‍🟢ظریفیان: دانشگاه باید بتواند مانند یک پزشک با مسائل برخورد کند

دانشگاه به عنوان یک پدیده مدرن از حدود چند سده پیش در غرب بالیدن گرفت و ماموریت اصلی آن «تولید» و «توزیع» علم و «پژوهش» در مرزهای مختلف است که نقش مهمی را در «توسعه پایدار» جوامع دارد. در طی قرون متمادی هر چه بر دانش بشر افزوده شده، نقش دانشگاه نیز پررنگ‌تر شد البته به مرور زمان ساخت دانشگاه تغییر جدی کرد و امروزه با «نسل پنجم» دانشگاهی در جهان مواجهیم. بر این اساس دانشگاه به عنوان یک کانون توسعه مورد توجه ویژه در حکمرانی هر جامعه توسعه یافته قرار دارد.
دانشگاه‌ها در بسیاری از کشورها نقش «جامعه‌پذیر کردن» نیروی انسانی را هم بر عهده دارند. یعنی علاوه بر تربیت نیروهای متخصص تلاش می‌کنند آن‌ها به نیرویی تبدیل شوند که بی‌ارتباط با جامعه نباشد و آن تخصص حتما یک «پیوست اجتماعی» داشته باشد. بنابراین علاوه بر نقش «تولید»، «توزیع» و «پژوهش» در مرزهای دانش، نهاد دانشگاه همواره در تاریخ خود، نقشی تحت عنوان «مسئولیت اجتماعی» داشته است.
از زمان تاسیس دارالفنون دانشکده‌هایی که به عنوان مدرسه شناخته می‌شدند، در کشورمان ایجاد شدند اما مبدا شکل‌گیری دانشگاه به مفهوم جدید با تاسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ آغاز شد تا نیازهای فنی، حرفه‌ای و علمی جامعه را تامین کند ولی از سویی به علت ارتباط پیوسته دانشگاه با بدنه جامعه و از سوی دیگر به علت ضعف نهادهای مدنی مانند احزاب و سندیکاها در ایران بار سنگین «مسئولیت اجتماعی» به دوش دانشگاه افتاد.
بنابراین علاوه بر نقش «تولید»، «توزیع» و «پژوهش» در مرزهای دانش، نهاد دانشگاه همواره در تاریخ خود، نقشی تحت عنوان «مسئولیت اجتماعی» داشته است.
جالب است بدانید یک سال پس از تاسیس دانشگاه تهران، در سال ۱۳۱۴ تحصنی در این دانشگاه برای دستمزد معلمان - یعنی امری بیرون از دانشگاه - برگزار شد و این تصمیم نشان می‌دهد دانشگاه در ایران از بدو تاسیس درگیر مسئولیت اجتماعی شد. نهاد دانشگاه در کشورمان همواره روی دو الی سه مسئله حساس بوده است که یکی از آن‌ها مساله «تجاوز بیگانگان» است بنابراین در کشورمان شاهد یک بیگانه‌ستیزی ناشی از تجاوز در تاریخ دانشگاه هستیم.
از ۱۶ آذر سال ۱۳۳۲ «مسئولیت اجتماعی» دانشگاه پررنگ‌تر شد
البته نهاد دانشگاه در ایران صرفا به مسائل نگاه بیرونی نداشته بلکه نسبت به حقوق اساسی مردم مانند «عدالت»، «توزیع عادلانه ثروت و قدرت» و آزادی‌های مصرح نیز همواره حساسیت داشته است. در ۱۶ آذر سال ۱۳۳۲ به دلیل همین «مسئولیت اجتماعی» به نهاد دانشگاه حمله شد. در آن دوران دانشگاه یکی از نهادهای فعال در دفاع از «دولت ملی» مرحوم مصدق بود و در یکی از راهپیمایی‌ها ۶ هزار نفر از جمعیت ۱۰ هزار نفری دانشجو در دفاع از وی به صحنه آمدند.
سرانجام دانشگاهیان نتوانستند اهدای دکترای افتخاری به نیکسون را تحمل کنند و در در دفاع تمام قد از دولت مرحوم مصدق - در پی کودتای ننگینی که رخ داده - و با نگاه بیگانه‌ستیزی و ضد استبدادی اعتراض کردند که البته این اعتراض نیز صرفا «مدنی» بود اما رژیم پهلوی همین مقدار را هم تحمل نکرد و دانشگاهیان ۳ شهید دادند. از آن زمان به بعد «مسئولیت اجتماعی» دانشگاه پررنگ و پررنگ‌تر شد و این نهاد همواره در کنار دفاع از «حقوق اساسی مردم» باقی ماند.
پیش از پیروزی انقلاب، بزرگان حوزه علمیه حتی تحصن‌های‌های خود را مسجد دانشگاه تهران که نماد «مسئولیت اجتماعی» بود، برگزار می‌کردند. پس از پیروزی انقلاب نیز چون دانشگاه احساس می‌کرد در شکل‌گیری انقلاب نقش دارد همچنان نقش توسعه‌ای خود را حفظ کرد. در ایام دفاع مقدس نیز دانشجویان نقش بسیار مهمی به دوش کشیدند و شاید دومین گروه شهدای کشوری از جمعیت دانشجویان باشد. در عین حال با توجه به جایگاه علمی که داشتند نقش بسیار کلیدی در ارتباط با تامین نیازهای جنگ ایفا کردند.

آقای پزشکیان یکی از چهره‌های دانشگاهی است و علاوه بر این، سوابق فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی در دانشگاه را نیز دارد و طبیعی است که نگاه وی و دولتش به دانشگاه مثبت است. اما به طور کلی هر ساختی چند شاخصه کلیدی دارد که اگر از وی گرفته شود از هویتش تهی می‌شود مثلا اگر از انسان نطق یا خرد وی را بگیریم دیگر انسان نیست. دانشگاه نیز در تعریف جهانی دو شاخصه اساسی دارد که اگر آن دو شاخصه را به رسمیت نشناسیم، نمی‌تواند نقش‌های توسعه علمی و اجتماعی خود را ایفا کند.
آقای پزشکیان یکی از چهره‌های دانشگاهی است و علاوه بر این، سوابق فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی در دانشگاه را نیز دارد و طبیعی است که نگاه وی و دولتش به دانشگاه مثبت است.