تاملات

چرا بدون اونتولوژی نمی‌توان ایدئولوژی را فهمید و خود را چپ و راست نامید؟

ایدئولوژی، به‌مثابه شبکه‌ای از انگاره‌ها و ارزش‌ها، همواره بر شالوده‌ای اونتولوژیک (هستی‌شناختی) استوار است که تعیین می‌کند «هستی» چیست، چگونه باید تفسیر شود، و چه نسبتی با سوژه انسانی برقرار می‌کند. بدون درکی اونتولوژیک، ایدئولوژی به سطحی تقلیل می‌یابد که صرفاً مجموعه پراکنده‌ای از شعارها یا مواضع سیاسی می‌نماید، بی‌آنکه بتوان منطق درونی یا جهت‌گیری هستی‌شناسانه آن را رمزگشایی کرد. به بیان دیگر، اونتولوژی، «چرایی» حرکت ایدئولوژی را مشخص می‌کند؛ حرکتی که خود را در قطب‌بندی‌های چپ و راست متجلی می‌سازد.
اقتصاد لیبیدویی (Libidinal Economy)، برساخته ژان-فرانسوا لیوتار، استعاره‌ای است برای توضیح نحوه سازماندهی میل در بسترهای اجتماعی-سیاسی. میل، در این خوانش، نه نیرویی صرفاً فردی، که جریانی است که در شبکه‌های قدرت، تولید، و نمادها جاری می‌شود و واقعیت را شکل می‌دهد. اونتولوژی، به مثابه چهارچوب تعیینِ «هستنده‌ها»، تحت‌تأثیر این اقتصاد میل بازتعریف می‌شود: اینکه چه چیزی «واقعی» تلقی شود، به نحوه توزیع و جهت‌دهی میل در ساختارهای اجتماعی گره خورده است. برای مثال، اونتولوژیِ چپِ رادیکال، «امر جمعی» را به مثابه تنها واقعیتِ اصیل می‌پذیرد و میل را به سمت الغای سلسله‌مراتب سرمایه و قدرت هدایت می‌کند، حال آنکه اونتولوژی راست، «فرد» را سوژه اصلی تاریخ می‌داند و میل به حفظ یا بازتولید نظم موجود را در خود نهفته دارد.
بدون فهم این زیرساختِ میل‌محور، نامیدن خود به چپ یا راست، صرفاً تقلیدی کورکورانه از نشانه‌هایی است که فاقد ژرفای هستی‌شناختی‌اند. هر ایدئولوژی، پیش از آنکه مجموعه مواضعی درباره عدالت یا آزادی باشد، پاسخ به پرسشی اونتولوژیک است: «هستیِ جمعی انسان چگونه باید سامان یابد؟». پاسخ به این پرسش، مستلزم موضع‌گیری در بابِ نسبتِ سوژه با امر واقع (مثلاً ماتریالیسم دیالکتیک در چپ یا ایده‌آلیسم محافظه‌کارانه در راست) و همچنین نحوه توزیع میل در قالب‌های اجتماعی (از مالکیت تا هویت) است.
حال با این‌پرسش مواجه می‌شویم: اگر ایدئولوژی بدون اونتولوژی، تهی از معناست، آیا می‌توان ادعا کرد که «چپ» و «راست»ِ امروز، در غیاب بازتعریف اونتولوژیکِ خود، صرفاً بازمانده‌هایی از میل‌های سرکوب‌شده تاریخی‌اند که در پوستین نشانه‌های فرسوده جا خوش کرده‌اند؟ و اگر چنین است، آیا هرگونه گفتگوی سیاسی، بدون کندوکاو در «اقتصاد لیبیدوییِ حاکم بر اونتولوژی‌هایمان»، محکوم به تکرار دیالکتیکِ شکست‌خورده همان میل‌های کهنه نیست؟

