Forwarded from جغرافیدانان ایران Iranian Geographers (𝑭.𝒋𝒂𝒇𝒂𝒓𝒃𝒊𝒈𝒊)
🔴 کوه تفتان پس از ۷۰۰هزار سال فعالیت آتشفشانی پیدا کرد
🔸 کوه آتشفشانی تفتان در جنوب ایران که حدود ۷۱۰هزار سال خاموش بوده، اخیرا فعالیت‌هایی از خود نشان داده است.
🔹نتیجه پژوهش جدیدی که در نشریه «ژئوفیزیکال ریسرج لترز» (Geophysical Research Letters) منتشر شده، نشان می‌دهد که ناحیه‌ای از زمین نزدیک به قله آتشفشان تفتان به اندازه ۹سانتی‌متر در طول ۱۰ماه بین ژوئیه سال۲۰۲۳ تا ماه مه۲۰۲۴ (حدودا از تیر۱۴۰۳ تا اردیبهشت۱۴۰۴) بالا آمده است/ یورونیوز
🔰به مابپیوندید🔰
🌍کانال جغرافیدانان ایران🌍
👇👇👇
🆔 @Geographers_Iranian
🆔 @Geographers_Iranian
🔸 کوه آتشفشانی تفتان در جنوب ایران که حدود ۷۱۰هزار سال خاموش بوده، اخیرا فعالیت‌هایی از خود نشان داده است.
🔹نتیجه پژوهش جدیدی که در نشریه «ژئوفیزیکال ریسرج لترز» (Geophysical Research Letters) منتشر شده، نشان می‌دهد که ناحیه‌ای از زمین نزدیک به قله آتشفشان تفتان به اندازه ۹سانتی‌متر در طول ۱۰ماه بین ژوئیه سال۲۰۲۳ تا ماه مه۲۰۲۴ (حدودا از تیر۱۴۰۳ تا اردیبهشت۱۴۰۴) بالا آمده است/ یورونیوز
🔰به مابپیوندید🔰
🌍کانال جغرافیدانان ایران🌍
👇👇👇
🆔 @Geographers_Iranian
🆔 @Geographers_Iranian
👍1
Forwarded from جغرافیدانان ایران Iranian Geographers (𝑭.𝒋𝒂𝒇𝒂𝒓𝒃𝒊𝒈𝒊)
✅ آتشفشان تفتان در جنوب شرقی ایران، نزدیک مرز پاکستان، پس از حدود ۷۱۰ هزار سال سکون، نشانه‌هایی از فعالیت دوباره نشان داده است.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که منطقه‌ای از زمین در نزدیکی قله این آتشفشان در فاصله ژوئیه ۲۰۲۳ تا مه ۲۰۲۴ حدود ۹ سانتی‌متر بالا آمده است. این برآمدگی هنوز بازنگشته و نشان‌دهنده افزایش فشار گاز زیر سطح آتشفشان است.
پابلو گونزالز، آتشفشان‌شناس مرکز پژوهش‌های علوم طبیعی اسپانیا (IPNA-CSIC) می‌گوید این یافته‌ها لزوم پایش دقیق‌تر تفتان را نشان می‌دهد. پیش از این، تفتان به عنوان یک آتشفشان منقرض‌شده شناخته می‌شد، زیرا در هولوسن (۱۱۷۰۰ سال اخیر) فعالیتی نداشته است. با توجه به نشانه‌های اخیر، ممکن است بهتر باشد آن را آتشفشان خفته نامید.
مشخصات آتشفشان:
ارتفاع: ۳۹۴۰ متر
نوع: استراتوولکان
منطقه: رشته‌کوه‌های حاصل از فرورانش پوسته اقیانوس عربی زیر قاره اوراسیا
ویژگی‌ها: سیستم هیدروترمال فعال و دهانه‌های گوگرددهنده (فومارول)
سابقه تاریخی: هیچ فورانی در تاریخ بشر ثبت نشده است
محمدحسین محمدنیا، دانشجوی دکتری زیر نظر گونزالز، با بررسی تصاویر ماهواره‌ای Sentinel-1 در سال ۲۰۲۳، افزایش جزئی ارتفاع زمین در نزدیکی قله را تشخیص داد که با انتشار گازهای گوگردی نیز همراه بود؛ بوی آن از شهر خاش در فاصله‌ی پنجاه کیلومتری قابل استشمام بود.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که عامل برآمدگی زمین بین ۴۹۰ تا ۶۳۰ متر زیر سطح قرار دارد. عوامل خارجی مانند زلزله یا بارش رد شده‌اند و فشار ایجاد شده احتمالا ناشی از تغییر در سیستم هیدروترمال یا حرکت جزئی ماگما است که باعث تجمع گاز و بالا آمدن سطح زمین می‌شود.
گونزالز تاکید می‌کند: این پژوهش هدفش ایجاد ترس نیست، بلکه هشداری به مسئولان منطقه برای تخصیص منابع پایش آتشفشان است.
منبع :
Geophysical research letters
🔰به مابپیوندید🔰
🌍کانال جغرافیدانان ایران🌍
👇👇👇
🆔 @Geographers_Iranian
🆔 @Geographers_Iranian
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که منطقه‌ای از زمین در نزدیکی قله این آتشفشان در فاصله ژوئیه ۲۰۲۳ تا مه ۲۰۲۴ حدود ۹ سانتی‌متر بالا آمده است. این برآمدگی هنوز بازنگشته و نشان‌دهنده افزایش فشار گاز زیر سطح آتشفشان است.
پابلو گونزالز، آتشفشان‌شناس مرکز پژوهش‌های علوم طبیعی اسپانیا (IPNA-CSIC) می‌گوید این یافته‌ها لزوم پایش دقیق‌تر تفتان را نشان می‌دهد. پیش از این، تفتان به عنوان یک آتشفشان منقرض‌شده شناخته می‌شد، زیرا در هولوسن (۱۱۷۰۰ سال اخیر) فعالیتی نداشته است. با توجه به نشانه‌های اخیر، ممکن است بهتر باشد آن را آتشفشان خفته نامید.
