توهم تحلیلگری در بازار سرمایه

حسین کریمی؛ تحلیلگر بازارهای مالی

🔹در سال‌های اخیر بازار سرمایه ایران با رشد تحلیلگران و کارشناسان خودخوانده مواجه شده که بدون تجربه و مهارت کافی با اعتمادبه‌نفس بالا وارد می‌شوند؛ این پدیده بازتاب اثر دانینگ–کروگر است که در آن افراد کم‌دانش به‌دلیل ناآگاهی از نقص‌های خود اعتمادبه‌نفس بیشتری دارند.

🔹بسیاری با چند روز مطالعه یا دوره‌های سطحی خود را تحلیلگر کارآمد می‌دانند و پس از چند موفقیت اولیه، که ناشی از روند کلی بازار است، خود را خبره معرفی کرده و سیگنال می‌دهند.

🔹این توصیه‌ها بر پایه تحلیل‌های ساده، اخبار سطحی یا شایعات است و می‌تواند سرمایه‌گذاران مبتدی را به تصمیمات اشتباه بکشاند.

🔹شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام و اینستاگرام این پدیده را تشدید کرده و به انتشار سریع تحلیل‌های بدون پشتوانه منجر شده است.

🔹تازه‌واردان به‌دلیل ناآگاهی از پیچیدگی‌ها، تحلیل‌های ساده را پیش‌بینی آینده می‌پندارند، هیجانی عمل می‌کنند و رفتارهای گله‌ای و معاملات سفته‌بازانه شکل می‌گیرد.

🔹تصمیمات اشتباه می‌تواند نوسانات شدید و بی‌اعتمادی و کاهش سرمایه‌گذاری و نقدینگی ایجاد کند.

🔹مقابله با این وضعیت نیازمند تغییر فرهنگ بازار، آموزش تخصصی، نظارت مؤثر و مسئولیت‌پذیری رسانه‌هاست؛ اثر دانینگ–کروگر باید شناسایی و مدیریت شود تا بازار به رشد و پایداری برسد.

🔗متن کامل

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

رویترز: اوکراین سکوی نفتی روسیه در دریای خزر را هدف گرفت

🔺یک منبع آگاه گفته پهپادهای اوکراینی برای اولین بار به یک سکوی نفتی متعلق به روسیه در دریای خزر حمله کردند.

🔺این منبع گفت که پهپادهای اس. بی. یو به دکل نفتی فیلانوفسکی که متعلق به شرکت بزرگ نفتی لوک اویل (Lukoil) روسیه است، حمله کردند که دست کم چهار حمله به این هدف ثبت شده است.

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

تورم دوگانه؛ تصویر پیچیده‌ای از اقتصاد چین

🔹در آبان ۲۰۲۵ اقتصاد چین هم‌زمان نشانه‌هایی از بهبود خفیف در مصرف و استمرار رکود در تولید نشان می‌دهد. CPI پس از ماه‌ها رکود به ۰.۷ درصد رسیده که بالاترین سطح در ۲۱ ماه است و از رقم ۰.۲ درصدی ماه قبل بالاتر است.

🔹رشد قیمت مواد غذایی عامل اصلی بوده؛ قیمت میوه و سبزی بالا رفته، افت قیمت گوشت خوک کند شده و برخی خدمات مانند آموزش و بهداشت افزایش ملایم داشته‌اند.

🔹با وجود این، قیمت مسکن تغییری نکرده و تقاضای ضعیف در بخش حمل‌ونقل موجب کاهش قیمت شده است. تورم هسته ۱.۲ درصد مانده و CPI ماهانه ۰.۱ درصد کاهش داشته است.

🔹 شاخص PPI برای سی‌وهشتمین ماه منفی و در آبان ۲.۲- درصد بوده که از افت ۲.۱- درصدی ماه قبل عمیق‌تر است.

🔹کاهش تقاضا و مازاد ظرفیت موجب کاهش قیمت در صنایع فلزی، معدنی، مواد اولیه، فرآوری و کالاهای بادوام شده است.

🔹این روند حاشیه سود بنگاه‌ها، سرمایه‌گذاری صنعتی و اشتغال را تضعیف کرده و چرخه ضعف تقاضا را بازتولید می‌کند.

🔹 تحلیلگران این وضعیت را «گرم‌شدن سطحی» مصرف و «سردی عمیق» تولید می‌دانند.

🔹با وجود این، هدف رشد حدود ۵ درصدی چین همچنان قابل دستیابی ارزیابی می‌شود؛ صادرات نیرومند است و بسته‌های حمایتی دولت کمک کرده‌اند، اما ضعف مصرف، بحران مسکن، بیکاری جوانان و تنش‌های تجاری با آمریکا فشار رکودی را حفظ کرده‌اند.