👍5👎2

www.group-telegram.com/us/philosophical_contemplation.com/51

1.5K viewsedited  Apr 21 at 14:29

چرا بدون اونتولوژی نمی‌توان ایدئولوژی را فهمید و خود را چپ و راست نامید؟

ایدئولوژی، به‌مثابه شبکه‌ای از انگاره‌ها و ارزش‌ها، همواره بر شالوده‌ای اونتولوژیک (هستی‌شناختی) استوار است که تعیین می‌کند «هستی» چیست، چگونه باید تفسیر شود، و چه نسبتی با سوژه انسانی برقرار می‌کند. بدون درکی اونتولوژیک، ایدئولوژی به سطحی تقلیل می‌یابد که صرفاً مجموعه پراکنده‌ای از شعارها یا مواضع سیاسی می‌نماید، بی‌آنکه بتوان منطق درونی یا جهت‌گیری هستی‌شناسانه آن را رمزگشایی کرد. به بیان دیگر، اونتولوژی، «چرایی» حرکت ایدئولوژی را مشخص می‌کند؛ حرکتی که خود را در قطب‌بندی‌های چپ و راست متجلی می‌سازد.
اقتصاد لیبیدویی (Libidinal Economy)، برساخته ژان-فرانسوا لیوتار، استعاره‌ای است برای توضیح نحوه سازماندهی میل در بسترهای اجتماعی-سیاسی. میل، در این خوانش، نه نیرویی صرفاً فردی، که جریانی است که در شبکه‌های قدرت، تولید، و نمادها جاری می‌شود و واقعیت را شکل می‌دهد. اونتولوژی، به مثابه چهارچوب تعیینِ «هستنده‌ها»، تحت‌تأثیر این اقتصاد میل بازتعریف می‌شود: اینکه چه چیزی «واقعی» تلقی شود، به نحوه توزیع و جهت‌دهی میل در ساختارهای اجتماعی گره خورده است. برای مثال، اونتولوژیِ چپِ رادیکال، «امر جمعی» را به مثابه تنها واقعیتِ اصیل می‌پذیرد و میل را به سمت الغای سلسله‌مراتب سرمایه و قدرت هدایت می‌کند، حال آنکه اونتولوژی راست، «فرد» را سوژه اصلی تاریخ می‌داند و میل به حفظ یا بازتولید نظم موجود را در خود نهفته دارد.
بدون فهم این زیرساختِ میل‌محور، نامیدن خود به چپ یا راست، صرفاً تقلیدی کورکورانه از نشانه‌هایی است که فاقد ژرفای هستی‌شناختی‌اند. هر ایدئولوژی، پیش از آنکه مجموعه مواضعی درباره عدالت یا آزادی باشد، پاسخ به پرسشی اونتولوژیک است: «هستیِ جمعی انسان چگونه باید سامان یابد؟». پاسخ به این پرسش، مستلزم موضع‌گیری در بابِ نسبتِ سوژه با امر واقع (مثلاً ماتریالیسم دیالکتیک در چپ یا ایده‌آلیسم محافظه‌کارانه در راست) و همچنین نحوه توزیع میل در قالب‌های اجتماعی (از مالکیت تا هویت) است.
حال با این‌پرسش مواجه می‌شویم: اگر ایدئولوژی بدون اونتولوژی، تهی از معناست، آیا می‌توان ادعا کرد که «چپ» و «راست»ِ امروز، در غیاب بازتعریف اونتولوژیکِ خود، صرفاً بازمانده‌هایی از میل‌های سرکوب‌شده تاریخی‌اند که در پوستین نشانه‌های فرسوده جا خوش کرده‌اند؟ و اگر چنین است، آیا هرگونه گفتگوی سیاسی، بدون کندوکاو در «اقتصاد لیبیدوییِ حاکم بر اونتولوژی‌هایمان»، محکوم به تکرار دیالکتیکِ شکست‌خورده همان میل‌های کهنه نیست؟

BY تاملات