان هستی ملت؛ آرمانی نداشتند جز اینکه کاسه آز و شره خویش را پر سازند، و به هر کنجی که ایمن ،پندارند بسپرند از حکومت قانون هم خبری نبود که محکومشان کند. همچنین خود را هواخواه عالی ترین ارزشهای انسانی جلوه دادند، اما بحقیقت ریا و دروغزنی فلسفه دولتشان بود و کجروی و تبه کاری قانون زندگی آنان در جهت عکس آن مردانی آمدند که خدمتگزار مردم بودند، و به خوی فساد ناپذیری ممتاز.

اما هیچکس را جز میرزا تقی خان نمی شناسیم که در نهایت قدرت صالح باشد و هاتف فضیلت، و هم اینکه علیه فساد و اخلاق مدنی به نبرد برخیزد و در دولت کوتاه خود در هیأت اخلاق اجتماع تحولی محسوس بوجود آورده باشد. درست است که تغییر اساسی در خلق وخوی ملتی - تربیتی مستمر میخواهد.

اما نتیجه تاریخی که از آزمایش دوره امیر میگیریم این است که چون زمامدار ملك خود نیکوکردار باشد در همان محیط انحطاط اجتماعی که تصور میرود فساد در آن ریشه دوانده تغییری نمایان پدید آید و بسیاری از کژیها و کاستیها برافتد یکی از معانی شگرف تاریخ ما همین است که گرچه به هر زمانی آئین نکوهیده فرمانروایان مذهب «مختار» گشته و مردم به «صدق الامیر» گرویده اند ـ در شرائط سیاسی عکس ،آن جمهور ملت خیلی زود ترك سنتهای زشت کردند و به نیکوئی گرائیدند اما این ادوار چه زودگذر بودند.

نخستین موضوع گفتارمان پیکار با نادرستی و رشوه خواری است. رشوه خواری به مفهوم کلی شامل ،پیشکش مداخل، سیورسات، و جعاله میگردید وزیران و بزرگان قوم پیشکش میدادند و می گرفتند، دیوانیان مداخل داشتند لشکریان سیورسات میبردند و فقیهان کلاه شرعی برسرش نهاده جعاله اش میگفتند

مجموع آنها به يك نقطه می رسید که دزدی طبقه حاکم باشد جیب مردم و زیان آن بیش از همه گریبان طبقه رعیت و کسبه و افراد خرده پا را می گرفت.

رشوه خواری به آن مفهوم صورت بنیاد مدنی شناخته ای یافته از شاه مملکت تا سردمدار محله به آن خو گرفته بودند. در این باره واتسون حرفی دارد که به خواندن بیرزد:

"از مجموع خصیصه هائی که در خوی ایرانیان نمو یافته، بعد از غرور توخالی زیادی که دارند شوق دائمی آنان است به سودجوئی نامشروع لفظ «مداخل» که معادل آن را در فرهنگ انگلیسی نمیتوان یافت به گوش ایرانیان بس دلپذیر است و لطف آن را کمتر اروپائی در می یابد. مداخل اطلاق میشود به هر چه که بتوان به رشوه و فریب وزورستانی، و از هر راه نادرست دیگری بدست آورد و آنچه مردم ایران به دنبالش میروند همان مداخل است نه مواجب مواجب سرراست میدان تجلی استعدادهای ایرانی .نیست آن استعدادهای فراوان در ریاکاری و تقلب و اجحاف و تملق گوئی و فروتنی چاپلوسانه ظهور دارند. از اینرو شغلی که فقط حقوق خوبی داشته باشد و مجال مداخل را ندهد، حرفه ای است بیمقدار".

📚امیر کبیر و ایران، فریدون آدمیت، صفحه 319، نسخه تصویری، نسخه صوتی.


@matnbedebot

Telegram

مُخ

📚امیر کبیر و ایران، فریدون آدمیت، صفحه 319، نسخه تصویری، نسخه صوتی.

www.group-telegram.com/us/MHMohaqeqMoein.com/18859

78 viewsedited  Jan 2 at 17:53

اخلاق و کردار مدنی هیچ نظر دیگری منحصر به خودش نباشد در پیکار با فساد عمومی و تأثیری که از این لحاظ در جامعه گذاشت بی همتاست.

بحقیقت قدرت و سیاست را با اخلاق بهم آمیخت تاریخ ایران در این ادوار زمامداران مقتدر دیگری را میشناسد - اما اغلب آنان در عالم اخلاق سیاسی مردمی بیمقدارند. یا قلدران ستمگر بودند یا شکارچیان هستی ملت؛ آرمانی نداشتند جز اینکه کاسه آز و شره خویش را پر سازند، و به هر کنجی که ایمن ،پندارند بسپرند از حکومت قانون هم خبری نبود که محکومشان کند. همچنین خود را هواخواه عالی ترین ارزشهای انسانی جلوه دادند، اما بحقیقت ریا و دروغزنی فلسفه دولتشان بود و کجروی و تبه کاری قانون زندگی آنان در جهت عکس آن مردانی آمدند که خدمتگزار مردم بودند، و به خوی فساد ناپذیری ممتاز.

اما نتیجه تاریخی که از آزمایش دوره امیر میگیریم این است که چون زمامدار ملك خود نیکوکردار باشد در همان محیط انحطاط اجتماعی که تصور میرود فساد در آن ریشه دوانده تغییری نمایان پدید آید و بسیاری از کژیها و کاستیها برافتد یکی از معانی شگرف تاریخ ما همین است که گرچه به هر زمانی آئین نکوهیده فرمانروایان مذهب «مختار» گشته و مردم به «صدق الامیر» گرویده اند ـ در شرائط سیاسی عکس ،آن جمهور ملت خیلی زود ترك سنتهای زشت کردند و به نیکوئی گرائیدند اما این ادوار چه زودگذر بودند.

مجموع آنها به يك نقطه می رسید که دزدی طبقه حاکم باشد جیب مردم و زیان آن بیش از همه گریبان طبقه رعیت و کسبه و افراد خرده پا را می گرفت.

"از مجموع خصیصه هائی که در خوی ایرانیان نمو یافته، بعد از غرور توخالی زیادی که دارند شوق دائمی آنان است به سودجوئی نامشروع لفظ «مداخل» که معادل آن را در فرهنگ انگلیسی نمیتوان یافت به گوش ایرانیان بس دلپذیر است و لطف آن را کمتر اروپائی در می یابد. مداخل اطلاق میشود به هر چه که بتوان به رشوه و فریب وزورستانی، و از هر راه نادرست دیگری بدست آورد و آنچه مردم ایران به دنبالش میروند همان مداخل است نه مواجب مواجب سرراست میدان تجلی استعدادهای ایرانی .نیست آن استعدادهای فراوان در ریاکاری و تقلب و اجحاف و تملق گوئی و فروتنی چاپلوسانه ظهور دارند. از اینرو شغلی که فقط حقوق خوبی داشته باشد و مجال مداخل را ندهد، حرفه ای است بیمقدار".

BY حسن معین - خودشناسی