کارگاه شاهنامه‌خوانی و شاهنامه‌شناسی ۴/۱
محمدجعفر محمدزاده

✅ هفتمین پادپخش/ پادکست از "شبهای فرهنگ " رادیو فرهنگ تقدیم علاقه‌مندان می‌شود.

📻 موج اف. ام ردیف ۱۰۶

◀️  پژوهش‌هایی درباره‌ی شاهنامه فردوسی و شرح بیت‌هایی شاهنامه


▫️🌙 شبهای سه‌شنبه و چهارشنبه‌ ساعت ۲۱/۳۰


@mjmohammadzadeh

🔸از این نامورنامه‌ی شهریار
    بمانم به گیتی یکی یادگار

📣 کارگاه شاهنامه‌پژوهی و شاهنامه‌شناسی

🕰 از این هفته(۶ مرداد ماه) دوشنبه شبها ساعت ۲۰:۳۰ دقیقه

🏢 مکان: تالار اجتماعات برج۲ مجتمع ستارخان

👨‍👩‍👧‍👦 شرکت برای عموم آزاد است.

📡 حضور مجازی بر بستر گوگل‌میت( google meet) از رهگذر پیوند زیر:

👇👇👇
https://meet.google.com/agb-heqe-egr


@mjmohammadzadeh

یک شاهنامه‌پژوه:
*بینش توحیدی ایرانیان در شاهنامه فردوسی نمود آشکار دارد*

محمدجعفر محمدزاده، استاد دانشگاه تهران، گفت: شاهنامه گرچه کتابی ایرانی و حامل هویت و فرهنگ ایرانیان است ولی ‌کتابی با محتوای جهانی و انسانی است و بینش توحیدی ایرانیان در آن آشکارا نمود دارد.

جزئیات خبر در لینک زیر:
👇
ibna.ir/x6zZ9


@mjmohammadzadeh

✅ مرگ‌اندیشی ویژگی ممتاز انسان/ فردوسی مرد دانش و دین است.

🔸برش‌هایی از بیستمین کارگاه شاهنامه‌پژوهی و شاهنامه‌خوانی محمدجعفر محمدزاده:

▫️یکی از مهم‌ترین مولفه‌های فرهنگی و هویتی ایرانیان که در شاهنامه فردوسی نمود آشکار دارد مرگ‌اندیشی است. انسان به دلیل قوت فکر و زبان مرگ‌اندیش است، حیوانات چون زبان و امکان انديشيدن ندارند به مرگ نمی‌اندیشند.

  ▫️فردوسی مرگ را قطعی و حتمی و اجتناب‌ناپذیر می‌داند و می‌گوید اندازه عمر و جایگاه انسان نمی‌تواند قطعیت مرگ را تغییر دهد: "به پیر و جوان یک به یک ننگرد/ شکاری که پیش آیدش بشکرد/ جهان را چنین است ساز و نهاد/ که جز مرگ را کس ز مادر نزاد".

▫️ نگاه فردوسی به مرگ، چندلایه و عمیق است،  مرگ  پلی به سوی جاودانگی و مرحله‌ای برای گذر و البته گاه همراه با اندوه، تاسف و پرسش و اعتراض است:" برآری یکی را به چرخ بلند/ سپاریش ناگه به خاک نژند؟"

▫️در شاهنامه که آمیزه‌ای از باورهای ایرانی و اسلامی است مرگ نشانه‌ای آشکار بر دادگری خالق است:
چنینیم یکسر کِه و مِه همه/ تو خواهی شُبان باش خواهی رمه/ اگر مرگ داد است بیداد چیست؟/ ز داد این همه بانگ و فریاد چیست؟

▫️فردوسی درک انسان را از حقیقت مرگ عاجز و آن را رازی ناگشوده می‌داند: "ازین راز جان تو آگاه نیست/بدین پرده‌اندر تو را راه نیست/ بدین کار یزدان تو را راز نیست/ اگر دیو با جانت همباز نیست". 

▫️ مرگ‌اندیشی یکی از خمیرمایه‌های معنوی ادبیات ماست و در سخن شاعرانی چون حافظ، سعدی، مولوی و خیام و... بسیار بدان پرداخته‌ شده است اما نگاه فردوسی به مرگ متفاوت است؛ او راوی تاریخ آفرینش عالم و آدم و نخستین انسان و نخستین شهریار و بازگوکننده‌ی دوره‌های پادشاهی و پهلوانی و فراز و نشیب‌های تاریخ ایران‌زمین است و نگاهی تجربه‌‌گرا به مرگ دارد.

