این جامعه شناس دین در ادامه یادآور می‌شود: انسان موجودی اجتماعی است و در جامعه زندگی می‌کند. زمانی که افراد، چه به صورت فردی و چه در قالب جمعی، گرد هم می‌آیند؛ برای مثال، صدها میلیون نفر از شیعیان و حتی اهل تسنن در سراسر جهان در عزاداری‌ها شرکت می‌کنند، حس شراکت در ایده‌آل‌هایی را تجربه می‌کنند که عاشورا و حرکت سیدالشهدا(ع) بر پایه آن‌ها شکل گرفته بود. اساساً فلسفه تاریخ شیعی و فلسفه وجودی اهل بیت(ع) بر مبنای جهان‌بینی اسلامی و قرآنی بنیان نهاده شده است. این جهان‌بینی بر این اصل استوار است که نه باید ظلم را پذیرفت و نه خود به ظلم مبادرت ورزید. رویکرد ما در جهان باید مبتنی بر عدم پذیرش ظلم و عدم ارتکاب ظلم باشد؛ بدین معنا که کنش وجودی و جمعی ما همواره باید به گونه‌ای فعالانه شکل گیرد که در یک وضعیت اعتدال حرکت کنیم و از هرگونه تعدی و تجاوز پرهیز نماییم.
‏میری با تأکید بر اینکه مناسک و شعائر، تجلی عمل جهان بینی دینی هستند؛ ادامه می‌دهد: فضای عاشورا، محرم و روضه، این امکان را فراهم می‌آورد که مناسک و شعائر، افرادی را که در آن‌ها مشارکت می‌کنند، به احساس همبستگی و با هم بودگی برسانند. به عبارت دیگر، مناسک و شعائر، ساحت عملی و کاربردی همان جهان‌بینی، نظام فکری، متافیزیک دینی و الهیاتی هستند که پیشتر در ساحت نظری و به صورت مفهومی، فلسفی و الهیاتی صورت‌بندی شده بودند. در این بین نقش هنر بر مناسک به منظور ‏تسهیل دسترسی به جهان‌بینی دینی قابل توجه است. لازم نیست که همگان به سان ملاصدرا، به صورت‌بندی مفهومی فلسفه یا جهان‌بینی دینی بپردازند و حتی توان وجودی آن را داشته باشند. اما این ایده‌ها در قالب هنر، از جمله شعر، تجلی می‌یابند. چنانکه محتشم کاشانی در مرثیه مشهور خود می‌سراید: «باز این چه شورش است که در خلق عالم است/ باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است/ باز این چه رستخیز عظیم است...». در حالی که ملاصدرا در ساحت نظر و متافیزیک، اثر سترگ «اسفار» را صورت‌بندی می‌کند، شاعری چون محتشم کاشانی با تمسک به حوزه خیال، آن عوالم، معارف، مبانی و متافیزیک را به سطح زندگی روزمره می‌آورد. به همین ترتیب، مناسکی چون سینه‌زنی، نوحه، روضه و تعزیه، همگی تلاش می‌کنند تا با استفاده از حرکات بدن، بیان زبانی، مفاهیم و صورت‌بندی‌های گوناگون، آن ایده‌آل‌ها و مبانی را بازنمایی کنند. این فرآیند، امکان درک و تجربه مفاهیم عمیق دینی را برای عموم مردم، بدون نیاز به دانش تخصصی فلسفی یا الهیاتی، فراهم می‌آورد.
عصر دیجیتال؛ مواجهه با تحولات و رویکردهای نوین
‌‏با توجه به آنچه درباره کارکرد جامعه‌شناختی مناسک در فرآیند جامعه‌پذیری، ایجاد حس این‌همانی و همبستگی جمعی بیان شد و با در نظر گرفتن تغییرات ذائقه نوین و ظهور عصر دیجیتال که بخشی از مناسک عزاداری را به محتوای دیجیتال تبدیل کرده است؛ این پرسش مطرح می‌شود که مواجهه با این امپراتوری جدید دیجیتال، چه چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای حفظ و تقویت کارکردهای اصیل آیین‌های محرم، به ویژه در ارتباط با نسل جوان، به همراه دارد؟ آیا این فضاها می‌توانند به مثابه ابزاری برای بازتعریف و تعمیق تجربه زیسته عاشورایی عمل کنند یا اصالت آن را به چالش می‌کشند؟
این دین پژوه در پاسخ به این پرسش و با توجه به آنچه درباره کارکرد جامعه‌شناختی مناسک در فرآیند جامعه‌پذیری، ایجاد حس این‌همانی و همبستگی جمعی بیان شد؛ می‌گوید: واقعیت این است که هرچند عزاداری‌ها، روضه‌ها، تعزیه‌ها و اساساً مناسک و شعائر در قرن‌ها و سال‌های پیش نیز وجود داشته‌اند اما محتوا، نحوه بیان و شیوه بازنمایی آن‌ها دقیقاً مشابه روش‌های امروزی نبوده است. این تفاوت ناشی از ظهور تکنولوژی و عصر دیجیتال است که ابعاد جدیدی را پیش روی بشریت گشوده است.
رویکردهای مواجهه با فناوری: سلبی یا فعالانه؟
در مواجهه با این ابعاد جدید، دو رویکرد قابل تصور است: نخست، رویکرد انفعالی و سلبی که مبتنی بر عدم استفاده و عدم ورود به این فضاهاست و آن را نوعی تحمیل می‌داند؛ دوم، رویکرد فعالانه که مستلزم ورود و بازنمایی خود در این فضاهاست. عدم تمایل ما به حضور در این فضاها، به معنای از بین رفتن آن‌ها نیست. به عنوان نمونه، در صد سال پیش، زمانی که بلندگو وارد شد، برخی از منبری‌ها آن را حرام می‌دانستند اما امروز استفاده از آن فراگیر شده است. این امر نشان می‌دهد که عدم درک از عقلانیت تکنولوژیک معمولاً به اتخاذ رویکردهای سلبی منجر می‌شود.

