«Пройдут года, пройдут века, но имя славного сына осетинского народа не померкнет и будет по-прежнему сиять, подобно снежным вершинам Кавказа».

Сергей Михалков

#журналмахдуг #Коста166

Адæмы тых - сæ иудзинады

Ацы рауагъд цымыдисаг у уымæй, æмæ дыууæ ‘фсымæрон республикæйы – Ирыстон æмæ Абхазийы национ литературон журналтæ «Мах дуг» æмæ «Алашара» сæхи æвзæгтæм ратæлмац кодтой кæрæдзийы авторты уацмыстæ æмæ рацыдысты сæрмагонд номыртæй. Ахæм традици – иннæ республикæтимæ хæлардзинады баст-дзинæдтæ фидардæр кæнын национ литературæйы хъомыс æмæ дзырдаивады фæрцы, абон не ‘рфидар.
 
Уымæй размæ ахæм номыртæ цæттæгонд æрцыд КæсæгБалхъары, Цæцæны æмæ Дагестаны республикæтимæ. Арæзт цæуынц журнал «Мах дуг»-ы сæйраг редактор Хетæгкаты Оксанæйы хъæппæрисæй. Куыд загъта, афтæмæй уымæй фидардæр кæнынц, нæ алыварс цы республикæтæ ис, уыдонимæ ахастдзинæдтæ, культурон бастдзинæдтæ. Хæстæгдæр рæстæг журналæн арæзт æрцæудзæн презентаци.
Подробнее

ÆМБАЛТЫ ЦОЦКО 
(1871-1937) 
 
Искуы нæ фидæнон историк куы фысса ирон чиныджы хабæрттæ, уæд тыхджын зæрдæбынæй æрымысдзæнис Æмбалты Цоцкойы. Ирон чиныгæн, ирон æвзонг литературæйæн Æмбалты Цоцко фæрныг куыст бакодта. 
 
Сæрмагонд йæхи зондæй Æмбалты Цоцко ирон æвзагыл ницы ныффыста. Уый чингуытæ æндæр æвзæгтæй æрмæст ивгæ кодта ирон æвзагмæ. 
 
Æмбалты Цоцко иттæг хорз зоны æндæр æвзæгты литературон хæзнатæ; зоны куыд хъæуы æвзарын хорз чиныг æвзæрæй; æмбары рæсугъд чиныджы ад. Уый æндæр æвзæгтæй ахæм чингуытæ ивы, нæ ирон адæм бæрзонд æмæ рæсугъд хъуыдытæ кæцæй райсой. Уый æрмæст ахæм чингуытæ ивы ирон æвзагмæ, сæрибар æмæ тохы тыххæй чи дзуры, æфхæрд адæймаджы сæрыл чи хæцы. Иунæг ахæм рæнхъ нæ раивта Æмбалты Цоцко, йæ хъуыды арф æмæ бæрзонд кæмæн нæу, пайда ирон адæмæн чи нæ æрхæсдзæнис. 
 
Æмбалты Цоцко раивта иронау гермайнаг стыр фыссæг Шиллеры чиныг «Вильгельм Телль». Уыцы чиныджы Шиллер бæрзонд систа рагон швейцариаг адæмы ном Швейцары хæххон чысыл адæм сæрибары тыххæй сæ сæр мæлæтмæ радтой æмæ сæ бæстæй фæтардтой æцæгæлон æлдæртты. 
 
Сæдæ азы дæргъы Шиллеры чиныг сæрибары фæндагыл аразы Германы фæсивæды. 
 
Ирон адæм дæр, швейцариаг мыггæгтау, хохы цъассыты цæрынц. Нæ цард æмæ не ‘гъдæуттæ швейцариаг адæмы рагон æгъдæуттæм æввахс сты. Мах дæр рагæй хæцыдыстæм æцæгæлон æлдæрттимæ. Шиллер йæ чиныджы цæуыл сагъæс кæны, уый арф бахъардзæни нæ фæсивæды зæрдæмæ. «Вильгельм Телль» бацамондзæни нæ фæсивæдæн, куыд хъæуы мæлын сæрибары тыххæй. 
 
Уырыссаг фыссæг Короленкойы фыстытæн сæ цæстыгагуы у «Макары фын». Уыцы чиныджы Короленко ракодта мæгуыр Макары таурæгъ. Мæгуыр Макарæн æнтъæрдау-æнтъæрд кодтой хъæуыхицау æмæ иннæ æлдæрттæ; тардтой йæ сауджынтæ; домдтой йæ хъуаг æмæ стонг, хъызт-уазал æмæ æнтæф, къæвда æмæ хус рæстæг, салд зæхх æмæ фыдбоны тайга... Йæ цæргæ-цæрæнбонты мæгуыр Макар хаста æвирхъау уæззау уаргъ. 
 
Революцийы размæ нæ хъæууон кусæг адæм цардысты Макары цардæй. Æнцон уыдзæнис нæ кусæг лæгæн Макары рис бамбарын. Уый адыл Æмбалты Цоцко раивта ирон æвзагæй Короленкойы таурæгъ «Макары фын». 
 
Иу рæсугъд аргъау ныффыста уырыссаг фыссæг Вересаев. Аргъауы ном хуыйны «Стъалы». Уыцы аргъауы сахъгуырдтæ уæларвмæ стъалытæ хæссынмæ цæуынц, цæмæй тар æмæ æнуд зæххыл цард ног æгъдæуттыл саразой. Æмбалты Цоцко уыцы аргъау раивта ирон фæсивæдæн. 
 
Тынг айста Æмбалты Цоцко йæ зæрдæмæ дæсны фыссæг Андерсены аргъæуттæ. Андерсены фыстытæй Цоцко ракодта иронау: «Фыдуынд бабызы цъиу» æмæ «Булæмæргъ». 
 
Тыхджын æвзагæй раивта Æмбалты Цоцко Хирьяковы ныффысгæ «Стыр тох». Ацы чиныджы тыххæй Цоцко уæлдай арфæйаг у ирон адæмæн. Брытъиаты Елбыздыхъо йæ «Амыран» куы фыста, уæд æнæмæнгæй йæ зæрдыл дардта «Стыр тох», бирæ хъуыдытæ æмæ нывтæ систа уыцы чиныгæй. 
 
Иукъорд хæттыты Æмбалты Цоцко бафæлвæрдта стихтæ раивын, æмæ йын уыдон дæр рæсугъд рауадысты. Уырыссаг поэт Языковы «Денджыз» Цоцкойы тæлмацæй йæ оригиналæй къаддæр нæу. 
 
Ацы дуджы Æмбалты Цоцко æндæр æвзæгтæй ивыны куыст ныууагъта æмæ архайы Нарты кадджытыл. Уыцы кадджытæй иу чысыл чиныг джиппы дæр рауагъта. 
 
Чингуытæ æндæр æвзæгтæй ивгæ-ивын Цоцко стыр дæсныйад равдыста. Йæ раивгæ чингуытæ иттæг æввахс лæууынц сæ оригиналтæм, ницæмæй фесты уыдонæй æвзæрдæр. 
 
Алы чиныгæн дæр сæрмагонд аивтæ, сæрмагонд ахастытæ вæййы. Цоцко, искæй чиныг тæлмацгæнгæйæ, оригиналы рæсугъд ахастытæй фæсте ницы фæуадзы. 
 
Къуымых æмæ гуылмызыл нымайæм мах нæ ирон æвзаг, къæзгæйæ дзурæм иронау. Фæлæ Цоцко куы байдайы дзурын ирон æвзагæй, уæд цыма æнæбын малæй исы рæсугъд æмæ арф ирон ныхæстæ. Афтæмæй йын бантыстис раивын «Вильгельм Телль», гермайнаг æвзаджы рæсугъд æмæ тых Шиллер æххæстæй кæм равдыста. 
 
Ирон æвзаг гуырысхойаг кæмæн у, ирон æвзагыл фыссын æмæ дзурын кæй фæнды, уыдон æнувыдæй бакæсæнт Цоцкойы тæлмацгонд чингуытæ. 
 
Æмбалты Цоцко нырма йæ фæстаг ныхас нæ загъта. Нырма Цоцко цардбарæг лæг у, æмæ йæ тыхтæ йæхимæ сты. Æвзонг ирон литературæйы мæсыг амайджытæй сæ иу Цоцко уыдис. Æвæццæгæн, дарддæр афтæ нæ фæлæудзæнис, æмæ та уыцы мæсыгыл исты ног зынаргъ дур ма æрæвæра. 
 