▫️در شاهنامه گویی همه انسانهای تاریخ  یکبار در زبان و در برابر دیدگان فردوسی زیسته و مرده‌اند، و از این نظرگاه او آشناترین سخنور  و حکیم ایرانی به تجربه مرگ و مرگ‌اندیش‌ترین شاعر است.

▫️فردوسی مرگ را ادامه زندگی و پلی برای گذشتن از زندگی در "گیتی" به‌سوی جاودانگیِ "مینو" می‌داند: " بیا تا جهان را به بد نسپریم/به کوشش همه دست نیکی بریم/نباشد همی نیک و بد پایدار/ همان به که نیکی بود یادگار/ چو در گور تنگ استوارت کنند/ همه نیک و بد در کنارت کنند/ جهان سربه‌سر چون فسانه‌است و بس/ نماند بد و نیک بر هیچ‌کس/ چو نیکی کنی نیکی آید برت/ بدی را بدی باشداندر خورت".

▫️فردوسی مرد دین و دانش است و دانایی و دین‌داری را موجب سعادتمندی پس از مرگ می‌داند: خرد رهنمای و خرد دلگشای/ خرد دست گیرد به هردو سرای/ تو را دانشِ دین رهاند درست/در رستگاری ببایدت جست".

🔸گارگاه شاهنامه هر هفته دوشنبه شبها در مجتمع ستارخان تهران برگزار می‌شود.

https://www.group-telegram.com/mjmohammadzadeh.com

چگونه ملتی می‌میرد؟
۳۳ بحث در باب مخاطرات تمدنیِ ایران امروز

- آیا تمدن ایرانی به رده تمدن‌های مرده جهان سقوط خواهد کرد یا در پس این تحولات می‌توان یک هسته طلایی را برای عصر بعدی تاریخ، سامان داد؟

با گفت‌وگوها و مقالاتی از:
جلال خالقی مطلق، شیرین بیانی، احمد کریمی حکاک، سیدحسین نصر، سید عطاالله مهاجرانی، فریدون جنیدی، عبدالمجید مبلغی، جواد صفی‌نژاد، جواد رنجبر درخشیلر، نجفقلی حبیبی، محمدجعفر محمدزاده، محسن الویری، مهدی فدایی مهربانی، سیدسلمان صفوی، علی بیگدلی، حبیب‌الله بابایی، محمود جعفری دهقی و…

➕ دو ضمیمه ویژه
از نقشه‌های کهن تا تمدن امروز: چگونه می‌توان تاریخ را دوباره کشف کرد؟

۱- نقشه تمدن‌های جهان
شامل ۶۶ تمدن محوری و غیرمحوری، ۱۴۸ شهر و ۱۳ جاده و رود تمدنی، با همکاری سازمان جغرافیایی و همراه با پاکت مخصوص

۲- ایران در نقشه‌های کهن
هفت اثر تاریخی به انتخاب استاد محمدرضا سحاب

▫️به زودی:
۴۲۶ صفحه | ۴۰۰ هزار تومان | ۸ پرونده | ۱۱۰ متفکر، نویسنده و پژوهشگر | ۴ میزگرد | ۱۸ گفتگوی اختصاصی |


@naghdeandisheh‏⁧ ⁩

✅ ایران و دین

🎤 برشی از سخنرانی نشست علمی_تخصصی همبستگی ایرانیان در برابر بیگانگان
▫️با نگاهی به "اندیشه‌‌ی ایرانی مسلمان" در شاهنامه فردوسی.

▫️آمیختگی دین و ملیت در ایران از دوره‌های باستان تا امروز

#محمدجعفر_محمدزاده
#دیار_کهن
#نقد_اندیشه
#ایران‌شناسی
#ایران_فرهنگی

@mjmohammadzadeh

🔸سپاس از جهاندار پیروزگر
    کزوی است نیرو و هم زو هنر

❌ اصلاحیه:
▫️نشست شاهنامه‌پژوهی و شاهنامه‌شناسی

🕰دوشنبه شبها ساعت ۲۰:۳۰ دقیقه: نظر به آماده نبودن مکان، کارگاه به صورت برخط برگزار خواهد شد.

▫️شرکت برای عموم آزاد است.

🏢 حضور مجازی بر بستر گوگل‌میت( google meet) از رهگذر پیوند زیر:

👇👇👇
https://meet.google.com/agb-heqe-egr

@mjmohammadzadeh

اگر دوست دارید انگیزه‌های کیومرث صابری را برای انتشار مجله‌ی " گل‌آقا" و تصمیم او برای تعطیلی آن بدانید مستند "راز گل‌آقا" را ببینید:
👇👇👇
https://www.aparat.com/v/z080i6c?playlist=804256


@mjmohammadzadeh

کارگاه شاهنامه‌خوانی و شاهنامه‌شناسی ۴/۲
محمدجعفر محمدزاده

✅ هشتمین پادپخش( پادکست) از "شبهای فرهنگ " رادیو فرهنگ تقدیم علاقه‌مندان می‌شود.

