🧬 کروموزوم Y در حال انقراض است؛ افسانه یا واقعیت علمی؟
پارت۱

♐️ کروموزوم Y، که تعیین‌کننده جنسیت نر در انسان است، در طول میلیون‌ها سال بیشتر ژن‌های خود را از دست داده و اکنون فقط 86 ژن دارد، در حالی‌که کروموزوم X بیش از 800 ژن دارد. دلیل اصلی این تخریب، فقدان نوترکیبی ژنتیکی است؛ Y برخلاف سایر کروموزوم‌ها، جفت ندارد و تنها از پدر به پسر منتقل می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود جهش‌های مضر روی آن باقی بمانند و تجمع یابند.

🔍 چه خطراتی در کمین است؟

برخی پژوهشگران، از جمله جنی گریوز، هشدار داده‌اند که اگر روند فعلی ادامه یابد، Y ممکن است طی 4.6 تا 10 میلیون سال آینده به طور کامل ناپدید شود.

📌 نمونه‌های واقعی در طبیعت:

1. موش خاردار آمامی: ژن SRY از کروموزوم Y به کروموزوم 3 منتقل شده و سیستم جدیدی برای تعیین جنسیت ایجاد شده است.

2. موش کور صحرایی: بدون داشتن کروموزوم Y، همچنان توانایی تولیدمثل نر و ماده در این گونه وجود دارد.


🔄 آیا جنسیت جدیدی خواهیم داشت؟

شاید نه به آن معنا که جنسیت سومی خلق شود، اما سیستم‌های جدید تعیین جنسیت ممکن است به‌وجود بیایند. همان‌طور که در پرندگان سیستم ZW و در برخی خزندگان تعیین جنسیت بر اساس دمای محیط وجود دارد، در انسان هم ممکن است سیستم‌های تازه‌ای تکامل یابند که تنوع ژنتیکی بیشتری را به همراه داشته باشند.

💉 مکانیزم‌های دفاعی کروموزوم Y

با وجود تخریب تدریجی، کروموزوم Y هنوز از بین نرفته؛ چرا؟

•توالی‌های پالیندرومی
کروموزوم Y دارای توالی‌های آینه‌ای (پالیندرومی) است که امکان ترمیم خودکار ژن‌ها و جلوگیری از تخریب بیشتر را فراهم می‌کنند. این ساختار به حفظ ژن‌های باروری مانند ژن‌های تولید اسپرم کمک می‌کند.

•فشار انتخاب طبیعی
ژن‌هایی مثل DAZ و RBMY که برای تولید اسپرم ضروری‌اند، تحت انتخاب طبیعی شدید باقی مانده و در بسیاری از گونه‌ها پایدار مانده‌اند.

•کاهش نرخ تخریب
پژوهش‌ها نشان می‌دهند روند کاهش ژن‌های Y کند شده و ممکن است به تعادل ژنتیکی رسیده باشد، که بقای طولانی‌تر آن را ممکن می‌سازد.

✍ سارینا احمدی
📘 منبع

#جنسیت #کروموزوم_Y #خبر #کروموزوم_X

------------------------
🔗 به بنیان بپیوندید!
کانال تلگرامی بنیان 🧬
انجمن در فضای مجازی 🧫