مشخصات آتشفشان:
ارتفاع: ۳۹۴۰ متر
نوع: استراتوولکان
منطقه: رشته‌کوه‌های حاصل از فرورانش پوسته اقیانوس عربی زیر قاره اوراسیا
ویژگی‌ها: سیستم هیدروترمال فعال و دهانه‌های گوگرددهنده (فومارول)
سابقه تاریخی: هیچ فورانی در تاریخ بشر ثبت نشده است
محمدحسین محمدنیا، دانشجوی دکتری زیر نظر گونزالز، با بررسی تصاویر ماهواره‌ای Sentinel-1 در سال ۲۰۲۳، افزایش جزئی ارتفاع زمین در نزدیکی قله را تشخیص داد که با انتشار گازهای گوگردی نیز همراه بود؛ بوی آن از شهر خاش در فاصله‌ی پنجاه کیلومتری قابل استشمام بود.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که عامل برآمدگی زمین بین ۴۹۰ تا ۶۳۰ متر زیر سطح قرار دارد. عوامل خارجی مانند زلزله یا بارش رد شده‌اند و فشار ایجاد شده احتمالا ناشی از تغییر در سیستم هیدروترمال یا حرکت جزئی ماگما است که باعث تجمع گاز و بالا آمدن سطح زمین می‌شود.
گونزالز تاکید می‌کند: این پژوهش هدفش ایجاد ترس نیست، بلکه هشداری به مسئولان منطقه برای تخصیص منابع پایش آتشفشان است.
منبع :
Geophysical research letters
🔰به مابپیوندید🔰
🌍کانال جغرافیدانان ایران🌍
👇👇👇
🆔 @Geographers_Iranian
🆔 @Geographers_Iranian
AGU Journals
Spontaneous Transient Summit Uplift at Taftan Volcano (Makran Subduction Arc) Imaged Using an InSAR Common‐Mode Filtering Method
Evidence for a 10-month Taftan summit uplift episode due to a 490–630 m depth pressure source ending with increase in gas emissions
Improved uplift characterization applying a novel satellite int...
Improved uplift characterization applying a novel satellite int...
👍1
چرا لاجورد در افغانستان یافت می شود؟
لاجورد (Lapis lazuli) یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین سنگ‌های نیمه‌قیمتی جهان است، و افغانستان ـ به‌ویژه منطقهٔ بدخشان (معدن سرسنگ) ـ از هزاران سال پیش تا امروز، اصلی‌ترین منبع طبیعی این سنگ بوده است.
اما چرا دقیقاً در افغانستان یافت می‌شود؟ پاسخ در زمین‌شناسی خاص رشته‌کوه‌های هندوکش و ساختارهای دگرگونی آن نهفته است. در ادامه توضیح می‌دهم:
---
🔹 ۱. محیط زمین‌شناسی مناسب (سنگ‌های دگرگونی)
لاجورد در سنگ‌های دگرگونیِ دما و فشار بالا تشکیل می‌شود، مخصوصاً در مرمرهای آهکی دگرگون‌شده.
در بدخشان افغانستان، لایه‌های آهکی دوران پروتروزوئیک تا پالئوزوئیک (بیش از ۵۰۰ میلیون سال پیش) بر اثر برخورد صفحه‌های قاره‌ای (اوراسیا و هند) دگرگون شده‌اند.
این دگرگونی باعث تشکیل کانی‌های خاصی مثل لازوریت (کانی اصلی لاجورد)، کلسیت، پیریت، و سودالیت شده است.
---
🔹 ۲. حضور مواد شیمیایی لازم
برای تشکیل لاجورد، عناصر زیر باید در محیط وجود داشته باشند:
سدیم (Na)
آلومینیوم (Al)
سیلیس (Si)
گوگرد (S)
و مقدار کمی کلر (Cl)
در مرمرهای بدخشان، این عناصر از سنگ‌های آذرین مجاور و محلول‌های گرمابی به داخل سنگ‌های آهکی نفوذ کرده‌اند و در شرایط دگرگونی، ترکیب آنها لاجورد را پدید آورده است.
---
🔹 ۳. فرآیند تکتونیکی (برخورد قاره‌ها)
افغانستان در کمربند کوهزایی هیمالیا – هندوکش – پامیر قرار دارد.
در این منطقه، برخورد صفحه هند با صفحه اوراسیا باعث فشار و دگرگونی شدیدی شده است.
در نتیجه، سنگ‌های آهکی که در بستر دریاهای باستانی وجود داشتند، به اعماق زمین رفته، دگرگون شدند و سپس دوباره به سطح آمدند — جایی که امروز لاجورد در آن یافت می‌شود.
---
🔹 ۴. قدمت تاریخی و پایداری معادن
معدن سرسنگ در بدخشان، بیش از ۶۰۰۰ سال قدمت استخراج دارد. مصریان باستان، سومریان و ایرانیان باستان از همین منبع لاجورد استفاده می‌کردند.
کیفیت لاجورد بدخشان بسیار بالاست (رنگ آبی تیره و خالص با دانه‌های طلایی پیریت).
---
🔹 جمع‌بندی:
بنابراین، علت اصلی وجود لاجورد در افغانستان عبارت است از:
1. وجود سنگ‌های آهکی قدیمی و دگرگون‌شده
2. برخورد صفحه‌های قاره‌ای و شرایط فشار و دمای بالا
3. وجود عناصر شیمیایی لازم در محلول‌های گرمابی
4. پایداری زمین‌شناسی و عدم فرسایش کامل تا امروز
لاجورد (Lapis lazuli) یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین سنگ‌های نیمه‌قیمتی جهان است، و افغانستان ـ به‌ویژه منطقهٔ بدخشان (معدن سرسنگ) ـ از هزاران سال پیش تا امروز، اصلی‌ترین منبع طبیعی این سنگ بوده است.
اما چرا دقیقاً در افغانستان یافت می‌شود؟ پاسخ در زمین‌شناسی خاص رشته‌کوه‌های هندوکش و ساختارهای دگرگونی آن نهفته است. در ادامه توضیح می‌دهم:
---
🔹 ۱. محیط زمین‌شناسی مناسب (سنگ‌های دگرگونی)
لاجورد در سنگ‌های دگرگونیِ دما و فشار بالا تشکیل می‌شود، مخصوصاً در مرمرهای آهکی دگرگون‌شده.
در بدخشان افغانستان، لایه‌های آهکی دوران پروتروزوئیک تا پالئوزوئیک (بیش از ۵۰۰ میلیون سال پیش) بر اثر برخورد صفحه‌های قاره‌ای (اوراسیا و هند) دگرگون شده‌اند.