امپراتوری دیجیتال و ضرورت مواجهه فعالانه و بازسازی هویت
ایشان در ادامه تشریح می‌کند: باید درک کنیم که فضای دیجیتال، امپراتوری جدیدی را در جهان خلق کرده است. این امپراتوری، همچون سایر امپراتوری‌ها، دارای نکات سلبی و ایجابی است. شیوه مواجهه ما با این جهان و این امپراتوری باید نقادانه، عقلایی و فعالانه باشد. اگر صرفاً با رویکردهای سلبی با آن مواجه شویم، این فضاها همچنان پابرجا خواهند ماند و نهایت امر این است که تلاش کنیم آن‌ها را به کلی مسدود کنیم. اما تجربه نشان داده است که حتی در صورت مسدودسازی، راه‌های دیگری برای بازسازی و ظهور آن‌ها پیدا می‌شود؛ همانند آنچه در مورد ماهواره و سپس اینترنت رخ داد و در آینده نیز ممکن است با ظهور فناوری‌های پیشرفته‌تر مانند اینترنت کهکشانی مواجه شویم.
‏این استاد دانشگاه با اشاره به لزوم بازسازی هویت فرهنگی در عالمیت جدید، تصریح می‌کند: به عنوان جامعه‌ای که در عالم مدرن یا به تعبیر صحیح‌تر، در عالمیت جدید قرار گرفته‌ایم؛ نمی‌توانیم خود را از این فضاها کنار بکشیم. بلکه می‌توانیم در آن‌ها ورود و مشارکت فعال داشته باشیم و «من» فرهنگی، تشخص و شخصیت فرهنگی خود را در این فضا بازسازی نماییم.
ایران ملک مشاع؛ شعائر، بستر بازسازی همگرایی ملی
دکتر میری در جمع‌بندی مباحث خود و با نگاهی به افق‌های پیش رو، بر ضرورت بازخوانی نقش آیین‌ها در بستر تحولات کنونی جامعه تأکید می‌کند. ایشان که پیشتر به لزوم مواجهه فعالانه با عصر دیجیتال و بازسازی هویت فرهنگی در عالمیت جدید اشاره کرده بود، این رویکرد را به ساحت همبستگی ملی نیز بسط داده و بیان می‌کند: جنگ تحمیلی ما را در فضای جدیدی قرار داد که هویت‌های موجود در ایران در یک نقطه به هم برسند؛ نقطه‌ای که ایران به مثابه ملک مشاع است. یعنی همه ما ایرانی‌ها، با تمامی مذاهب و ادیان؛ از یهودی، مسیحی، زرتشتی گرفته تا مسلمان و حتی کسانی که ادیان دیگری دارند، در یک نقطه مشترک به نام ایران، با هم مشترک شده‌ایم. باید این نقطه، بستر بازسازی ایران به مثابه ملکی مشاع مبتنی بر رویکرد نوسهروردی را بازسازی کنیم. در این راستا، شعائر و مناسک می‌توانند آن انرژی عاطفی موجود در جامعه را دوباره در یک نقطه مشترک، به هم متصل کرده و اتصال وجودی ایجاد نمایند.

