پوریا آزادی (Poria Azadi)

کل، بیش از جمع اجزاست: دفاعیه‌ای علیه اتهام دوگانه‌انگاری

هنگامی که کسی ادعا می‌کند «کل، چیزی بیش از جمع اجزایش است»، فیزیکالیست فروکاست‌گرا، اغلب زمزمه‌ای از ماوراءالطبیعه را می‌شنود؛ اتهام احضار یک «روح در ماشین» یا یک «نیروی حیاتی» دوگانه‌انگارانه.

این اتهام، ریشه در یک خطای مفهومی عمیق دارد: اشتباه گرفتنِ «موجودیت» با «شیء فی نفسه».

همانطور که در جستار پیشین دیدیم، پس از کانت، علم دیگر با «شیء فی نفسه» (Noumenon) —یعنی جهانِ مستقل از ذهن ما— سروکار ندارد. علم، فرآیند ساختنِ «زبان‌های توصیفی» (Descriptive Languages) برای مدل کردن جهان پدیداری است و با «موجودیت‌ها» (Entities) —یعنی مفاهیم درون این زبان‌ها— کار می‌کند.

وقتی یک زیست‌شناس از «سلول» حرف می‌زند، ادعا نمی‌کند که یک «شیء فی نفسه» جدید و غیرفیزیکی به جهان اضافه شده است. او از یک «موجودیت» در زبان توصیفی خود استفاده می‌کند که الگوهایی را توصیف می‌کند که در زبان فیزیک، قابل بیان نیستند.

با این دید، «فروکاستن» و «برآیش» بازتعریف می‌شوند:
فروکاستن (Reduction): یک فرآیند «ترجمه» است از یک زبان توصیفی سطح بالاتر (L_S، مانند زیست‌شناسی) به یک زبان سطح پایین‌تر (L_F، مانند فیزیک).
برآیش (Emergence): آنگاه رخ می‌دهد که این ترجمه، اصولاً و به طور کامل، ممکن نباشد.

بنابراین، ادعای «برآیش»، یک ادعای متافیزیکی درباره‌ی افزودن یک جوهر غیرمادی به جهان نیست. این یک ادعای منطقی درباره‌ی محدودیت‌های خودِ فرآیند ترجمه و توضیح است.

«کل» بیش از جمع اجزاست، نه به این معنا که یک عنصر غیرفیزیکی به آن اضافه شده، بلکه به این معنا که «سازماندهیِ» اجزا، الگوها و قوانینی را در سطح کل خلق می‌کند که در زبان توصیفیِ اجزا، قابل بیان نیستند.

این شکست در ترجمه، خود به چهره‌های متفاوتی ظاهر می‌شود؛ موضوعی که در جستار بعدی به آن خواهیم پرداخت.

#فلسفه_علم #برآیش #فروکاست_گرایی #پیچیدگی #طبیعت_گرایی #متافیزیک #کانت #جستار_کوتاه

@the_maze2022

👏6🔥2❤1👎1🥰1

www.group-telegram.com/ms/the_maze2022.com/2461

1.22K viewsPoria, Sep 2 at 12:42

کل، بیش از جمع اجزاست: دفاعیه‌ای علیه اتهام دوگانه‌انگاری

هنگامی که کسی ادعا می‌کند «کل، چیزی بیش از جمع اجزایش است»، فیزیکالیست فروکاست‌گرا، اغلب زمزمه‌ای از ماوراءالطبیعه را می‌شنود؛ اتهام احضار یک «روح در ماشین» یا یک «نیروی حیاتی» دوگانه‌انگارانه.

این اتهام، ریشه در یک خطای مفهومی عمیق دارد: اشتباه گرفتنِ «موجودیت» با «شیء فی نفسه».

همانطور که در جستار پیشین دیدیم، پس از کانت، علم دیگر با «شیء فی نفسه» (Noumenon) —یعنی جهانِ مستقل از ذهن ما— سروکار ندارد. علم، فرآیند ساختنِ «زبان‌های توصیفی» (Descriptive Languages) برای مدل کردن جهان پدیداری است و با «موجودیت‌ها» (Entities) —یعنی مفاهیم درون این زبان‌ها— کار می‌کند.

وقتی یک زیست‌شناس از «سلول» حرف می‌زند، ادعا نمی‌کند که یک «شیء فی نفسه» جدید و غیرفیزیکی به جهان اضافه شده است. او از یک «موجودیت» در زبان توصیفی خود استفاده می‌کند که الگوهایی را توصیف می‌کند که در زبان فیزیک، قابل بیان نیستند.

با این دید، «فروکاستن» و «برآیش» بازتعریف می‌شوند:
فروکاستن (Reduction): یک فرآیند «ترجمه» است از یک زبان توصیفی سطح بالاتر (L_S، مانند زیست‌شناسی) به یک زبان سطح پایین‌تر (L_F، مانند فیزیک).
برآیش (Emergence): آنگاه رخ می‌دهد که این ترجمه، اصولاً و به طور کامل، ممکن نباشد.

بنابراین، ادعای «برآیش»، یک ادعای متافیزیکی درباره‌ی افزودن یک جوهر غیرمادی به جهان نیست. این یک ادعای منطقی درباره‌ی محدودیت‌های خودِ فرآیند ترجمه و توضیح است.

«کل» بیش از جمع اجزاست، نه به این معنا که یک عنصر غیرفیزیکی به آن اضافه شده، بلکه به این معنا که «سازماندهیِ» اجزا، الگوها و قوانینی را در سطح کل خلق می‌کند که در زبان توصیفیِ اجزا، قابل بیان نیستند.

این شکست در ترجمه، خود به چهره‌های متفاوتی ظاهر می‌شود؛ موضوعی که در جستار بعدی به آن خواهیم پرداخت.

#فلسفه_علم #برآیش #فروکاست_گرایی #پیچیدگی #طبیعت_گرایی #متافیزیک #کانت #جستار_کوتاه

@the_maze2022

BY پوریا آزادی (Poria Azadi)