این دگرگونی باعث تشکیل کانی‌های خاصی مثل لازوریت (کانی اصلی لاجورد)، کلسیت، پیریت، و سودالیت شده است.
---
🔹 ۲. حضور مواد شیمیایی لازم
برای تشکیل لاجورد، عناصر زیر باید در محیط وجود داشته باشند:
سدیم (Na)
آلومینیوم (Al)
سیلیس (Si)
گوگرد (S)
و مقدار کمی کلر (Cl)
در مرمرهای بدخشان، این عناصر از سنگ‌های آذرین مجاور و محلول‌های گرمابی به داخل سنگ‌های آهکی نفوذ کرده‌اند و در شرایط دگرگونی، ترکیب آنها لاجورد را پدید آورده است.
---
🔹 ۳. فرآیند تکتونیکی (برخورد قاره‌ها)
افغانستان در کمربند کوهزایی هیمالیا – هندوکش – پامیر قرار دارد.
در این منطقه، برخورد صفحه هند با صفحه اوراسیا باعث فشار و دگرگونی شدیدی شده است.
در نتیجه، سنگ‌های آهکی که در بستر دریاهای باستانی وجود داشتند، به اعماق زمین رفته، دگرگون شدند و سپس دوباره به سطح آمدند — جایی که امروز لاجورد در آن یافت می‌شود.
---
🔹 ۴. قدمت تاریخی و پایداری معادن
معدن سرسنگ در بدخشان، بیش از ۶۰۰۰ سال قدمت استخراج دارد. مصریان باستان، سومریان و ایرانیان باستان از همین منبع لاجورد استفاده می‌کردند.
کیفیت لاجورد بدخشان بسیار بالاست (رنگ آبی تیره و خالص با دانه‌های طلایی پیریت).
---
🔹 جمع‌بندی:
بنابراین، علت اصلی وجود لاجورد در افغانستان عبارت است از:
1. وجود سنگ‌های آهکی قدیمی و دگرگون‌شده
2. برخورد صفحه‌های قاره‌ای و شرایط فشار و دمای بالا
3. وجود عناصر شیمیایی لازم در محلول‌های گرمابی
4. پایداری زمین‌شناسی و عدم فرسایش کامل تا امروز
❤3👍3
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
🔴جواهراتی که از موزه لوور دزدیده شده است!
🔥2
چه تفاوتی بین فروچاله و فرونشست وجود دارد؟ آیا اصفهان دچار فروچاله شده است؟
چه تفاوتی بین فروچاله و فرونشست وجود دارد؟ آیا مرکز شهر اصفهان دچار فروچاله شده است؟
تفاوت بین فرونشست و فروچاله
فرونشست زمین
فرونشست یعنی کاهش ارتفاع سطح زمین به صورت تدریجی یا گاهی ناگهانی، معمولاً ناشی از عواملی مانند استخراج زیاد آب زیرزمینی، کاهش فشار آب و فشرده شدن لایه‌های زیرسطحی.
به زبان ساده‌تر، وقتی آب از لایه‌های زیرزمینی به مقدار زیاد برداشته می‌شود، آن لایه‌ها ممکن است فشرده شوند یا نشست کنند، و سطح زمین روی آنها نیز پایین می‌آید.
این فرآیند ممکن است تدریجی باشد (به مرور زمان چند سانتی‌متر یا چند ده سانتی‌متر در سال) یا سریع‌تر، بسته به شرایط.
فروچاله
فروچاله معمولاً به شکاف یا حفره‌ای ناگهانی در سطح زمین گفته می‌شود که ممکن است به ظاهر «ناگهانی» رخ دهد؛ یعنی زمین در یک نقطه باز شده یا فرو رفته است. این رخداد اغلب با فرونشست تدریجی هم مرتبط است، اما ماهیت آن بیشتر «حفره-ریزی» سطحی است.
به عنوان مثال، در گزارش‌ها آمده است که در اصفهان یک «فروچاله» با قطر حدود ۶ متر و عمق ۹ تا ۱۵ متر ایجاد شده است.
بنابراین می‌توان گفت:
فرونشست: حرکت عمودی تدریجی یا ناگهانی سطح زمین به سمت پایین به دلیل تغییرات در لایه‌های زیرین.
فروچاله: ظهور یک شکاف یا فرو رفتگی (یا گودال) غالباً ناگهانی‌تر در سطح زمین، که ممکن است ناشی از فرونشست یا دیگر فرآیندهای ژئولوژیکی باشد.
تفاوت بین فرونشست و فروچاله
فرونشست زمین
فرونشست یعنی کاهش ارتفاع سطح زمین به صورت تدریجی یا گاهی ناگهانی، معمولاً ناشی از عواملی مانند استخراج زیاد آب زیرزمینی، کاهش فشار آب و فشرده شدن لایه‌های زیرسطحی.
به زبان ساده‌تر، وقتی آب از لایه‌های زیرزمینی به مقدار زیاد برداشته می‌شود، آن لایه‌ها ممکن است فشرده شوند یا نشست کنند، و سطح زمین روی آنها نیز پایین می‌آید.
این فرآیند ممکن است تدریجی باشد (به مرور زمان چند سانتی‌متر یا چند ده سانتی‌متر در سال) یا سریع‌تر، بسته به شرایط.
فروچاله
فروچاله معمولاً به شکاف یا حفره‌ای ناگهانی در سطح زمین گفته می‌شود که ممکن است به ظاهر «ناگهانی» رخ دهد؛ یعنی زمین در یک نقطه باز شده یا فرو رفته است. این رخداد اغلب با فرونشست تدریجی هم مرتبط است، اما ماهیت آن بیشتر «حفره-ریزی» سطحی است.
به عنوان مثال، در گزارش‌ها آمده است که در اصفهان یک «فروچاله» با قطر حدود ۶ متر و عمق ۹ تا ۱۵ متر ایجاد شده است.
بنابراین می‌توان گفت:
فرونشست: حرکت عمودی تدریجی یا ناگهانی سطح زمین به سمت پایین به دلیل تغییرات در لایه‌های زیرین.
فروچاله: ظهور یک شکاف یا فرو رفتگی (یا گودال) غالباً ناگهانی‌تر در سطح زمین، که ممکن است ناشی از فرونشست یا دیگر فرآیندهای ژئولوژیکی باشد.