📻 موج اف. ام ردیف ۱۰۶

◀️  پژوهش‌هایی درباره‌ی شاهنامه فردوسی و شرح بیت‌هایی شاهنامه


▫️🌙 شبهای سه‌شنبه و چهارشنبه‌ ساعت ۲۱/۳۰


@mjmohammadzadeh

زیان‌آورتر از ترکمانچای و گلستان....

@mjmohammadzadeh

✅ در بیست و یکمین کارگاه شاهنامه مطرح شد:

*🔸دین‌داری و خردمندی آرمانی‌ترین نگاه فردوسی به حاکمیت ایران است.*

▫️در نگاه آرمانی فردوسی به حاکمیت، دین‌داری و خردمندی به ویژه نزد شاهان و حاکمان ملازم یکدیگرند. حاکمان بی‌دین و یا بی‌خرد ستوده و پسندیده نیستند، آنگونه که در آغاز داستان پادشاهی منوچهر آمده، هنگامی که او به پادشاهی رسید خود را دارای ویژگی جنگاوری و خشم بر دشمنان و داد و مهربانی بر مردم معرفی کرد، سپس خود را دین‌دار و با فره ایزدی که می‌تواند به مردم خدمت کند و دست بدان را از کشور  کوتاه نماید؛ در روایت فردوسی منوچهر می‌گوید: با وجود همه این توانمندی‌ها من بنده و فرمانبردار خداوند هستم: "ابا این هنرها یکی بنده‌ام/ جهان‌آفرین را ستاینده‌ام."

▫️فردوسی که دین و ملیت را دو عنصر مهم برای قوام و دوام کشور می‌داند و با هنرمندی آموزه‌های دینی و مذهبی را در رفتار و گفتار پهلوانان و ضرورت توجه به ملیت و ایرانیت را در داستانهای کهن و اساطیری زنده کرده است.

▫️به خلاف گفتار برخی پژوهشگران، که با درک ناقص و جزئی‌نگر از برخی دوره‌های اساطیری به دنبال نشانه‌هایی از اندیشه‌ی سکولاریسم(جدایی دین از حاکمیت) در شاهنامه هستند، فردوسی برترین و بهترین شاهان را آنانی می‌داند که هم شایستگی و درایت شاهی داشته‌اند و هم با فره ایزدی نگهبان دین بوده‌اند.
▫️ در روایت فردوسی پس از مرگ نوذر چون بزرگان ایران درپی جانشینی شایسته برای او می‌گردند و نام‌هایی از جمله توس و گستهم برای شاهی به میان می‌آید، زال که پهلوان‌اول کشور و دارای نفوذ کلام است مخالفت می‌کند و برمی‌خیزد و در جمع می‌گوید: شاه آینده باید هم خسرونژاد و دلیر، دارنده فره‌ایزدی و نیز کسی باشد که بتواند با دانایی و خردمندی کشور را اداره کند: "اگر داردی توس و گستهم فرّ/ سپاه است و گردان بسیار مرّ/ نگیرد برایشان همی تاج و تخت/بباید یکی شاه بیدار بخت/ که باشد براو فرّه ایزدی/ بتابد ز دیهیم او بخردی."

▫️در باور اساطیری و تاریخی ایرانیان شاه تا زمانی شایسته‌ی شاهی است که با داشتن فره‌ایزدی بتواند حافظ کشور و نگهبان دین باشد، و برپایه‌ی این باور اگر شاهی راه خطا رفت، فره‌ایزدی را از دست می‌دهد آنگونه که جمشید در آغاز، شاهی قدرتمند و بزرگ  بود و خدمات بسیار کرد اما چون منی کرد و ناسپاسی نمود آنچه داشت از دست داد: بزرگی و دیهیم شاهی مراست/که گوید که جز من کسی پادشاست؟!/ هنر چون بپیوست با کردگار/ شکست اندرآورد و برگشت کار.

