group-telegram.com/nooshdaroo_web/18
Last Update:
وقتی یک فاجعه رخ می‌دهد، تصاویر و ویدیوهای آن بلافاصله در اینترنت دست‌به‌دست می‌چرخند. اخبار در جهان فعلی به سرعت منتشر می‌شوند و این یکی از مزیت‌های اینترنت است. اما در کنارش با یک آسیب مهم مواجه هستیم که سلامت ذهن و روان‌مان را به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بسیاری از تصاویر و ویدیوهایی که منتشر می‌شوند، حاوی صحنه‌هایی دلخراش هستند و اکثر افراد بدون توجه به عواقب، آنها را به‌اشتراک می‌گذارند. اما ظرفیت مغز انسان برای پردازش اضطراب دارای محدودیت‌هایی جدی است؛ محدودیت‌هایی که اگر نادیده گرفته شوند، ما را در خطر فرسودگی و حتی فروپاشی روانی قرار می‌دهند.
🔺 محتوای حساس چیست؟
طیف گسترده‌ای از تصاویر و ویدیوها جزو دسته‌بندی محتوای حساس (sensitive content) قرار می‌گیرند. قاعدتا نیازی به ذکر همه آنها نیست اما برای مثال می‌توان از خشونت، تروریسم، خودکشی، کودک آزاری، سواستفاده‌ی جنسی و… نام برد.
ما به شکلی بی‌سابقه در معرض رویدادهای دلخراش قرار گرفته‌ایم و گویی به ایستگاه دریافت حادثه تبدیل شده‌ایم. امروز هر فردی در هر گوشه‌ای از جهان، با چند کلیک به عمیق‌ترین لایه‌های رنج بشری دسترسی دارد.
ذهن ما، اگرچه برای درک و پردازش جهان پیرامون طراحی شده اما برای بلعیدن یک‌باره‌ی تمام مصیبت‌های جهان آمادگی ندارد. حالا چرا ذهن ما در برابر چنین وضعیتی تا این اندازه آسیب‌پذیر است؟ چرا علی‌رغم وجود هشدارهایی همچون «محتوای حساس» که برای محافظت از سلامت روان ما طراحی شده‌اند، باز هم به مشاهده‌ی آن تمایل داریم؟ و مهم‌تر از آن، چگونه می‌توانیم از خودمان در برابر این هجوم بی‌امان مراقبت کنیم؟
🔺 هشداری که اثر معکوس دارد: چرا «محتوای حساس» باعث جلب توجه می‌شود؟
روانشناسی تکاملی پاسخی جالب به این پدیده می‌دهد: مغز ما به‌طور طبیعی از یک «سوگیری منفی» برخوردار است. این ویژگی مغزی باعث می‌شود ذهن انسان تهدیدها را مهم‌تر از فرصت‌ها درک کند و اخبار منفی را عمیق‌تر و طولانی‌تر در حافظه ثبت کند. چنین سوگیری در دوران پیشاتاریخی، برای بقای انسان حیاتی بود؛ زیرا در آن دوران، نادیده گرفتن تهدید می‌توانست به قیمت جان فرد تمام شود. این ویژگی که زمانی ضامن بقا بود، امروز، در عصر بمباران خبری، به یک نوع آسیب‌پذیری بدل شده است.
در این میان، هشدارهای «محتوای حساس» که رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای مراقبت از سلامت روان طراحی کرده‌اند، همواره کارکرد مطلوبی ندارند. در واقع، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این هشدارها، گاهی بیش از آنکه نقش محافظتی داشته باشند، خود به منبع اضطراب تبدیل می‌شوند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ نشان داد که مواجهه با پیام هشدار محتوای حساس در اینستاگرام، حتی بدون مشاهده‌ی تصویر اصلی، می‌تواند اضطراب و عاطفه‌ی منفی را افزایش دهد. به بیان دیگر، دیدن هشدار درباره‌ی محتوای دلخراش، ذهن را درگیر انتظار یک تهدید می‌کند؛ انتظاری که به خودی خود می‌تواند آسیب‌زا باشد. این پدیده نشان می‌دهد که گاهی خود پیش‌بینی خطر، به‌اندازه‌ی خودِ خطر می‌تواند روان ما را تحت فشار قرار دهد.
از سوی دیگر، بسیاری از افراد هشدارهای محتوای حساس را نادیده می‌گیرند و حتی به‌واسطه‌ی آنها کنجکاوتر می‌شوند که محتوا را مشاهده کنند. این پدیده که به «اثر پاندورا» معروف است، ریشه در تمایل ذهن ما به شکستن مرزهای ممنوعه دارد: هر چیز ممنوع، جذاب به نظر می‌رسد!
در کنار این‌ها، پدیده‌ی نسبتاً جدید «مصیبت‌گردی» یا «دومسکرولینگ» (Doomscrolling) نیز وضعیت را وخیم‌تر کرده است. مرور بی‌وقفه‌ی اخبار ناگوار در شبکه‌های اجتماعی، اگرچه در ظاهر با انگیزه‌ی کسب آگاهی انجام می‌شود، اما در عمل چرخه‌ای از اضطراب، افسردگی و اختلالات خواب ایجاد می‌کند.
با این‌همه، زندگی در منطقه‌ای که به‌صورت تاریخی و جغرافیایی مستعد انواع بحران‌هاست، این مواجهه‌ی غیرعمدی را افزایش می‌دهد. یک توییت اتفاقی، یک استوری اینستاگرام یا نوتیفیکیشن خبر فوری می‌تواند به‌سرعت ذهن ما را درگیر اضطرابی کند که شاید آن را پیش‌بینی نکرده‌ایم. به‌عبارتی، ما در عصر حاضر قربانیانی هستیم که حتی کنترل چندانی روی «ندیدن» نداریم؛ خبرهای بد خودشان ما را پیدا می‌کنند.
۱/۲