🔹گزارش IMF بخش مهمی را به ارزش واقعی یوآن اختصاص می‌دهد. صندوق می‌گوید کاهش ارزش واقعی یوآن به دلیل تورم بسیار پایین و افت قیمت‌ها رقابت‌پذیری صادرات چین را تقویت کرده و بدون دستکاری مستقیم نرخ ارز، ارزش واقعی یوآن پایین مانده است.

🔹مازاد تجاری چین در ۲۰۲۵ به بیش از یک تریلیون دلار در ۱۱ ماه رسیده و مازاد حساب جاری به ۳.۳ درصد تولید ناخالص داخلی افزایش یافته است.

🔹برخی نهادهای اروپایی یوآن را «به‌شدت کم‌ارزش‌گذاری‌شده» می‌دانند و می‌گویند این وضعیت مانند یارانه پنهان عمل می‌کند. یوآن در برابر یورو ۷.۵ درصد تضعیف شده و نرخ موثر واقعی آن از ۲۰۲۲ حدود ۱۸ درصد افت کرده است.

🔹اختلاف‌نظرها خطر اقدامات تلافی‌جویانه غرب، از جمله تعرفه‌ها و مالیات‌های ضددامپینگ را افزایش می‌دهد و ارزش یوآن را به موضوعی ژئوپلیتیک بدل کرده است.

🔹گزارش IMF تأکید می‌کند چین باید مصرف داخلی را تقویت کند و از وابستگی به صادرات بکاهد؛ راهکارهایی مانند تقویت امنیت اجتماعی، افزایش درآمد خانوارها و ایجاد اشتغال جوانان پیشنهاد شده است.

🔹پیش‌بینی می‌شود بانک مرکزی چین در ۲۰۲۶ حدود ۲۰ واحد پایه نرخ بهره را کاهش دهد.

🔹بازارهای مالی واکنش محتاطانه داشته‌اند و سرمایه‌گذاران بین افزایش CPI و رکود تولید مرددند. مجموعه تحلیل‌ها نشان می‌دهد بحث یوآن اکنون از یک موضوع فنی فراتر رفته و با سیاست، تجارت، ژئوپولیتیک و ساختار اقتصادی چین گره خورده است؛ و مسیر آینده نرخ ارز و اصلاحات داخلی چین می‌تواند نظم تجاری جهانی را در دهه آینده تغییر دهد.

🔗متن کامل

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

کوتاه‌سازی دوره‌های دانشگاهی تصمیمی درست است؟

سپهر قاضی‌نوری؛ استاد دانشگاه تربیت مدرس

🔹اینرسی ذهنی و چسبندگی به وضع موجود باعث دفاع از طول دوره‌های سنتی تحصیل شده، در حالی‌که سرعت جهان تغییر کرده و وزارت علوم تصمیم به کوتاه‌سازی دوره‌ها گرفته که با مخالفت‌هایی روبه‌روست.

🔹مخالفان دو گروه‌اند: گروهی با انگیزه مالی شامل مدیران دانشگاه‌های شهریه‌بگیر و برخی مدرسین که از طولانی بودن تحصیل سود می‌برند؛ کوتاه شدن دوره‌ها لزوما تعداد دانشجو را کم نمی‌کند و به عدالت آموزشی کمک می‌کند.

🔹گروه دوم نگران کیفیت علمی‌اند؛ ابزارهای پژوهشی جدید زمان یادگیری را کاهش داده و نگه داشتن طولانی دانشجو افتخار نیست.

🔹پرسش‌هایی درباره وجود دروس زائد و امکان جایگزینی مطرح می‌شود. سپس به واقعیت کاهش بودجه آموزش عالی اشاره می‌شود: سقوط از حدود ۳ میلیارد دلار به ۷۰۰ میلیون دلار و ناتوانی در رقابت با دانشگاه‌های دیگر؛ سبک‌سازی هزینه‌ها اجبار دانسته می‌شود.

🔹کوتاه‌سازی دوره‌ها حمله به علم نیست و دانشگاه‌های معتبر جهان نیز مسیرهای سریع ارائه می‌دهند.

🔹این تصمیم اگر درست اجرا شود گامی مثبت و زمانه‌پسند است و باید با حذف دروس ناکارآمد و ایجاد مسیرهای سریع، دانشجو زودتر وارد بازار کار شود؛ دنیا منتظر نمی‌ماند.

🔗متن کامل

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

بهای اختلاف‌‏‌نظر دستگاه‌ها را، شهروندان با سلامتی خود می‌پردازند

🔹آلودگی هوا در ایران به معضلی مزمن در کلان‌شهرها تبدیل شده و هم‌زمان با تداوم روزهای ناسالم، «بازی بی‌پایان سرزنش» میان نهادها ادامه دارد.