Forwarded from جغرافیدانان ایران Iranian Geographers (𝑭.𝒋𝒂𝒇𝒂𝒓𝒃𝒊𝒈𝒊)
✅ کشف فسیل تقریبا کامل یکی از قدیمی‌ترین دایناسورهای جهان در آرژانتین
پژوهشگران در کوه‌های بلند آند در آرژانتین به کشفی نادر دست یافته‌اند.کشف اسکلت تقریبا کامل از یکی از قدیمی‌ترین دایناسورهای شناخته‌شده، سرنخ‌های تازه‌ای درباره آغاز پیدایش این جانور داده است.
این دایناسور با نام علمی
Huayracursor jaguensis
شناخته می‌شود.
در این کشف بخش‌هایی از جمجمه یک ستون فقرات کامل تا نوک دم و همچنین پاهای جلو و عقب تقریبا کامل به‌دست آمده است.
یکی از نویسندگان این پژوهش گفته است: برآوردها نشان می‌دهد دایناسور هوایراکوسور حدود ۲۳۰ میلیون سال پیش روی زمین می‌زیسته و به همین دلیل یکی از قدیمی‌ترین دایناسورهای شناخته‌شده جهان به‌شمار می‌رود.
با وجود اینکه این گونه کشف‌شده به تبار دایناسورهای گیاه‌خوار گردن‌دراز تعلق دارد همان گروهی که بعدها غول‌های عظیم‌الجثه‌ای چون براکیوسور از آن برخاستند اما پژوهشگران تاکید دارند یک دایناسور بالغ از گونه هوایراکوسور یاگوئنسیس تنها حدود دو متر طول داشته و وزنش در حدود ۱۸ کیلوگرم بوده است./ دویچه‌وله پارسی
https://www.instagram.com/p/DP_tO1EjJDk/?igsh=
🆔 @Geographers_Iranian
پژوهشگران در کوه‌های بلند آند در آرژانتین به کشفی نادر دست یافته‌اند.کشف اسکلت تقریبا کامل از یکی از قدیمی‌ترین دایناسورهای شناخته‌شده، سرنخ‌های تازه‌ای درباره آغاز پیدایش این جانور داده است.
این دایناسور با نام علمی
Huayracursor jaguensis
شناخته می‌شود.
در این کشف بخش‌هایی از جمجمه یک ستون فقرات کامل تا نوک دم و همچنین پاهای جلو و عقب تقریبا کامل به‌دست آمده است.
یکی از نویسندگان این پژوهش گفته است: برآوردها نشان می‌دهد دایناسور هوایراکوسور حدود ۲۳۰ میلیون سال پیش روی زمین می‌زیسته و به همین دلیل یکی از قدیمی‌ترین دایناسورهای شناخته‌شده جهان به‌شمار می‌رود.
با وجود اینکه این گونه کشف‌شده به تبار دایناسورهای گیاه‌خوار گردن‌دراز تعلق دارد همان گروهی که بعدها غول‌های عظیم‌الجثه‌ای چون براکیوسور از آن برخاستند اما پژوهشگران تاکید دارند یک دایناسور بالغ از گونه هوایراکوسور یاگوئنسیس تنها حدود دو متر طول داشته و وزنش در حدود ۱۸ کیلوگرم بوده است./ دویچه‌وله پارسی
https://www.instagram.com/p/DP_tO1EjJDk/?igsh=
🆔 @Geographers_Iranian
❤2
گزنولیت چیست؟ و زمین شناسان چگونه با کمک آن پی به اسرار درون زمین بردند؟
گزنولیت (Xenolith) به‌معنای «سنگ بیگانه» است.
از واژه‌ی یونانی xenos (بیگانه) و lithos (سنگ) گرفته شده است.
🔹 تعریف علمی:
گزنولیت تکه‌ای از سنگ‌های پوسته یا گوشته زمین است که در هنگام صعود ماگما (مواد مذاب) از اعماق زمین، توسط ماگما کنده شده و به درون آن حمل می‌شود.
وقتی ماگما سرد و منجمد می‌شود (مثلاً به سنگ آذرین مانند بازالت یا آندزیت تبدیل می‌شود)، آن تکه‌ی بیگانه درونش باقی می‌ماند و ما به آن می‌گوییم گزنولیت.
---
🔹 چرا مهم است؟
زمین‌شناسان نمی‌توانند به‌طور مستقیم به اعماق زیاد زمین (مثل گوشته) دسترسی پیدا کنند.
اما گزنولیت‌ها مثل پنجره‌هایی از درون زمین هستند، چون:
بخشی از سنگ‌های عمق زیاد (گاهی تا ۶۰ تا ۱۵۰ کیلومتر زیر زمین) را به سطح می‌آورند.
ترکیب شیمیایی و کانی‌شناسی آنها، اطلاعات ارزشمندی از شرایط فیزیکی و شیمیایی اعماق زمین می‌دهد.
---
🔹 نمونه‌ی معروف:
گزنولیت‌های پریدوتیت و دنولیت که در سنگ‌های آتشفشانی بازالتی یا کیمبرلیتی (مانند آنهایی که در آفریقای جنوبی یافت می‌شوند) دیده می‌شوند، گواهی از سنگ‌های گوشته‌ی بالایی هستند.
جالب است بدانید که الماس‌ها نیز معمولاً همراه با گزنوکریست‌ها یا گزنولیت‌های گوشته‌ای به سطح زمین آورده می‌شوند!
---
🔹 چگونه زمین‌شناسان با آن به اسرار درون زمین پی بردند؟
با مطالعه‌ی گزنولیت‌ها، زمین‌شناسان توانسته‌اند بفهمند:
1. ترکیب شیمیایی و کانی‌شناسی گوشته‌ی زمین چیست (پریدوتیت، اسپینل، گارنت، الیوین و ...).
2. دما و فشار در اعماق زمین چقدر است (با استفاده از تعادل‌های دما-فشار بین کانی‌ها).
3. فرآیندهای ذوب بخشی و تبلور در گوشته چگونه رخ می‌دهد.
4. حتی مسیر حرکت صفحات تکتونیکی و تغییرات حرارتی در طول زمان را نیز می‌توان از آنها استنباط کرد.
