RADIO GATSBY

RADIO GATSBY

فدرالیسم چیست ؟ @RADIO_GATSBY #انواع_حکومت #سواد_سیاسی حکومت‌های متمرکز و فدرال کوییز

حکومت‌های متمرکز و فدرال / فدرالیسم چیست ؟

فدرالیسم در ایران

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد


موضوع فدرالیسم در ایران در بحث‌های مربوط به شکل و ساختار حکومت ایدئال برای کشور ایران برای برخی از اهمیت برخوردار است.

برخی از منتقدین معتقدند که فدرالیسم در ایران در عمل به معنی تقسیم یک دیکتاتوری بزرگ به دیکتاتوری‌های کوچکتر می‌باشد. به علاوه، تا به حال هیچ کشور تاریخی، یکپارچه و موجود در صحنه مانند ایران، روش کشور داری خود را به ساختار نظام فدرال تغییر نداده است؛ یعنی اینکه نظام فدرال اتحادی بین واحدها یا کشورهای تازه تأسیس و مستقل و جدا از هم است، نه اینکه کشوری تاریخی و متحد را ابتدا تکه‌تکه و تجزیه کرد، و سپس با نام نظام فدرال تکه‌ها را به یکدیگر چسباند. همچنین تجربه فدرالیسم در کشورهای تازه تأسیس اما تاریخی مانند کشورهای آفریقایی یا عراق مثبت نبوده‌است و قوم‌گرایی، تنش‌های قومی و نفوذ کشورهای خارجی در امور داخلی را افزایش، و حاکمیت ملی و توسعه اجتماعی را کاهش داده‌است.


تاریخچه

در زمان حکومت سیاسی هخامنشیان، جدای از سرزمین ایران، نواحی مفتوحه با حفظ استقلال داخلی تابع حکومت مرکزی بودند؛ مثلاً لیکیه یکی از شهرهای روم باستان بود که پس از فتح توسط هخامنشیان، ضمن حفظ استقلال داخلی، در کنار حفظ فرهنگ بومی، عناصر پارسی را نیز پذیرا شد. محسن رضایی می‌گوید که کوروش بزرگ در پی ایجاد تمرکز در قلمرو پادشاهی خویش نبود و به ملت‌های تحت حکومت خویش حداکثر آزادی را می‌داد. در کتیبه نقش رستم از ۳۰ ساتراپی که داریوش، ایجاد نموده بود نام برده شده‌است که هر یک از ساتراپ‌ها در حکم یک ایالت و گاهی در حکم یک کشور بودند. ساتراپ‌ها صلاحیت اداره تمام امور ساتراپی را داشتند، فرمانده نظامی آن ناحیه بودند و بنام خود سکه ضرب می‌کردند. فرزاد فخیمی ادعا می‌کند که حکومتهای ایرانی خصوصاً در عهد ساسانیان و دوران حکومت خلفای اسلامی و دوره صفویه عموماً حکومت‌هایی استبدادی و خودمحور بوده‌اند؛ ولی در سایر دوره‌های تاریخی نوعی فدرالیسم بر ایران حکمفرما بوده‌است.

برخی نیز معتقدند که فدرالیسم در ایران نباید با کنفدراسیون اشتباه گرفته شود، همچنانکه در آمریکا، ۱۳ حکومت مستقل، ابتدا قرارداد کنفدراسیون را امضا نمودند که بعدها به فدرالیسم و یکپارچگی امروز آن کشور منتهی شد.


زمینه

برخی کشور ایران را در صورت مقاومت در برابر دمکراسی و فدرالیسم ناگزیر از تجزیه می‌دانند و معتقدند بزرگی کشور ایران و تمرکز قدرت در آن خطرناک است. اندازه جغرافیایی بزرگ برای دول متمرکز و غیر دمکراتیک تصوری از خود ایجاد می‌کند که ممکن است بیش از ظرفیت ملی آن باشد و بزرگی ایران نیز خطر اسلامگرایی را دو چندان ساخته‌است.

در مقابل برخی معتقدند که فدرالیسم در ایران در عمل به معنی تقسیم یک دیکتاتوری بزرگ به دیکتاتوری‌های کوچکتر می‌باشد. به علاوه کشورهای دارای ساختار فدرال، عموماً طی شکل‌گیری ابتدایی و بنیان‌گذاری (چون آلمان یا ایالات متحد آمریکا) یا طی شکل‌گیری مجدد، مثلاً پس از جنگ یا فروپاشی (چون عراق یا روسیه) به این صورت شکل گرفته‌اند. در حقیقت تا به حال هیچ کشور تاریخی مانند ایران، یکپارچه و موجود در صحنه، روش کشور داری خود را به ساختار سیستم اصیل فدرال برنگردانده است. به علاوه از نظر بسیاری، صحبت کردن در مورد گذشته فدرالیسم در ایران بی‌معنی است زیرا اصولا ایران و مردم آن تجربه زیسته طولانی داشته‌اند و هیچ‌گاه مانند کشورهای تازه تأسیس نبوده‌است که در یک اتحاد تصمیم بگیرند کشوری جدید تأسیس کنند. اصولاً همچنین در مورد کشورهای تازه تأسیس اما تاریخی آفریقا و خاورمیانه از جمله عراق، با وجود داشتن تجربه اتحاد هزار ساله، برخی فدرالیسم را بیشتر به عنوان ترفندی برای تجزیه دیده‌اند. همانگونه که در عراق نیز چند سال پس از تصویب قانون فدرال که تلاشی برای جلوگیری از تجزیه این کشور بود، اقلیم کردستان همه‌پرسی برای استقلال برگزار کرد. مشکل دیگر در کشورهای تاریخی، وجود بافت درهم تنیده قومی، زبانی و دینی در نقاط مختلف است که بر اساس نظام فدرال، خطر حذف اقلیت‌های کوچک‌تر نیز شکل گرفته‌است، اقلیت‌هایی که در ساختار قومی-مذهبی اقلیم‌ها جایی ندارند.


پیشنهاد تشکیل نظام فدرالی در ایران

ایده ایجاد یک نظام فدرالی از زمان انقلاب مشروطه در ایران پاگرفت تا بعد از جنبش مشروطه و با تصویب اولین قانون تقسیمات کشوری، ایران متشکل از ۴ ایالت و ۲۳ ولایت بود که شامل ایالت آذربایجان، ایالت خراسان و سیستان، ایالت فارس و ایالت کرمان و بلوچستان می‌شد.

ولی جنبش‌های محلی و ترس از خطر تجزیه ایران دلیلی برای تمرکز قدرت در حکومت مرکزی گردید که تا دهه‌های پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران نیز ادامه یافت.

www.group-telegram.com/RADIO_GATSBY/5911

387 viewsedited  Jan 22, 2023 at 05:21

حکومت‌های متمرکز و فدرال / فدرالیسم چیست ؟

فدرالیسم در ایران

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد


موضوع فدرالیسم در ایران در بحث‌های مربوط به شکل و ساختار حکومت ایدئال برای کشور ایران برای برخی از اهمیت برخوردار است.

برخی از منتقدین معتقدند که فدرالیسم در ایران در عمل به معنی تقسیم یک دیکتاتوری بزرگ به دیکتاتوری‌های کوچکتر می‌باشد. به علاوه، تا به حال هیچ کشور تاریخی، یکپارچه و موجود در صحنه مانند ایران، روش کشور داری خود را به ساختار نظام فدرال تغییر نداده است؛ یعنی اینکه نظام فدرال اتحادی بین واحدها یا کشورهای تازه تأسیس و مستقل و جدا از هم است، نه اینکه کشوری تاریخی و متحد را ابتدا تکه‌تکه و تجزیه کرد، و سپس با نام نظام فدرال تکه‌ها را به یکدیگر چسباند. همچنین تجربه فدرالیسم در کشورهای تازه تأسیس اما تاریخی مانند کشورهای آفریقایی یا عراق مثبت نبوده‌است و قوم‌گرایی، تنش‌های قومی و نفوذ کشورهای خارجی در امور داخلی را افزایش، و حاکمیت ملی و توسعه اجتماعی را کاهش داده‌است.