ТЫБЫЛТЫ Алыксандр 
1925 
Журнал «Мах дуг» 

Куы цæры зæрдæрæбын уарзт,
Куы вæййы удварны хæларад,--
Вæййы Æстыр Хуыцауæй фарн,--
Фæсудзы зæрдæйы фæлмæн арт...

Вæййы йæ ныхас дæр уæздан,
Къозбау ми, тауыстæ нæ уарзы.
Цæуы йæ миддунейæ хъарм,
Хæлæг æгуыдзæг у йæ разы...

Йæ сæфт æнхъæлцауæй фæуыны,
Нæ кæсы адæммæ бæрзондæй...
Уый амонд исбоны нæ уыны,--
Нæ цæры а-зæххыл æз-онæй...

Цоциты Емдзар
#журналмахдуг

Иу гыццыл журналы куыстӕй.
Абон нӕ уазӕг РЦИ-Аланийы адӕмон артист, режиссёр, драматург, РЦИ-Аланийы Фысджыты цӕдисы уӕнг Айларты Асӕхмӕт! Ныхас цӕуы Асӕхмӕты ног пьесӕ "Сӕфты фӕндаг"-ыл. Мыхуыры рацӕудзӕн 11-ӕм номыры. Ног номыр цӕттӕгонд цӕуы нӕ уарзон Ирон театры 90 азы юбилейы кадӕн. Уыдзӕн цымыдисаг!

#журналмахдуг #иронтеатр

Зындгонд советон фыссæг-фронтовик, поэт, драматург, киносценарист, журналист æмæ æхсæнадон архайæг Константин Симонов 110 азы юбилеймæ нæ республикæйы расидтысты литературон-аивадон конкурс «Войной подаренные строки», зæгъгæ, ахæм номимæ. Уый тыххæй хъусын кæнынц Цхинвалы Уырыссаг хæдзары пресс-службæйы.
Литературон-аивадон конкурс уагъд цæуы æртæ номинацийы: авторы уацмысæй скъуыддзаг бакæсын, æмдзæвгæтæ кæсын, уацмысмæ гæсгæ иллюстраци саразын.
Конкурсы уæлахиздзауты сбæрæг кæндзæн республикон æхсæнадон организаци «Россы» Цхинвалы Уырыссаг хæдзары æхзуысы руаджы.

@XurZaerin

Осетинская кинокомпания «Наследие» при поддержке Института развития интернета стала автором документального проекта «Это Кавказ» – цикла фильмов, состоящего из пяти серий. В центре каждой – история, происходящая в одном из регионов Северного Кавказа

В двух первых сериях – жизнь семей из Дагестана и Северной Осетии. Ещё три фильма из цикла «Это Кавказ» рассказывают о наших спортсменах, Вахтанговском фестивале во Владикавказе и спасателях из Кабардино-Балкарии. Первые четыре серии уже доступны – посмотреть их можно здесь.

Когда генеральный продюсер проекта, наш земляк Пётр Павлов, озвучил мне идею создания фильма, я её с радостью поддержал. Главная цель – показать через обычных героев жизнь народов Кавказа: их ежедневные заботы, быт, культуру, то, чем живёт Северный Кавказ. Советую всем обязательно посмотреть!

Подписывайтесь на мой канал в МАХ

Нæ урссæр хæхтæ мидбыл худынц,
Нæ Ирæн хорз райсом зæгъынц...
Сæ тигътыл рог дымгæтæ зилынц,
Сæ тæртты 'хцон удзæф хæссынц...

Зæрин хур дæр кæсы уæзданæй,
Йæ тынтæ райтыдта нæртонæй...
Уадз зæхх 'ндидзæт уарзт мæ фарнæй,
Нæ дзыллæ райгонд уæд йæ бонæй!

ЦОЦИТЫ Емдзар
#журналмахдуг

Журнал "Мах дуг"-ы номыртӕ балхӕнӕн ис чингуыты дукани "Аллон-Биллон"-ы. Дзӕуджыхъӕу, Сабырдзинады проспект, 12 "А" хӕдзар.

#журналмахдуг