وجود الیوین (Olivine) در سنگ میزبان — به‌ویژه در سنگ‌های آذرین — نشانه‌ی بسیار مهمی است، زیرا الیوین یکی از نخستین کانی‌هایی است که در دماهای بسیار بالا متبلور می‌شود.
---
🔹 ۱. نشانهٔ منشاء ماگمای بازالتی و گوشته‌ای
الیوین معمولاً در سنگ‌های آذرین مافیك (تیره‌رنگ و غنی از منیزیم و آهن) مانند:
بازالت
گابرو
دونیت
پریدوتیت یافت می‌شود.
وجود الیوین در سنگ میزبان نشان می‌دهد که:
> منشاء ماگما احتمالاً از گوشته‌ی بالایی زمین بوده است، نه از ذوب پوسته قاره‌ای.
زیرا الیوین کانی اصلی سنگ‌های گوشته‌ای (مثل پریدوتیت) است.
---
🔹 ۲. نشانهٔ دمای بالای تبلور
الیوین در بیشترین دما میان کانی‌های آذرین تشکیل می‌شود.
بنابراین حضور آن یعنی:
> ماگما در دمایی بسیار بالا (۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ درجه سانتی‌گراد) متبلور شده است.
---
🔹 ۳. نشانهٔ ماگمای اولیه و کمتر تفریق‌یافته
اگر الیوین در سنگ میزبان به‌صورت بلورهای درشت و تازه (بدون تغییر رنگ به قهوه‌ای یا زرد) دیده شود، معمولاً نشان‌دهنده‌ی این است که ماگما نسبتاً اولیه و کم‌تکامل‌یافته است (ماگمای اولیه گوشته‌ای که هنوز دچار تفریق زیاد نشده).
---
🔹 ۴. ارتباط با گزنولیت‌ها
در مواردی که گزنولیت‌ها (تکه‌سنگ‌های بیگانه) درون سنگ‌های آتشفشانی دیده شوند و خود سنگ میزبان دارای الیوین زیاد باشد، این نشانه است که:
> ماگما توانسته تکه‌هایی از سنگ‌های گوشته‌ای الیوین‌دار (مثل پریدوتیت) را از عمق زیاد به بالا بیاورد.
---
گزنولیت (Xenolith) به‌معنای «سنگ بیگانه» است.
از واژه‌ی یونانی xenos (بیگانه) و lithos (سنگ) گرفته شده است.
🔹 تعریف علمی:
گزنولیت تکه‌ای از سنگ‌های پوسته یا گوشته زمین است که در هنگام صعود ماگما (مواد مذاب) از اعماق زمین، توسط ماگما کنده شده و به درون آن حمل می‌شود.
وقتی ماگما سرد و منجمد می‌شود (مثلاً به سنگ آذرین مانند بازالت یا آندزیت تبدیل می‌شود)، آن تکه‌ی بیگانه درونش باقی می‌ماند و ما به آن می‌گوییم گزنولیت.
---
🔹 چرا مهم است؟
زمین‌شناسان نمی‌توانند به‌طور مستقیم به اعماق زیاد زمین (مثل گوشته) دسترسی پیدا کنند.
اما گزنولیت‌ها مثل پنجره‌هایی از درون زمین هستند، چون:
بخشی از سنگ‌های عمق زیاد (گاهی تا ۶۰ تا ۱۵۰ کیلومتر زیر زمین) را به سطح می‌آورند.
ترکیب شیمیایی و کانی‌شناسی آنها، اطلاعات ارزشمندی از شرایط فیزیکی و شیمیایی اعماق زمین می‌دهد.
---
🔹 نمونه‌ی معروف:
گزنولیت‌های پریدوتیت و دنولیت که در سنگ‌های آتشفشانی بازالتی یا کیمبرلیتی (مانند آنهایی که در آفریقای جنوبی یافت می‌شوند) دیده می‌شوند، گواهی از سنگ‌های گوشته‌ی بالایی هستند.
جالب است بدانید که الماس‌ها نیز معمولاً همراه با گزنوکریست‌ها یا گزنولیت‌های گوشته‌ای به سطح زمین آورده می‌شوند!
---
🔹 چگونه زمین‌شناسان با آن به اسرار درون زمین پی بردند؟
با مطالعه‌ی گزنولیت‌ها، زمین‌شناسان توانسته‌اند بفهمند:
1. ترکیب شیمیایی و کانی‌شناسی گوشته‌ی زمین چیست (پریدوتیت، اسپینل، گارنت، الیوین و ...).
2. دما و فشار در اعماق زمین چقدر است (با استفاده از تعادل‌های دما-فشار بین کانی‌ها).
3. فرآیندهای ذوب بخشی و تبلور در گوشته چگونه رخ می‌دهد.
4. حتی مسیر حرکت صفحات تکتونیکی و تغییرات حرارتی در طول زمان را نیز می‌توان از آنها استنباط کرد.
وجود الیوین (Olivine) در سنگ میزبان — به‌ویژه در سنگ‌های آذرین — نشانه‌ی بسیار مهمی است، زیرا الیوین یکی از نخستین کانی‌هایی است که در دماهای بسیار بالا متبلور می‌شود.
---
🔹 ۱. نشانهٔ منشاء ماگمای بازالتی و گوشته‌ای
الیوین معمولاً در سنگ‌های آذرین مافیك (تیره‌رنگ و غنی از منیزیم و آهن) مانند:
بازالت
گابرو
دونیت
پریدوتیت یافت می‌شود.
وجود الیوین در سنگ میزبان نشان می‌دهد که:
> منشاء ماگما احتمالاً از گوشته‌ی بالایی زمین بوده است، نه از ذوب پوسته قاره‌ای.
زیرا الیوین کانی اصلی سنگ‌های گوشته‌ای (مثل پریدوتیت) است.
---
🔹 ۲. نشانهٔ دمای بالای تبلور
الیوین در بیشترین دما میان کانی‌های آذرین تشکیل می‌شود.
بنابراین حضور آن یعنی:
> ماگما در دمایی بسیار بالا (۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰ درجه سانتی‌گراد) متبلور شده است.