تاریخچه

در زمان حکومت سیاسی هخامنشیان، جدای از سرزمین ایران، نواحی مفتوحه با حفظ استقلال داخلی تابع حکومت مرکزی بودند؛ مثلاً لیکیه یکی از شهرهای روم باستان بود که پس از فتح توسط هخامنشیان، ضمن حفظ استقلال داخلی، در کنار حفظ فرهنگ بومی، عناصر پارسی را نیز پذیرا شد. محسن رضایی می‌گوید که کوروش بزرگ در پی ایجاد تمرکز در قلمرو پادشاهی خویش نبود و به ملت‌های تحت حکومت خویش حداکثر آزادی را می‌داد. در کتیبه نقش رستم از ۳۰ ساتراپی که داریوش، ایجاد نموده بود نام برده شده‌است که هر یک از ساتراپ‌ها در حکم یک ایالت و گاهی در حکم یک کشور بودند. ساتراپ‌ها صلاحیت اداره تمام امور ساتراپی را داشتند، فرمانده نظامی آن ناحیه بودند و بنام خود سکه ضرب می‌کردند. فرزاد فخیمی ادعا می‌کند که حکومتهای ایرانی خصوصاً در عهد ساسانیان و دوران حکومت خلفای اسلامی و دوره صفویه عموماً حکومت‌هایی استبدادی و خودمحور بوده‌اند؛ ولی در سایر دوره‌های تاریخی نوعی فدرالیسم بر ایران حکمفرما بوده‌است.

برخی نیز معتقدند که فدرالیسم در ایران نباید با کنفدراسیون اشتباه گرفته شود، همچنانکه در آمریکا، ۱۳ حکومت مستقل، ابتدا قرارداد کنفدراسیون را امضا نمودند که بعدها به فدرالیسم و یکپارچگی امروز آن کشور منتهی شد.


زمینه

برخی کشور ایران را در صورت مقاومت در برابر دمکراسی و فدرالیسم ناگزیر از تجزیه می‌دانند و معتقدند بزرگی کشور ایران و تمرکز قدرت در آن خطرناک است. اندازه جغرافیایی بزرگ برای دول متمرکز و غیر دمکراتیک تصوری از خود ایجاد می‌کند که ممکن است بیش از ظرفیت ملی آن باشد و بزرگی ایران نیز خطر اسلامگرایی را دو چندان ساخته‌است.

در مقابل برخی معتقدند که فدرالیسم در ایران در عمل به معنی تقسیم یک دیکتاتوری بزرگ به دیکتاتوری‌های کوچکتر می‌باشد. به علاوه کشورهای دارای ساختار فدرال، عموماً طی شکل‌گیری ابتدایی و بنیان‌گذاری (چون آلمان یا ایالات متحد آمریکا) یا طی شکل‌گیری مجدد، مثلاً پس از جنگ یا فروپاشی (چون عراق یا روسیه) به این صورت شکل گرفته‌اند. در حقیقت تا به حال هیچ کشور تاریخی مانند ایران، یکپارچه و موجود در صحنه، روش کشور داری خود را به ساختار سیستم اصیل فدرال برنگردانده است. به علاوه از نظر بسیاری، صحبت کردن در مورد گذشته فدرالیسم در ایران بی‌معنی است زیرا اصولا ایران و مردم آن تجربه زیسته طولانی داشته‌اند و هیچ‌گاه مانند کشورهای تازه تأسیس نبوده‌است که در یک اتحاد تصمیم بگیرند کشوری جدید تأسیس کنند. اصولاً همچنین در مورد کشورهای تازه تأسیس اما تاریخی آفریقا و خاورمیانه از جمله عراق، با وجود داشتن تجربه اتحاد هزار ساله، برخی فدرالیسم را بیشتر به عنوان ترفندی برای تجزیه دیده‌اند. همانگونه که در عراق نیز چند سال پس از تصویب قانون فدرال که تلاشی برای جلوگیری از تجزیه این کشور بود، اقلیم کردستان همه‌پرسی برای استقلال برگزار کرد. مشکل دیگر در کشورهای تاریخی، وجود بافت درهم تنیده قومی، زبانی و دینی در نقاط مختلف است که بر اساس نظام فدرال، خطر حذف اقلیت‌های کوچک‌تر نیز شکل گرفته‌است، اقلیت‌هایی که در ساختار قومی-مذهبی اقلیم‌ها جایی ندارند.


پیشنهاد تشکیل نظام فدرالی در ایران

ایده ایجاد یک نظام فدرالی از زمان انقلاب مشروطه در ایران پاگرفت تا بعد از جنبش مشروطه و با تصویب اولین قانون تقسیمات کشوری، ایران متشکل از ۴ ایالت و ۲۳ ولایت بود که شامل ایالت آذربایجان، ایالت خراسان و سیستان، ایالت فارس و ایالت کرمان و بلوچستان می‌شد.

ولی جنبش‌های محلی و ترس از خطر تجزیه ایران دلیلی برای تمرکز قدرت در حکومت مرکزی گردید که تا دهه‌های پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران نیز ادامه یافت.

BY RADIO GATSBY