📍

به زبان ساده H-index یعنی چی؟ 🤏
فکر کنید می‌خواید بدونید یه آشپز چقدر کارش درسته. هم مهمه که چند مدل غذای مختلف بلده بپزه (تعداد مقالات)، هم مهمه که چقدر از اون غذاهاش واقعاً خوشمزه از آب دراومده و مشتری‌ها رو جذب کرده (تعداد استنادها). H-index سعی می‌کنه این دوتا (کمیت و تأثیرگذاری) رو با هم تو یه عدد نشون بده. این شاخص رو یه فیزیکدان به نام خورخه هیرش در سال ۲۰۰۵ معرفی کرد.

تعریفش اینه:

یه محقق H-index مثلاً ۵ داره، یعنی حداقل ۵ تا مقاله داره که هرکدوم از اون مقاله‌ها هم حداقل ۵ بار توسط بقیه پژوهشگرها استناد (cite) شدن. به همین سادگی! 😊

بریم سراغ محاسبه با یه مثال کاربردی: 📝
فرض کنید استاد X این مقالات رو داره:
مقاله الف: ۲۵ استناد
مقاله ب: ۱۲ استناد
مقاله ج: ۸ استناد
مقاله د: ۵ استناد
مقاله ه: ۲ استناد

مرتب‌سازی: اول مقالات رو بر اساس تعداد استناد از زیاد به کم ردیف می‌کنیم (که تو مثال ما همینطوره).

شمارش و مقایسه: از بالا شروع می‌کنیم و برای هر ردیف، شماره ردیف رو با تعداد استناداتش مقایسه می‌کنیم:

ردیف ۱ (مقاله الف): ۲۵ استناد. (آیا ۱ ≤ ۲۵؟ بله)
ردیف ۲ (مقاله ب): ۱۲ استناد. (آیا ۲ ≤ ۱۲؟ بله)
ردیف ۳ (مقاله ج): ۸ استناد. (آیا ۳ ≤ ۸؟ بله)
ردیف ۴ (مقاله د): ۵ استناد. (آیا ۴ ≤ ۵؟ بله)
ردیف ۵ (مقاله ه): ۲ استناد. (آیا ۵ ≤ ۲؟ نه!)

📌 پیدا کردن H-index: آخرین ردیفی که شماره‌اش از تعداد استناداتش کوچکتر یا مساوی بود، ردیف ۴ هست. پس H-index استاد X برابر با ۴ است.

خب، این عدد به چه دردی می‌خوره؟ 🎯

• ارزیابی در دانشگاه‌ها: خیلی از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی موقع استخدام، ارتقای رتبه اساتید، یا تخصیص بودجه پژوهشی، به H-index به عنوان یکی از معیارها نگاه می‌کنن.

• مقایسه (با احتیاط!): برای مقایسه خیلی کلی پژوهشگرها تو یه حوزه‌ی تخصصی خاص می‌تونه مفید باشه (البته یادتون باشه که سن پژوهشگر و رشته‌ش خیلی تاثیر داره)

• انتخاب راهنما یا همکار: گاهی دانشجوها یا پژوهشگرها برای پیدا کردن استاد راهنما یا همکار تحقیقاتی، به H-index هم توجه می‌کنن تا از میزان فعالیت و تاثیرگذاری علمی فرد مطلع بشن.

چرا نباید فقط به H-index دل خوش کنیم؟ ⚠️
با اینکه کاربردیه، اما حواستون باشه که H-index تنها معیار نیست! کیفیت واقعی مقالات، نوآوری، تاثیرگذاری در جامعه، و اخلاق پژوهشی خیلی مهم‌تر از هر عددیه. این شاخص نمی‌تونه همه اینا رو نشون بده.

- تیم تولید محتوای کمیته تحقیقات دانشجویی دانشکده پرستاری گرمی 🌱