group-telegram.com/hokmranonline/1771
Last Update:
🟠 معجزه اقتصادی ایران در دهه ۶۰؛ بررسی عملکرد اقتصادی و مقایسه با دوران پس از آن
گفتاری از دکتر احسان فرزانه
🔴 توضیح حکمران
دکتر احسان فرزانه در عرصه پژوهش های اجتماعی و اقتصادی بسیار دقیق و پرکار هستند.
به جهت زاویه نو در واکاوی شرایط اقتصادی دهه ۶۰ خلاصه بخشی از گفتگوی ایشان با برنامه جدال تقدیم مخاطبان حکمران می‌شود.
🌐 youtu.be/xec9YR8MoDA
🔸ویژگی دهه شصت؛ ترکیب توسعه اقتصادی و عدالت اجتماعی
یکی از ویژگی‌های مهم اقتصاد ایران در دهه ۶۰، هم‌زمانی حرکت به سوی صنعتی شدن با اجرای سیاست‌های عدالت اجتماعی بود. برخلاف امروز که سیاست‌های اقتصادی اغلب به نفع گروه‌های خاص تمام می‌شود، در آن دوران خدمات عمومی مانند بهداشت، آموزش و مسکن در دسترس همگان قرار داشت.
🔹تحول در بخش بهداشت و دارو
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دهه ۶۰، افزایش دسترسی عمومی به خدمات درمانی و دارو بود. سیاست‌هایی مانند "طرح طب ملی" و "طرح ژنریک دارویی" باعث کاهش وابستگی به شرکت‌های چندملیتی و افزایش خودکفایی در تولید دارو شد. نتیجه این سیاست‌ها کاهش واردات دارو از ۳۹٪ در سال ۱۳۶۰ به ۸٪ در سال ۱۳۷۰ بود. همچنین، مرگ‌ومیر نوزادان از ۴۰ در هزار به ۲۶ در هزار کاهش یافت که نشان‌دهنده پیشرفت چشمگیر در بهداشت عمومی بود.
🔸 آموزش و پرورش؛ از گسترش عدالت آموزشی تا کاهش سرمایه‌گذاری دولتی در سال‌های بعد
در دهه ۶۰، بودجه آموزش و پرورش سهم قابل‌توجهی از بودجه عمومی را به خود اختصاص می‌داد. تا سال ۱۳۷۰، ۲۰٪ از کل بودجه عمومی کشور به این بخش تخصیص می‌یافت. اما با آغاز روند خصوصی‌سازی، این سهم به‌تدریج کاهش پیدا کرد و در سال ۱۴۰۲ به کمتر از ۱۰٪ رسید. این کاهش سرمایه‌گذاری منجر به افزایش نابرابری‌های آموزشی، رشد مدارس خصوصی و افزایش نرخ بی‌سوادی در برخی مناطق شد.
🔹 مسکن؛ از سیاست‌های حمایتی دهه ۶۰ تا تبدیل شدن به کالای سرمایه‌ای
در دهه ۶۰، سیاست‌های دولت در حوزه مسکن، تأمین خانه برای اقشار کم‌درآمد را در اولویت قرار داده بود. بسیاری از خانوارها از طریق پروژه‌های دولتی صاحب‌خانه شدند. اما از دهه ۷۰ به بعد، مسکن به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شد و بسیاری از مردم از حق مالکیت بر خانه محروم شدند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بازه ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵، از هر دو خانه‌ای که ساخته شد، فقط یکی به صاحب‌خانه شدن یک خانوار منجر گردید.
🔸 خصوصی‌سازی و تغییر ساختار اقتصادی از تولیدمحور به سوداگری
یکی از مهم‌ترین تغییرات اقتصادی پس از دهه ۶۰، آغاز روند خصوصی‌سازی گسترده در دهه ۷۰ بود. اولین برنامه رسمی خصوصی‌سازی در سال ۱۳۷۰ با واگذاری بیش از ۲۵۰ شرکت دولتی کلید خورد. اما این سیاست‌ها به‌جای تقویت تولید، موجب گسترش فعالیت‌های سوداگرانه، سفته‌بازی، و تخریب صنایع ملی شد. بسیاری از کارخانه‌ها بعد از خصوصی‌سازی تعطیل شدند و صاحبان جدید آن‌ها، سرمایه را به سمت فعالیت‌های غیرمولد مانند خریدوفروش املاک و ارز هدایت کردند.
🔹 مالی‌سازی اقتصاد و گسترش بانک‌های خصوصی
در سال ۱۳۷۹، مجوز تأسیس بانک‌های خصوصی صادر شد و در دهه ۸۰، این بانک‌ها به‌سرعت گسترش یافتند. اما به‌جای تأمین مالی بخش تولید، سرمایه‌های بانکی عمدتاً به سمت فعالیت‌های غیرمولد هدایت شد. سهم بخش خدمات و بازرگانی از اعتبارات بانکی از ۱۸٪ در سال ۱۳۸۱ به ۴۹٪ در سال ۱۳۹۵ افزایش یافت، درحالی‌که سهم صنعت از ۳۰٪ به ۱۹٪ کاهش یافت. این روند، یکی از عوامل مهم در گسترش بحران‌های اقتصادی و کاهش رشد صنعتی کشور بود.
🔸 نتیجه‌گیری؛ مقایسه اقتصاد دهه ۶۰ با وضعیت کنونی
دهه ۶۰ به‌رغم شرایط سخت جنگی، نمونه‌ای از یک اقتصاد ملی و توسعه‌محور بود که عدالت اجتماعی را در اولویت قرار می‌داد. در مقابل، از دهه ۷۰ به بعد، با اجرای سیاست‌های نئولیبرالی، خصوصی‌سازی بی‌رویه، و کاهش سرمایه‌گذاری دولت در بخش‌های کلیدی مانند آموزش، بهداشت و صنعت، شکاف طبقاتی افزایش یافت و اقتصاد کشور به سمت سوداگرایی و مالی‌سازی سوق داده شد. در نهایت، بررسی‌ها نشان می‌دهد که برخلاف ادعاهای برخی سیاست‌گذاران، تحریم‌ها تنها عامل مشکلات اقتصادی امروز نیستند، بلکه تغییر رویکردهای اقتصادی در سه دهه گذشته، نقش کلیدی در وضعیت کنونی ایفا کرده است.
#در_رسانه
حکمران؛ روایت عمیق سیاست و اقتصاد
@HokmranOnline
BY حکمران
Share with your friend now:
group-telegram.com/hokmranonline/1771