@seyedjavadmiri

برنامه‌ی پنجره:

🔹پنجره‌ی جامعه شناختی:
      عنوان: نقد ایدئولوژی
      دکتر سید جواد میری:  صفحه‌ی تلگرامی
      دکتر حسن محدثی: صفحه‌ی تلگرامی

پنجشنبه ۱۲ تیرماه
ساعت ۲۱
از یوتیوب آکادمی

ایدئولوژی چیست؟ و چه ویژه‌گی‌هایی دارد؟ چند سنت فکری در باره‌ی ایدئولوژی وجود دارد؟ مهم‌ترین سنخ‌شناسی‌های ایده‌ئولوژی کدام اند؟ فرق ایده‌ئولوژی‌سازی و ایده‌ئولوژی‌پژوهی چیست؟ دکتر علی‌ی شریعتی در ایران معاصر چه نقشی ایفا کرده است؟ آیا شریعتی ایده‌ئولوژی‌پژوه است یا ایده‌ئولوژی‌ساز؟ تبار فکری‌ او چیست؟

موضوعات و پرسش‌های فوق در یک گفت‌گوی مفصل بین دکتر سیدجواد میری و دکتر حسن محدثی در قسمت جدید برنامه‌ی پنجره مورد بحث قرار گرفته‌اند و دانشجویان و علاقه‌مندان می‌توانند در این گفت‌وگو، درآمدی به ایدئولوژی را بشنوند و هم‌چنین از منظر موضوع ایدئولوژی، گفت‌وگویی انتقادی در باره‌ی عمل‌کرد دکتر علی شریعتی را مشاهده و تجربه کنند.

موضوع اصلی این پنجره‌ی جامعه‌شناختی، ایدئولوژی است و به‌مناسبت سال‌گرد وفات شریعتی در ۲۹ خرداد، عمل‌کرد این شخصیت اسلام‌گرا نیز مورد بحث قرار گرفته است.

آکادمی را دنبال کنید

.

🇮🇷 جنگ هدف نیست ابزار است...

🎙دکتر سید جواد میری

#تحلیل_جنگ

🆔 @sarcheshmeh_nour

🇮🇷 با تمام انتقاداتی که می‌توانیم به مسئولین داشته باشیم، همه ما در این وضعیت باید پشت حکومت و جامعه‌مان باشیم...

🎙دکتر سید جواد میری

#تحلیل_جنگ

🆔 @sarcheshmeh_nour

Urgent Call to Action: Open Letter to the High Commissioner for Human Rights

This compelling open letter addresses the High Commissioner for Human Rights, spotlighting the alarming targeted killings of Iranian academics and civilians amid Israeli aggression. It condemns these acts as severe violations of international law, emphasizing the devastating toll on innocent lives. The letter demands immediate action to safeguard civilians and ensure accountability for these human rights abuses.
Join the call for justice—read and sign the letter here:

فراخوان فوری برای اقدام: نامه سرگشاده به کمیسر عالی حقوق بشر
این نامه سرگشاده به کمیسر عالی حقوق بشر در محکومیت ترور اساتید دانشگاهی و غیرنظامیان ایرانی در پی تجاوزات اسرائیل نوشته شده و خواستار اقدام فوری سازمان ملل برای حفاظت از غیرنظامیان و تضمین پاسخگویی برای این نقض‌های حقوق بشری است.

نامه را بخوانید و امضا کنید:

https://openletter.earth/open-letter-to-the-high-commissioner-for-human-rights-urgent-call-for-action-on-the-targeted-killing-of-iranian-academics-and-civilians-by-israeli-aggression-8958b1ce

یکی از دغدغه‌های کلیدی در جامعه‌شناسی فهم و تفهیم "تغییرات" است. جنگ قابلیت دارد که بزرگترین تغییرات را در جوامع بشری ایجاد کنند. این نه به معنای تقدیس جنگ بل تلاشی برای تفهیم این پدیده خانمانسوز است. به عبارت دیگر، جنگ بسته‌ترین جوامع را وادار می‌سازد تا دیر یا زود دروازه‌های خود را بگشایند. جنگ نیرومندترین و مؤثرترین شکل تماس تمدن‌هاست. جنگ نوعی تحول شتابان است که بررسی این سنخ از تحولات بخشی از مطالعه جامعه‌شناختی جنگ است.

سیدجواد میری

@seyedjavadmiri

جنگ باعث شد سیر مطالعاتی ما درباره "شاه اسماعیل" دچار وقفه گردد ولی امیدوارم بزودی جلد دوم کتاب شاه اسماعیل آماده چاپ بشود. به مناسبت ایام محرم شعری از خطائی را با شما به اشتراک می‌گذارم:

بوگون ماتم گونو گلدی
آه حسین و وا حسین
سنین دردین باغریم دلدی
آه حسین و وا حسین

(دیوان خطائی، قوشمالار ۳۴)


@seyedjavadmiri

جنگ عیار خیلی‌ها و خیلی چیزها را نشان داد. همین که صدای بمب‌ها به گوش رسید و در افق غرش هواپیماهای دشمن شنیده شد در عرض کمتر از ۲۴ ساعت شهر خالی شد. یاد حرف یکی از رفقاء افتادم که می‌گفت: "خیلی‌ها لات کوچه خالی هستند". مردمان عادی که رفتند حرجی بر آنها نیست اما بسیاری از کسانیکه باید پای کار میماندند اما نماندند این "نا-کسان" عیارشان آشکار شد.

سیدجواد میری

#دل_نوشته

@seyedjavadmiri

امشب چه شبیست واقعاً! تاریخ بدون نقاط عطفش همچون اقیانوس بی‌انتهایی است که آدم نمی‌داند کشتی سرگردان وجودش را به کدامین سو باید بچرخاند. اما "نقطه عطف" یکی از کارکردهایش این است که به تو "جهت" می‌دهد تا بتوانی "زورق شکسته وجود" را به سمت ساحل امنی برانی. "عاشورا" نقطه عطفی در تاریخ انسانی هست که نیاز ندارد حتی "دین" داشته باشد تا بتواند مشق انسانیت کند بل کافی است دارای "حریت" و "فتوت" باشد تا رستگار شود. ما عاشورا را در افق جهانی تعریف و تفسیر نکرده‌ایم. عاشورا اسم رمزی است برای احرار جهان.

سیدجواد میری

@seyedjavadmiri

کتاب جدید درباره شاه اسماعیل به دو زبان فارسی و انگلیسی به زودی ان‌شاء‌الله:

شاه اسماعیل، خداوندگار شمشیر و قلم
حکمت، عرفان و تصوف در دیوان خطائی


Shah Ismail, The Master of Sword and Word

An Inquiry into Khatai's Sapientia and Sophia