---
🔹 ۳. نشانهٔ ماگمای اولیه و کمتر تفریق‌یافته
اگر الیوین در سنگ میزبان به‌صورت بلورهای درشت و تازه (بدون تغییر رنگ به قهوه‌ای یا زرد) دیده شود، معمولاً نشان‌دهنده‌ی این است که ماگما نسبتاً اولیه و کم‌تکامل‌یافته است (ماگمای اولیه گوشته‌ای که هنوز دچار تفریق زیاد نشده).
---
🔹 ۴. ارتباط با گزنولیت‌ها
در مواردی که گزنولیت‌ها (تکه‌سنگ‌های بیگانه) درون سنگ‌های آتشفشانی دیده شوند و خود سنگ میزبان دارای الیوین زیاد باشد، این نشانه است که:
> ماگما توانسته تکه‌هایی از سنگ‌های گوشته‌ای الیوین‌دار (مثل پریدوتیت) را از عمق زیاد به بالا بیاورد.
---
❤1👍1
مرحله‌به‌مرحله بررسی کنیم که چطور سیالات گرمابی (Hydrothermal fluids) باعث سرسیتی شدن پلاژیوکلازها (Sericitization of plagioclase) می‌شوند:
---
🔹 ۱. مفهوم سرسیتی شدن
سرسیتی شدن (Sericitization) یکی از فرآیندهای دگرسانی گرمابی است که طی آن کانی‌های فلدسپات، به‌ویژه پلاژیوکلازها، به سرسیت (Sericite) که نوعی میکا ریزدانه (معمولاً موسکویت یا ایلیت) است، تبدیل می‌شوند.
---
🔹 ۲. عامل اصلی: سیالات گرمابی
سیالات گرمابی معمولاً غنی از آب، CO₂، H₂S، و یون‌های K⁺، H⁺، Na⁺ و Si⁴⁺ هستند.
وقتی این سیالات از میان سنگ‌های آذرین یا دگرگونی عبور می‌کنند، با کانی‌های اولیه مانند پلاژیوکلاز واکنش شیمیایی می‌دهند و سبب دگرسانی می‌شوند.
---
🔹 ۳. واکنش شیمیایی نمونه
در پلاژیوکلازهای سدیک تا کلسیک (مانند آلبیت یا الیگوکلاز)، حضور یون +K در سیال سبب جایگزینی Na⁺ و Ca²⁺ با K⁺ و در نهایت تشکیل سرسیت می‌شود.
به‌صورت ساده، واکنش را می‌توان چنین نوشت:
\text{NaAlSi₃O₈ (آلبیت)} + K⁺ + H⁺ + H₂O → \text{KAl₂(AlSi₃O₁₀)(OH)₂ (سرسیت)} + Na⁺ + SiO₂
در این واکنش،
پلاژیوکلاز دچار هیدرولیز می‌شود،
یون پتاسیم از سیال وارد ساختار می‌شود،
سیلیس (SiO₂) آزاد می‌گردد،
و میکای ریزدانه (سرسیت) به جای پلاژیوکلاز تشکیل می‌شود.
---
🔹 ۴. شرایط زمین‌گرمایی
سرسیتی شدن معمولاً در دمای ۲۰۰ تا ۳۵۰ درجه سانتی‌گراد و فشارهای پایین تا متوسط رخ می‌دهد؛
یعنی در زون‌های اپی‌ترمال و مزوترمال سامانه‌های گرمابی (Epithermal–Mesothermal zones).
---
🔹 ۵. شواهد صحرایی و میکروسکوپی
در سنگ‌های دگرسان‌شده:
پلاژیوکلازها کدر، مات و تکه‌تکه می‌شوند.
زیر میکروسکوپ پلاریزان، پلاژیوکلازها به توده‌ای از میکای ریزدانه (سرسیت) تبدیل شده‌اند.
معمولاً همراه با کانی‌های سیلیسی، پیریتی، کوارتز ثانویه و کائولینیت دیده می‌شود.
---
🔹 ۶. اهمیت اقتصادی
سرسیتی شدن یکی از شاخص‌های مهم در اکتشاف کانسارهای طلای اپی‌ترمال، پورفیری مس و مولیبدن است، چون بیانگر عبور سیالات گرمابی از سنگ میزبان است.
---
---
🔹 ۱. مفهوم سرسیتی شدن
سرسیتی شدن (Sericitization) یکی از فرآیندهای دگرسانی گرمابی است که طی آن کانی‌های فلدسپات، به‌ویژه پلاژیوکلازها، به سرسیت (Sericite) که نوعی میکا ریزدانه (معمولاً موسکویت یا ایلیت) است، تبدیل می‌شوند.
---
🔹 ۲. عامل اصلی: سیالات گرمابی
سیالات گرمابی معمولاً غنی از آب، CO₂، H₂S، و یون‌های K⁺، H⁺، Na⁺ و Si⁴⁺ هستند.
وقتی این سیالات از میان سنگ‌های آذرین یا دگرگونی عبور می‌کنند، با کانی‌های اولیه مانند پلاژیوکلاز واکنش شیمیایی می‌دهند و سبب دگرسانی می‌شوند.
---
🔹 ۳. واکنش شیمیایی نمونه
در پلاژیوکلازهای سدیک تا کلسیک (مانند آلبیت یا الیگوکلاز)، حضور یون +K در سیال سبب جایگزینی Na⁺ و Ca²⁺ با K⁺ و در نهایت تشکیل سرسیت می‌شود.
به‌صورت ساده، واکنش را می‌توان چنین نوشت:
\text{NaAlSi₃O₈ (آلبیت)} + K⁺ + H⁺ + H₂O → \text{KAl₂(AlSi₃O₁₀)(OH)₂ (سرسیت)} + Na⁺ + SiO₂
در این واکنش،
پلاژیوکلاز دچار هیدرولیز می‌شود،
یون پتاسیم از سیال وارد ساختار می‌شود،
سیلیس (SiO₂) آزاد می‌گردد،
و میکای ریزدانه (سرسیت) به جای پلاژیوکلاز تشکیل می‌شود.
---
🔹 ۴. شرایط زمین‌گرمایی
سرسیتی شدن معمولاً در دمای ۲۰۰ تا ۳۵۰ درجه سانتی‌گراد و فشارهای پایین تا متوسط رخ می‌دهد؛
یعنی در زون‌های اپی‌ترمال و مزوترمال سامانه‌های گرمابی (Epithermal–Mesothermal zones).
---
🔹 ۵. شواهد صحرایی و میکروسکوپی
در سنگ‌های دگرسان‌شده:
پلاژیوکلازها کدر، مات و تکه‌تکه می‌شوند.
زیر میکروسکوپ پلاریزان، پلاژیوکلازها به توده‌ای از میکای ریزدانه (سرسیت) تبدیل شده‌اند.
معمولاً همراه با کانی‌های سیلیسی، پیریتی، کوارتز ثانویه و کائولینیت دیده می‌شود.
---
🔹 ۶. اهمیت اقتصادی
سرسیتی شدن یکی از شاخص‌های مهم در اکتشاف کانسارهای طلای اپی‌ترمال، پورفیری مس و مولیبدن است، چون بیانگر عبور سیالات گرمابی از سنگ میزبان است.
---
👍3❤1
Forwarded from جغرافیدانان ایران Iranian Geographers (𝑭.𝒋𝒂𝒇𝒂𝒓𝒃𝒊𝒈𝒊)
🔻ادامه‌ی پست فوق 👆
✅ پژوهش تازه‌ای به رهبری دانشگاه لیدز و دانشگاه زمین‌شناسی چین در ووهان نشان می‌دهد که فروپاشی جنگلهای بارانی استوایی در جریان انقراض پرمین - تریاس عامل اصلی تداوم گرمایش جهانی در پی آن بوده است. این رویداد که حدود ۲۵۲ میلیون سال پیش رخ داد و به مرگ بزرگ معروف است، بزرگ‌ترین انقراض تاریخ زمین محسوب می‌شود و باعث نابودی گسترده گونه های دریایی و زمینی شد.
تاکنون این فاجعه به فعالیت‌های شدید آتشفشانی در سیبری (تله‌های سیبری) نسبت داده می‌شد، اما علت پایداری شرایط فوق گلخانه‌ای در پنج میلیون سال پس از آن روشن نبود. داده‌های جدید نشان می‌دهد که از بین رفتن جنگلهای استوایی و کندی بازیابی آنها باعث کاهش چشمگیر جذب کربن از جو و در نتیجه تداوم سطوح بالای CO₂ شده است.
تیم پژوهشی با بررسی فسیلهای گیاهی و شواهد رسوبی مربوط به اقلیمهای گذشته، نقشه هایی از تغییرات بهره‌وری گیاهی در طی انقراض پرمین - تریاس بازسازی کرد. نتایج آنها که در دوم ژوئیه در
Nature Communications
منتشر شد، نشان داد نابودی گسترده پوشش گیاهی موجب افت شدید در ظرفیت جذب کربن و در پی آن، افزایش طولانی‌مدت دمای جهانی شده است.
دکتر ژن شو از دانشگاه لیدز تأکید کرد که این تنها دوره‌ای در تاریخ زمین است که در آن زیست کره جنگلهای استوایی کاملاً فروپاشیده و همین نکته، فرضیه اولیه آنان را شکل داده است. داده‌های حاصل از سالها کار میدانی و مدل‌سازی های اقلیمی اکنون این فرضیه را تأیید می‌کند و نشان می‌دهد که فروپاشی زیست‌توده استوایی نقشی کلیدی در گرمایش بی‌سابقه این دوران داشته است.
پژوهشگران نتیجه گرفته‌اند که سامانه اقلیم-کربن زمین دارای آستانه هایی یا نقاط واژگونی است که در صورت عبور از آنها، گرمایش به شکل فزاینده‌ای تشدید می‌شود. چین با در اختیار داشتن کاملترین رکورد زمین شناسی از انقراض پرمین - تریاس، منبع اصلی داده‌های فسیلی این پژوهش بوده است. سه نسل از زمین شناسان چینی در گردآوری این داده ها نقش داشته‌اند و تیم کنونی به سرپرستی دکتر شو کار استادان هونگفو ین و جیان‌شین یو را ادامه می‌دهد.
از سال ۲۰۱۶، گروه پژوهشی در سراسر چین از جنگلهای نیمه‌استوایی تا بیابان‌ها نمونه‌برداری کرده و دکتر شو پس از پیوستن به دانشگاه لیدز در سال ۲۰۲۰ ، با پروفسور بنجامین میلز مدل‌های اقلیمی را برای ارزیابی اثرات از دست رفتن پوشش گیاهی استوایی بر چرخه کربن به کار برد. یافته‌ها نشان می‌دهد تغییر در جذب کربن مشاهده شده در فسیلها با میزان گرمای ثبت شده در آن دوره سازگار است.
پروفسور میلز هشدار داد که فروپاشی احتمالی جنگلهای استوایی امروز می‌تواند اثر مشابهی داشته باشد؛ در صورت نابودی آنها، حتی با توقف کامل انتشار CO₂، دمای زمین به سطح پیشاصنعتی بازنخواهد گشت. این دگرگونی در چرخه کربن ممکن است تا میلیونها سال پابرجا بماند. استادان ین و یو نیز بر لزوم پیوند دیرینه‌شناسی سنتی با مدل‌سازی های عددی و همکاری میان‌رشته‌ای برای درک گذشته و حفاظت از آینده زمین تأکید کردند.
منبع :
https://www.sciencedaily.com/releases/2025/07/250702214202.htm
✍ ترجمه‌ی : سعید افتاده
🔰به مابپیوندید🔰
🌍کانال جغرافیدانان ایران🌍
👇👇👇
🆔 @Geographers_Iranian
🆔 @Geographers_Iranian
✅ پژوهش تازه‌ای به رهبری دانشگاه لیدز و دانشگاه زمین‌شناسی چین در ووهان نشان می‌دهد که فروپاشی جنگلهای بارانی استوایی در جریان انقراض پرمین - تریاس عامل اصلی تداوم گرمایش جهانی در پی آن بوده است. این رویداد که حدود ۲۵۲ میلیون سال پیش رخ داد و به مرگ بزرگ معروف است، بزرگ‌ترین انقراض تاریخ زمین محسوب می‌شود و باعث نابودی گسترده گونه های دریایی و زمینی شد.
تاکنون این فاجعه به فعالیت‌های شدید آتشفشانی در سیبری (تله‌های سیبری) نسبت داده می‌شد، اما علت پایداری شرایط فوق گلخانه‌ای در پنج میلیون سال پس از آن روشن نبود. داده‌های جدید نشان می‌دهد که از بین رفتن جنگلهای استوایی و کندی بازیابی آنها باعث کاهش چشمگیر جذب کربن از جو و در نتیجه تداوم سطوح بالای CO₂ شده است.