🔹سازمان محیط‌زیست کیفیت پایین بنزین، گازوئیل و مازوت را عامل تشدید آلودگی می‌داند و می‌گوید سوخت غیراستاندارد آلاینده‌ها را افزایش می‌دهد.

🔹وزارت نفت این گزارش‌ها را مردود دانسته و تأکید می‌کند سوخت توزیعی یورو۴ است و مشکل اصلی خودروهای بی‌کیفیت، ناوگان فرسوده و موتورسیکلت‌های کاربراتوری است؛ بیش از ۵۴ درصد خودروهای کشور از سن استاندارد مصرف عبور کرده‌اند و حدود ۱۳ میلیون موتورسیکلت، عمدتاً فاقد استاندارد آلایندگی‌اند.

🔹هر دو نهاد نیروگاه‌هایی را مقصر می‌دانند که در فصول سرد به‌جای گاز از مازوت و گازوئیل استفاده می‌کنند؛ منتقدان بر لزوم فیلترهای پیشرفته و نیروگاه‌ها بر اجبار فنی و کمبود گاز تأکید دارند.

🔹بیش از ده سال است هیچ نهادی مسئولیت کامل نمی‌پذیرد و شهروندان قربانی اصلی‌اند؛ آلودگی موجب بیماری‌های قلبی، سرطان ریه، آسم، سکته، تعطیلی‌ها و هزینه‌های اقتصادی سنگین می‌شود.

🔹نوسازی ناوگان، ارتقای سوخت و نصب فیلترها پرهزینه‌اند اما تأخیر هزینه‌زاتر است. کارشناسان راه‌حل را در رویکرد همه‌جانبه و پاسخگویی مشترک می‌دانند.

🔹تا زمانی‌که تصمیم‌گیری جزیره‌ای و سرزنش متقابل ادامه یابد، آلودگی پابرجا خواهد ماند و مردم همچنان بهای اختلاف‌نظر دستگاه‌ها را با سلامتی خود می‌پردازند.

🔗متن کامل

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

عوارض بیماری ارز چندنرخی

🔹اقتصاد ایران دهه‌هاست که با معضل ارز چندنرخی مواجه است و این پدیده در شرایط تحریم و تورم مزمن، موجب فساد، ناکارآمدی، تحریف قیمت‌ها، تخصیص غیربهینه منابع، کاهش قدرت سیاستگذاری ارزی و افزایش قاچاق شده است.

🔹موافقان چندنرخی‌بودن می‌گویند دولت باید برای برخی کالاهای اساسی و دارو ارز ارزان تأمین کند تا اثر شوک‌های بیرونی بر خانوار کاهش یابد؛ در غیر این صورت نرخ آزاد افزایش شدید خواهد داشت و قیمت مصرف‌کننده بالا می‌رود.

🔹اما تجربه چند دهه‌ای نشان می‌دهد این استدلال باطل است، زیرا کالاهای اساسی مشمول ارز ارزان، بیش از شاخص کل و حتی بیش از کالاهای غیرمشمول ارز ترجیحی، رشد قیمت داشته‌اند.

🔹سال گذشته حدود ۱۴ میلیارد دلار ارز ۲۸۵۰۰ تومانی به کالاهای اساسی و دارو تخصیص یافت؛ بانک مرکزی باید این ارز را مستقل از نرخ بازار تأمین کند، اما قاچاق سود بیشتری دارد و این هدف محقق نمی‌شود.

🔹تخصیص ارز ارزان موجب شکل‌گیری بنگاه‌هایی برای دریافت رانت شده و بسیاری از آنها با کاهش رانت، با کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت کار می‌کنند و بازدهی به مقیاس مختل می‌شود.

🔹رانت ارزی گردش مالی بنگاه را بیش از ارزش افزوده واقعی نشان می‌دهد و ورود بنگاه‌ها را بدون توجیه اقتصادی افزایش می‌دهد.

🔹اقتصاددانان می‌گویند در صورت تک‌نرخی‌شدن ارز، بانک مرکزی می‌تواند همان منابع ۱۴ میلیارددلاری را صرف تنظیم بازار کند و با کاهش سفته‌بازی، عرضه ارز افزایش و تقاضا کاهش یافته و نرخ ارز در سطحی پایین‌تر به تعادل می‌رسد و فساد ناشی از چندنرخی‌بودن از بین می‌رود.

🔹به‌نظر بسیاری از کارشناسان، بی‌عملی سیاستگذاری و منافع متنفعان دلیل تداوم چندنرخی‌بودن است. پرسش اصلی این است که آیا سیاستگذار در شرایط تورم ۵۰ درصدی منافع خانوار را بر منافع گروه‌های منتفع ترجیح خواهد داد یا تخصیص ارز ارزان ادامه می‌یابد.

🔗متن کامل

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir