🔸"اسماعیلیه"فرقهاي هستند که به امامت شش امام اوّل شیعیان اثنی عشري معتقدند؛ امّا پس از امام صادق علیه السلام بزرگترین فرزند او، اسماعیل یا فرزند او، محمد را به امامت پذیرفتند.

🔸اسماعیل بزرگترین فرزند امام صادق علیه السلام و مورد علاقه و احترام آن حضرت بود. اگرچه از برخی روایات خلاف این به
دست میآید؛ ولی علماي شیعه او را بزرگ داشته و از وي به نیکی یاد کردهاند. به نظر شیخ طوسی رحمه الله او جزء رجال امام
صادق علیه السلام و اصحاب ایشان است.
با توجه به علاقه امام صادق علیه السلام به اسماعیل، او مردي جلیلالقدر بوده است.
از امام صادق علیه السلام درباره امامت او سؤال شد و حضرت نفی کرد. (ر.ك: شیخ طوسی، رجال، ص 14)

🔸به این ترتیب اسماعیلیه به هفت امام معتقدند و همین مطلب اعتقاد مشترك در میان همه فرقههاي اسماعیلیه است.یکی از ادلّه نامیده شدن اسماعیلیه به "سبعه" نیز همین است.

🔸از دیگر ادلّه این نامگذاري، اختلاف آنان با امامیّه در مورد هفتمین امام است. از دیگر نامهاي اسماعیلیه "باطنیه" است

🔸مهمترین ویژگی این گروه باطنیگري و تأویل آیات و احادیث و معارف و احکام اسلامی است.
آنان معتقدند:
متون دینی و معارف اسلامی داراي ظاهر و باطن است که باطن آن را امام میداند. فلسفه امامت تعلیم باطن دین و بیان معارف
باطنی است. اسماعیلیه در جهت تأویل معارف اسلامی، معمولًا از آراي فیلسوفان یونانی - که در آن زمان سخت رواج یافته بود -
سود میجستند. به اعتقاد همه فرقههاي اسلامی، اسماعیلیان در تأویل دین افراط کردند.
حتی بسیاري از مسلمانان آنان را به عنوان یکی از فرقهها و مذاهب اسلامی قبول ندارند.
(ر.ك: مطهري، مرتضی، کلام و عرفان، ص 31)

🔸ریشه پیدایش اسماعیلیه شاید در این نکته نهفته باشد که اسماعیل فرزند ارشد امام صادق علیه السلام مورد احترام آن حضرت بود؛
به همین دلیل برخی پنداشتند که پس از امام صادق علیه السلام او به امامت خواهد رسید.
اما اسماعیل در زمان حیات امام صادق علیه السلام، از دنیا رفت وآن حضرت شیعیان را بر مرگ پسر شاهد گرفت و جنازه او را در
حضور آنان و به صورت علنی، تشییع و دفن کرد.

در( بحار ج ۵۲ ص ۳۷۹) از امام صادق علیه السلام از پدرانش از پیغمبر اکرم صلی الله علیه واله وسلم روایت کند که فرمود چون مرا به معراج نزد خدای عزوجل سیرم دادند... پس سرم را بالا کردم انوار علی و فاطمه و حسن و حسین و علی بن الحسين و محمّد بن على و جعفر بن محمّد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمّد بن علی و علی بن محمّد و حسن بن علی و حجّة بن الحسن القائم را دیدم و حجّة بن الحسن در وسط ایشان مثل ستاره درخشنده ای بود عرض کردم خدای من کیانند ایشان؟ فرمود ایشان ائمه هستند و این قائم است که حلال مرا حلال و حرام مرا حرام می‌کند و بواسطه او از دشمنان خود انتقام میکشم و اوست سبب راحتی دوستان من و اوست که شفا می‌دهد دلهای شیعیان تو را از ستمکاران و منکرین و کافرین پس (لات و عزی را) تر و تازه خارج کند و ایشان را بسوزاند، و فتنه ایشان برای مردم سخت تر از فتنه گوساله و سامریست.

اصبغ بن نباته می‌گوید:

روزی به حضور امیرالمؤمنین علیه السلام شرفیاب شدم، حضرت در فکر فرو رفته و زمین را با تکّه چوبی می‌کاوید. عرض کردم: یا امیرالمؤمنین! می‌بینم که در فکر فرو رفته و زمین را بررسی می‌کنید آیا رغبتی به آن یافته اید؟ »

فرمود: نه، قسم به خدا! هیچ رغبتی به آن و به دنیا حتّی برای یک روز نداشته و ندارم. به مولودی فکر می‌کنم که یازده پشت بعد از نسل من آشکار خواهد شد، و نامش مهدی است، و زمین را بعد از آن که از ظلم و جور انباشته شده باشد پر از عدل و داد می‌کند. امر او اعجاب انگیز است، و مدتها غیبت خواهد نمود، به همین دلیل گروهی درباره او به گمراهی می‌روند و عدّه ای دیگر هدایت می‌یابند.

عرض کردم: یا امیرالمؤمنین! آیا واقعاً این اتفاق روی خواهد داد؟
حضرت علیه السلام فرمود: آری! همان گونه که او خلق شده، این اتفاق هم روی خواهد داد، تو چه می‌دانی ای اصبغ! آنان برگزیدگان این امّت و نیکان عترت طاهره اند.

عرض کردم: بعد از آن چه می‌شود؟
فرمود: خداوند هر چه بخواهد انجام می‌دهد، زیرا حق تعالی در هر چیزی، اراده و قصد و هدفی دارد.

در كفاية الخصام ص ۶۸۴ ذیل حدیث ۳۸ از عمر بن ابراهيم اوسی از رسول خدا روایت کرده است که فرمود عیسی بن مریم در هنگام طلوع صبح نازل شود، و دو جامه زعفرانی پوشیده باشد با چهره سفید و موی سرش سرخ رنگ مایل به سفیدی و موی سرش از فرق گشاده باشد و از سر او روغن بچکد و در دست او حربه ای باشد که صلیبها را بشکند و خوکها را بکشد، و دجال را هلاک کند، و اموال قائم را ضبط نماید، و اهل کهف دنبال او روند، و او وزیر امین قائم و حاجب و نایب او باشد،