تیم پژوهشی با بررسی فسیلهای گیاهی و شواهد رسوبی مربوط به اقلیمهای گذشته، نقشه هایی از تغییرات بهره‌وری گیاهی در طی انقراض پرمین - تریاس بازسازی کرد. نتایج آنها که در دوم ژوئیه در
Nature Communications
منتشر شد، نشان داد نابودی گسترده پوشش گیاهی موجب افت شدید در ظرفیت جذب کربن و در پی آن، افزایش طولانی‌مدت دمای جهانی شده است.
دکتر ژن شو از دانشگاه لیدز تأکید کرد که این تنها دوره‌ای در تاریخ زمین است که در آن زیست کره جنگلهای استوایی کاملاً فروپاشیده و همین نکته، فرضیه اولیه آنان را شکل داده است. داده‌های حاصل از سالها کار میدانی و مدل‌سازی های اقلیمی اکنون این فرضیه را تأیید می‌کند و نشان می‌دهد که فروپاشی زیست‌توده استوایی نقشی کلیدی در گرمایش بی‌سابقه این دوران داشته است.
پژوهشگران نتیجه گرفته‌اند که سامانه اقلیم-کربن زمین دارای آستانه هایی یا نقاط واژگونی است که در صورت عبور از آنها، گرمایش به شکل فزاینده‌ای تشدید می‌شود. چین با در اختیار داشتن کاملترین رکورد زمین شناسی از انقراض پرمین - تریاس، منبع اصلی داده‌های فسیلی این پژوهش بوده است. سه نسل از زمین شناسان چینی در گردآوری این داده ها نقش داشته‌اند و تیم کنونی به سرپرستی دکتر شو کار استادان هونگفو ین و جیان‌شین یو را ادامه می‌دهد.
از سال ۲۰۱۶، گروه پژوهشی در سراسر چین از جنگلهای نیمه‌استوایی تا بیابان‌ها نمونه‌برداری کرده و دکتر شو پس از پیوستن به دانشگاه لیدز در سال ۲۰۲۰ ، با پروفسور بنجامین میلز مدل‌های اقلیمی را برای ارزیابی اثرات از دست رفتن پوشش گیاهی استوایی بر چرخه کربن به کار برد. یافته‌ها نشان می‌دهد تغییر در جذب کربن مشاهده شده در فسیلها با میزان گرمای ثبت شده در آن دوره سازگار است.
پروفسور میلز هشدار داد که فروپاشی احتمالی جنگلهای استوایی امروز می‌تواند اثر مشابهی داشته باشد؛ در صورت نابودی آنها، حتی با توقف کامل انتشار CO₂، دمای زمین به سطح پیشاصنعتی بازنخواهد گشت. این دگرگونی در چرخه کربن ممکن است تا میلیونها سال پابرجا بماند. استادان ین و یو نیز بر لزوم پیوند دیرینه‌شناسی سنتی با مدل‌سازی های عددی و همکاری میان‌رشته‌ای برای درک گذشته و حفاظت از آینده زمین تأکید کردند.
منبع :
https://www.sciencedaily.com/releases/2025/07/250702214202.htm
✍ ترجمه‌ی : سعید افتاده
🔰به مابپیوندید🔰
🌍کانال جغرافیدانان ایران🌍
👇👇👇
🆔 @Geographers_Iranian
🆔 @Geographers_Iranian
ScienceDaily
When rainforests died, the planet caught fire: New clues from Earth’s greatest extinction
When Siberian volcanoes kicked off the Great Dying, the real climate villain turned out to be the rainforests themselves: once they collapsed, Earth’s biggest carbon sponge vanished, CO₂ rocketed, and a five-million-year heatwave followed. Fossils from China…
👍1
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
💎✨ فروش ویژه مجموعه ۴۰ عدد انگشتر فیروزه عجمی نیشابور ✨💎
🔹 نگین: فیروزه اصل عجمی نیشابور
🔹 تعداد: ۴۰ عدد
🔹 کیفیت نگین: بسیار عالی، آبی خوشرنگ، درخشان و بدون رگه
🔹 رکاب: مسی دست‌ساز، با طراحی زیبا و سنتی
🔸 هر انگشتر با نگین اصیل و خوش‌تراش نیشابوری، آماده استفاده یا کلکسیون است.
🔸 قیمت هر انگشتر: ۲۰ میلیون تومان
دارای شناسنامه معتبر
💠 مناسب برای کلکسیون‌داران، جواهرفروشان، یا هدیه‌ای خاص و ارزشمند
📦 فروش تکی یا یکجا
📲 برای مشاهده تصاویر و جزئیات بیشتر، لطفاً پیام ارسال کنید
🔹 نگین: فیروزه اصل عجمی نیشابور
🔹 تعداد: ۴۰ عدد
🔹 کیفیت نگین: بسیار عالی، آبی خوشرنگ، درخشان و بدون رگه
🔹 رکاب: مسی دست‌ساز، با طراحی زیبا و سنتی
🔸 هر انگشتر با نگین اصیل و خوش‌تراش نیشابوری، آماده استفاده یا کلکسیون است.
🔸 قیمت هر انگشتر: ۲۰ میلیون تومان
دارای شناسنامه معتبر
💠 مناسب برای کلکسیون‌داران، جواهرفروشان، یا هدیه‌ای خاص و ارزشمند
📦 فروش تکی یا یکجا
📲 برای مشاهده تصاویر و جزئیات بیشتر، لطفاً پیام ارسال کنید
❤1
DEEJO-Amore-Mio-deephouse-deephousemusic
<unknown>
دلتنگی حس عجیبی است
و کوه ها به خوبی با این واژه آشنایند
وقتی تخته سنگی ستبر به سوی دره غربت روانه می شود
مقصد وی دریاست
و دریا خاستگاه کوه ها است
و این چرخه جدایی و اتصال سال هاست که برقرار است.
و کوه ها به خوبی با این واژه آشنایند
وقتی تخته سنگی ستبر به سوی دره غربت روانه می شود
مقصد وی دریاست
و دریا خاستگاه کوه ها است
و این چرخه جدایی و اتصال سال هاست که برقرار است.
❤6