رسانه رشد

ایتایی شدن واقعیت؛ فیلترینگ چگونه ایران را به فرقه‌های مجازی بدل می‌کند؟

خانم محمدی در این متن با مثال «حباب مدرسه» نشان دادند که زندگی در یک دنیای بسته، چطور آدم‌ها را دچار توهم دانایی، افراط یا فروپاشی ناگهانی می‌کند. حالا همان اتفاق، در مقیاسی بسیار بزرگ‌تر، در زیست‌بوم مجازی ایران در حال تکرار است. مسأله فقط فیلترینگ تلگرام نیست؛ خطر اصلی در فیلترینگی نهفته است که فضای بسته و یکدستی مثل ایتا را بدل به تنها پنجره رو به جهان می‌کند. ایتا از تلگرام خطرناک‌تر است، چون حبابی بزرگ‌تر و سخت‌تر ساخته که نه تنها کاربرانش، بلکه حاکمیت را نیز در خطای ادراک فرو می‌برد.
این متن، تلاشی دوباره است تا نشان دهد چرا فیلترینگ ایتا از تلگرام مهم‌تر است.
......
سیاست فیلترینگ در جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر دچار تغییراتی پنهان و پرهزینه شده است. آنچه در سطح رسمی با شعارهایی چون «صیانت از هویت فرهنگی» یا «حفظ امنیت روانی جامعه» توجیه می‌شود، در عمل به شکل‌گیری ساختارهایی فرقه‌وار در فضای مجازی انجامیده است؛ ساختارهایی که نه‌تنها بازتاب‌دهنده واقعیت اجتماعی نیستند، بلکه گاه جایگزین آن معرفی می‌شوند.

پلتفرم‌هایی مانند ایتا دیگر صرفاً ابزار ارتباطی نیستند؛ بلکه به زیست‌بوم‌های شناختی تبدیل شده‌اند که محتوای همسو را مدام بازتولید می‌کنند و کاربران را در حصاری از باورهای تقویت‌شده محصور می‌سازند. این فضاها، به‌جای تسهیل گفت‌وگوهای میان‌فرهنگی، شکاف‌های اجتماعی را عمیق‌تر و قطب‌بندی را تشدید می‌کنند.

این وضعیت نتیجه سیاستی است که رسانه‌های پرمخاطب و متنوعی مثل تلگرام را با سد فیلترینگ محدود کرده اما به پلتفرم‌های همسو با قدرت میدان داده است. حاصل، نه پاک‌سازی فضای مجازی، بلکه شکل‌گیری محیطی غیررقابتی و یک‌صدای مصنوعی است. در چنین فضایی، تهدید امنیتی نه از بیرون، بلکه از درون بروز می‌کند: تحلیل‌های مسئولان بر بازخوردهای تحریف‌شده بنا می‌شود و نظام ادراکی تصمیم‌گیران از واقعیت زندگی مردم فاصله می‌گیرد.

اگر در تلگرام، کاربران - حتی در فضای پرآشوب - با روایت‌های متضاد و چندلایه مواجه‌اند، در ایتا با تجربه‌ای مهندسی‌شده روبه‌رو هستند؛ گفتمانی که حاصل سانسور و حذف است، نه کنش آزاد اجتماعی. این یکدستی ظاهراً مطلوب، در عمل مانع درک واقعی جامعه می‌شود و کنشگران فرهنگی را از شناخت درست محروم می‌سازد.

علاوه بر این، روند فوق به پدیده‌ای دیگر دامن می‌زند: تنبلی نهادی. نهادهای فرهنگی که در زیست‌بوم‌های بسته فعالیت می‌کنند، در غیاب رقیب، به تدریج توان روایت‌پردازی و معناافزایی را از دست می‌دهند. زیرا گفتمان، فقط در مواجهه با «دیگری» معنا پیدا می‌کند. نبود رقیب، روایت را به ضد خود بدل می‌کند: از جستجوی حقیقت به توهم پیروزی، از تحلیل به تکرار.

در نهایت، سیاست فیلترینگ در ایران از هدف اولیه‌اش فاصله گرفته و به ابزاری برای جداسازی گفتمانی بدل شده است. فیلتر کردن تلگرام، در کنار رها کردن پلتفرم‌های همسو، زیست‌بوم‌های بسته‌ای ساخته است که در آن مردم همواره یکدل، انقلابی و پیروزند و هیچ بحران یا تهدیدی به چشم نمی‌آید. این تصویر مجازی، نه تنها تحلیلگران را گمراه می‌کند، بلکه فروپاشی احتمالی آن می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای مشروعیت نظام به همراه داشته باشد. اگر سیاست‌گذار فرهنگی به اصلاح واقعی می‌اندیشد، باید بداند که تنوع رسانه‌ای نه تهدید، بلکه شرط بقای گفتمان است. هیچ روایتی بدون رقابت و تعامل زنده نمی‌ماند.

#میثم_رمضانعلی

@mediaroshd

www.group-telegram.com/us/mediaroshd.com/239

1.31K viewsJul 13 at 11:27

ایتایی شدن واقعیت؛ فیلترینگ چگونه ایران را به فرقه‌های مجازی بدل می‌کند؟

خانم محمدی در این متن با مثال «حباب مدرسه» نشان دادند که زندگی در یک دنیای بسته، چطور آدم‌ها را دچار توهم دانایی، افراط یا فروپاشی ناگهانی می‌کند. حالا همان اتفاق، در مقیاسی بسیار بزرگ‌تر، در زیست‌بوم مجازی ایران در حال تکرار است. مسأله فقط فیلترینگ تلگرام نیست؛ خطر اصلی در فیلترینگی نهفته است که فضای بسته و یکدستی مثل ایتا را بدل به تنها پنجره رو به جهان می‌کند. ایتا از تلگرام خطرناک‌تر است، چون حبابی بزرگ‌تر و سخت‌تر ساخته که نه تنها کاربرانش، بلکه حاکمیت را نیز در خطای ادراک فرو می‌برد.
این متن، تلاشی دوباره است تا نشان دهد چرا فیلترینگ ایتا از تلگرام مهم‌تر است.
......
سیاست فیلترینگ در جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر دچار تغییراتی پنهان و پرهزینه شده است. آنچه در سطح رسمی با شعارهایی چون «صیانت از هویت فرهنگی» یا «حفظ امنیت روانی جامعه» توجیه می‌شود، در عمل به شکل‌گیری ساختارهایی فرقه‌وار در فضای مجازی انجامیده است؛ ساختارهایی که نه‌تنها بازتاب‌دهنده واقعیت اجتماعی نیستند، بلکه گاه جایگزین آن معرفی می‌شوند.

پلتفرم‌هایی مانند ایتا دیگر صرفاً ابزار ارتباطی نیستند؛ بلکه به زیست‌بوم‌های شناختی تبدیل شده‌اند که محتوای همسو را مدام بازتولید می‌کنند و کاربران را در حصاری از باورهای تقویت‌شده محصور می‌سازند. این فضاها، به‌جای تسهیل گفت‌وگوهای میان‌فرهنگی، شکاف‌های اجتماعی را عمیق‌تر و قطب‌بندی را تشدید می‌کنند.

این وضعیت نتیجه سیاستی است که رسانه‌های پرمخاطب و متنوعی مثل تلگرام را با سد فیلترینگ محدود کرده اما به پلتفرم‌های همسو با قدرت میدان داده است. حاصل، نه پاک‌سازی فضای مجازی، بلکه شکل‌گیری محیطی غیررقابتی و یک‌صدای مصنوعی است. در چنین فضایی، تهدید امنیتی نه از بیرون، بلکه از درون بروز می‌کند: تحلیل‌های مسئولان بر بازخوردهای تحریف‌شده بنا می‌شود و نظام ادراکی تصمیم‌گیران از واقعیت زندگی مردم فاصله می‌گیرد.

اگر در تلگرام، کاربران - حتی در فضای پرآشوب - با روایت‌های متضاد و چندلایه مواجه‌اند، در ایتا با تجربه‌ای مهندسی‌شده روبه‌رو هستند؛ گفتمانی که حاصل سانسور و حذف است، نه کنش آزاد اجتماعی. این یکدستی ظاهراً مطلوب، در عمل مانع درک واقعی جامعه می‌شود و کنشگران فرهنگی را از شناخت درست محروم می‌سازد.

علاوه بر این، روند فوق به پدیده‌ای دیگر دامن می‌زند: تنبلی نهادی. نهادهای فرهنگی که در زیست‌بوم‌های بسته فعالیت می‌کنند، در غیاب رقیب، به تدریج توان روایت‌پردازی و معناافزایی را از دست می‌دهند. زیرا گفتمان، فقط در مواجهه با «دیگری» معنا پیدا می‌کند. نبود رقیب، روایت را به ضد خود بدل می‌کند: از جستجوی حقیقت به توهم پیروزی، از تحلیل به تکرار.

در نهایت، سیاست فیلترینگ در ایران از هدف اولیه‌اش فاصله گرفته و به ابزاری برای جداسازی گفتمانی بدل شده است. فیلتر کردن تلگرام، در کنار رها کردن پلتفرم‌های همسو، زیست‌بوم‌های بسته‌ای ساخته است که در آن مردم همواره یکدل، انقلابی و پیروزند و هیچ بحران یا تهدیدی به چشم نمی‌آید. این تصویر مجازی، نه تنها تحلیلگران را گمراه می‌کند، بلکه فروپاشی احتمالی آن می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای مشروعیت نظام به همراه داشته باشد. اگر سیاست‌گذار فرهنگی به اصلاح واقعی می‌اندیشد، باید بداند که تنوع رسانه‌ای نه تهدید، بلکه شرط بقای گفتمان است. هیچ روایتی بدون رقابت و تعامل زنده نمی‌ماند.

#میثم_رمضانعلی

@mediaroshd

BY رسانه رشد