#محمدجعفر_محمدزاده



https://www.group-telegram.com/mjmohammadzadeh.com

یادداشت روزنامه جام جم؛ ایران و پهلوانانی که نمی‌میرند.
به قلم: محمدجعفر محمدزاده، پژوهشگر تاریخ زبان و فرهنگ ایران

https://jamejamonline.ir/006Ll7


@mjmohammadzadeh

‌@mjmohammadzadeh

▫️نشست شاهنامه‌پژوهی و شاهنامه‌شناسی

🕰 دوشنبه، ساعت ۲۰:۳۰ دقیقه

⚧ تالار اجتماعات مجتمع ستارخان

▫️شرکت برای عموم آزاد است.

🏢 حضور مجازی از رهگذر پیوند زیر:

👇👇👇
https://meet.google.com/agb-heqe-egr

@mjmohammadzadeh

✅ کردار و گفتار پیروان ادیان نباید به حساب دین گذاشته شود.

در بیست‌ودومین نشست «کارگاه شاهنامه» که با حضور علاقه‌مندان به فرهنگ و ادب ایرانی برگزار شد، احترام به دین‌های مختلف در اندیشۀ فردوسی بزرگ بررسی گردید.

در این نشست تأکید شد که فردوسی، با وجود بیان آشکار باور دینی و مذهبی خود، هیچ‌گاه به تخطئه یا تخریب دیگر ادیان نپرداخته است. او در سراسر شاهنامه از ادیان آسمانی همچون یهودیت، مسیحیت و اسلام، و حتی از آموزه‌های مزدک و مانی با احترام یاد می‌کند و علاقه‌ای به برجسته کردن اختلاف‌های دینی ندارد. این رویکرد، نشان‌دهنده‌ی نوعی کثرت‌گرایی دینی در نگاه اوست.

فردوسی در اشعار خود به صراحت می‌گوید:
«اگر چشم داری به دیگر سرای / به نزد نبی و وصی گیر جای / بر این زادم و هم بر این بگذرم / چنان دان که خاک پی حیدرم»
اما در عین حال، ادیان دیگر را بی‌ارج نمی‌داند و باور دارد که همۀ آن‌ها در هدف اصلی خود مشترکند: رساندن انسان به خداوند.

در شاهنامه آمده است که فردوسی مقصد پیامبران را واحد می‌داند و اختلاف‌ها را ناشی از برداشت‌های نادرست پیروان می‌شمارد:
«همین درکشد این از آن، آن از این / شوند آن زمان دشمن از بهر دین.»

او ایرانیان را از دیرباز دین‌مدار معرفی می‌کند و آیین مهر، زردشت و اسلام را در امتداد هم و بخشی جدایی‌ناپذیر از فرهنگ و تمدن ایران می‌بیند.
در داستانهای شاهنامه پهلوانان و شاهان بارها به دین نیاکان خود افتخار کرده‌اند؛ چنان‌که در داستان بهرام گور می‌خوانیم:
«بر آیین زردشت پیغمبرم / ز راه نیاکان خود نگذرم.» همچنین است که حکیم اتهام دوگانه پرستی و آتش‌پرستی را در جاهای مختلف از دامن دین زردشت می‌زداید:
«به یک هفته بر پیش یزدان بودند/ مپندار کاتش‌پرستان بودند/ که آتش بدان‌گاه، محراب بود/پرستنده را دیده در آب بود.»

فردوسی در ضمن داستان خرداد برزین از حضرت مسیح سخن می‌گوید:« یکی بینوا مرد درویش بود/ که نانش ز رنج تن خویش بود/ چو آورد مرد جهودش به مشت/ چو بی یار و بیچاره دیدش بکشت/ همان کشته را نیز بردار کرد/ بر آن داردبر، مر ورا خوار کرد».
همچنین در بخش دیگری از شاهنامه، هنگامی که منوچهر نوذر را به جانشینی خود برمی‌گزیند، به بعثت حضرت موسی(ع) اشاره می‌کند:
«کنون نو شود در جهان داوری / چو موسی بیاید به پیغمبری.»
در اندیشۀ فردوسی، رفتار نادرست برخی پیروان نباید به حساب اصل دین گذاشته شود. او انحراف‌ها و کژاندیشی‌ها را ناشی از سوءفهم آموزه‌های دینی می‌داند و حساب دین را از کردار پیروان جدا می‌کند. نمونۀ این نگاه را می‌توان در روایت‌هایی چون داستان بهرام گور و لنبک آبکش، یا ماجرای انوشیروان و مهبود و زروان یافت.


کارگاه شاهنامه‌پژوهی و شاهنامه‌‌خوانی دوشنبه‌شب‌ها به صورت حضوری و برخط برگزار می‌شود و همواره پذیرای علاقه‌مندان به فرهنگ و ادب ایرانی است.

#محمدجعفر_محمدزاده

https://www.group-telegram.com/mjmohammadzadeh.com