group-telegram.com/persian_organon/622
Last Update:
💠 خلط همبستگی و علیت 💠
نزدیکی تغییرات دو متغیر را همبستگی می‌نامند.
برای مثال در ایران کاهش مصرف گاز با افزایش مصرف برق همبسته است.
همبستگی به دو صورت تعاقب ( پدیدار شدن دو اتفاق یکی پس از دیگری ) و تقارن ( همزمانی دو پدیده ) خود را نشان می‌دهد.
بسیاری از قوانین علمی در اثر توجه دقیق به همبستگی ها کشف گردیده ، از آن سو بی دقتی در شرایط #استقرا و در نظر نگرفتن احتمالات و شواهد مربوط ، در بررسی هم‌رخدادی ها منشا بسیاری از عقاید خرافی و تحلیل های مغالطه آمیز می‌گردد
باید بدانیم که تعاقب و تقارن دو واقعه ، به تنهایی نمیتواند رابطه ی عِلی آن دو واقعه را ثابت کند ، حتی اگر مکرر اتفاق افتاده باشد.
یعنی اگر اتفاق A و سپس اتفاق B را مشاهده کردیم ، لزوما A علت B نیست.
همچنین اگر A و B همزمان اتفاق بیفتد .
شاید علیت بر عکس باشد ، یعنی B علت A باشد.
یا چیز دیگری علت هردو پدیده‌ی A و B باشد.
در مثال اخیر افزایش مصرف برق علت کاهش مصرف گاز نیست ، همچنین است کاهش مصرف گاز علت افزایش مصرف برق ، دیگری . بلکه هر دو معلول تغییر آب و هوا هستند.
این مغالطه اغلب با مغالطات دیگر نظیر #تعمیم_شتابزده و #بهترین_ششلول_بندتگزاس تکمیل می شود.
#چشم_زخم ، اعتقاد به #نحوست افراد و موجودات و تبیین های خرافی #سوانح_طبیعی مثل #زلزله و #سیل و #کسوف و ... همگی با این مغالطه پشتیبانی میشوند.
➖فلانی قدمش نحس است ، چون هروقت سوارشدن خودرو من میشود یک ساعت علاف میشوم تا بقیه صندلی ها پر شود.
➖فلانی در فلان سال مرتکب معاصی زیادی شد ، بلافاصله سال بعدش سیل ویرانگری منزلش را ویران کرد.
این نکته حائز اهمیت ست که از نظر عقلی تفاوتی بین همبستگی و علیت برقرار نیست.
بنابراین اگر مشاهده کردیم که همواره پس از A ، اتفاق B رخ می‌دهد می‌توانیم فرض بگیریم که A علت B است . بشرطی که شواهد نشان از منطقی بودن احتمالات دیگر ندهد. یعنی اولا همبستگی ثابت شده باشد و تصادفی نباشد ، ثانیا منطقا نتوان چیز سومی را بعنوان علت هردو پدیده‌یAوB محتمل دانست.
مغالطی بودن ادعاهای مبتنی بر همبستگی وقتی بیشتر آشکار میشود که شواهد و مثال نقض هایی که خلاف آن ادعا را ثابت میکند نادیده گرفته میشود. ( مغالطه #بهترین_ششلول_بندتگزاس )
مثال:
تقارن سقوط پهلوی با پایان قرار دادنفتی
(نادیده گرفتن سفر شاه به آمریکا و قول به همکاری به کارتر برای گران نشدن نفت و دیگر شواهد )
#راه_مقابله
1⃣➖ یادآوری این نکته که #همبستگی بخودی خود ، علیت یکی بر دیگری را ثابت نمیکند.
درصورت همزمانی دو پدیده ، ممکنست👇
➖ #همزمانی ، تصادفی باشد و اتفاقی است.
مانند این مثال
🔸۱۱ سپتامبر
➖ #علیت برعکس آنچه شخص گفته باشد و او جای علت ومعلول را عوض کرده باشد.
مانند
🔸ارتباط رفتار خشن با تماشای تلویزیون
➖یا پدیده و عامل دیگری/سومی علت هر دو پدیده باشد.
مثال :
🔸گوش دادن موسیقی غمگین
🔸کنفرانس گوآدالوپ ( علت هر۲پدیده یعنی کنفرانس و سرنگونی شاه ، ناآرامی های داخل ایران بود)
🔸تقارن پیروزی انقلاب مصر با سالگرد انقلاب ایران (علت انقلاب مصر هم مانند انقلاب ایران نارضایتی مردم از حکومت دیکتاتوری بود)
شایان ذکر است که مرز مشخصی میان همبستگی و علیت چیست؟!
با توجه به این حقیقت ، لازمست که چنانچه با ادعایی مواجه شدیم که بین دو رخداد متعاقب هم پیوند عِلی بر قرار میکند بدون دلیل آن را رد نکنیم.
زیرا اگر قرار باشد هر استدلال عِلی را به صرف آنکه ممکن است صرفا ۱ همبستگی باشد رد کنیم دیگر هیچ تبیین علمی وجاهت نداشت.
توجه به نکات زیر میتواند در راه تشخیص یک تبیین علی صحیح از استدلال مغالطی ، روشنگر باشد
اگر دلیلی مشابه مثال های ذکر شده مشاهده نمیشود حداقل به صورت موقت آن ادعا را رد نکنیم و صرفا به احتمال خطا بودن آن ادعا بسنده نکنیم.
گاهی بجای تعاقب و تقارن از واژه های #همبستگی و #هم_رخدادی برای توضیح این مغالطه استفاده میشود.
مطلب مربوط:
انکار تاثیر سیگار در افزایش احتمال ابتلا به سرطان
مانند آنچه در این مثال ها انجام شده
🔸تحریم ایران در زمان اوباما
🔸 تاثیر مثبت انقلاب بر رشد موسیقی
🔸برجام علت کاهش صدور نفت و کاهش قیمت نفت
2⃣➖ #مغالطه_بمثل : رد مغالطه با مغالطه
مانند آنچه در این مثال بیان کرده ایم.
🔸خوردن قرمه سبزی توسط آقای شریعتمداری ، نرخ ارز را کاهش داد.
#استدلال_علی
مثالهای دیگر این مغالطه:
🔸تاثیر نمک بر کاهش فشار خون
🔸 ازدواج عامل اصلی طلاق (طنز)
🔸 ظهور داعش ماحصل نفی ولایت حضرت علی (ع)
🔸 تقارن دستگیری تیم ترور آیت الله سیستانی با پخش مستندی در بی بی سی
🔸 تعاقب دستگیری زم و آزادی عباسی
🔸 مغالطه تقارن
🔸 مغالطه تعاقب
🔸 مغالطه تعمیم شتابزده
🔸بهترین ششلول بندتگزاس
#سوگیری_شناختی #پیوندانگاری توضیح
@persian_organon | ایران‌چراغانی‌دانش
@mghlte | عصر روشنگری
@moghaletat2 | آرشیو مغالطات
BY ایوان چراغانی دانش ( معرفت شناسی ، منطق کاربردی ، تفکر نقادانه ، تکامل)
Share with your friend now:
group-telegram.com/persian_organon/622