group-telegram.com/h_m_Borujerdi/1091
Last Update:
روش‌شناسی شیخ شیر محمد همدانی در تصحیح و استنساخ؛ مطالعه موردی کتاب «مصباح الانوار»
این پژوهش نسخه‌شناسانه درباره عملکرد مرحوم شیخ شیر محمد همدانی، محصول جانبی و برآمده از تحقیق و تصحیح کتاب «مصباح الانوار في فضائل إمام الأبرار» است که در کتابخانه علامه مجلسی به انجام رسیده است. این کتاب به زودی به زیور طبع آراسته و منتشر خواهد شد.
شیخ شیر محمد بن صفرعلی همدانی جورقانی (۱۳۰۲-۱۳۹۰ ق)، از محققان و مصححان امامیه بود که بخش عمده‌ای از عمر خود را وقف احیای میراث مکتوب شیعه، به‌ویژه در حوزه حدیث، نمود. او پس از تحصیل در همدان، به نجف اشرف مهاجرت کرد و علی‌رغم تبحر در فقه و اصول، تمرکز خود را بر استنساخ، تحقیق و تصحیح نسخ خطی نفیس و نادر معطوف ساخت. بنا بر گزارش‌ها، وی احیای متون حدیثی را وظیفه‌ای ضروری می‌دانست و بسیاری از کتب چاپی که در آن دوره در نجف منتشر می‌شد، بر اساس استنساخات او تهیه می‌گردید.
استاد بزرگوار ما حضرت علامه سید احمد حسینی اشکوری ـ دام عمره ـ می فرمودند که مرحوم شیخ شیر محمد احیای میراث حدیثی را واجب می دانستند ولذا بسیاری از کتابهای حدیثی شیعه را استنساخ کرده بودند. وی می فرمودند که بسیاری از کتب چاپی مرحوم شیخ کاظم کتبی در نجف اشرف از روی استنسخات شیخ شیر محمد انجام شده بود.
این نوشتار به تحلیل روش‌شناختی عملکرد وی در استنساخ و تصحیح کتاب «مصباح الأنوار في فضائل إمام الأبرار»، اثر یکی از محدثان قرن هفتم یا هشتم هجری، می‌پردازد. از آنجا که نسخهٔ اساسِ مورد استفادهٔ او در دسترس است، امکان مقایسه و ارزیابی دقیق رویکرد انتقادی او فراهم می‌باشد.
شیخ شیر محمد همدانی در پایان نسخه خود درباره اصل کتابتی خود چنین سخن می گوید: «يقول الفقير إلى الله المغني شير محمّد بن صفر عليّ الهمدانيّ الجورقانيّ: هذا تمام ما في النسخة التي نسختُ هذه منها، وهي نسخة عتيقة لعلّها كتبت منذ ثلاثمائة أو أزيد، واتّفق الفراغ لي بعون الله تعالى في السابع من شهر رجب من سنة 1356 ستّ وخمسين بعد الثلاثماة والألف من الهجرة المقدّسة بمشهد سيّدي ومولاي أمير المؤمنين عليّ بن أبي طالب عليه ـ أفضل الصلاة والسلام ـ».
نسخهٔ اساسی را که وی بدان اشاره می کند، در حال حاضر در کتابخانه استاد مرحومم علامه آیت الله سید مهدی خرسان ـ رحمة الله علیه رحمة واسعة ـ نگهداری می شود. و ایشان تصویر این نسخه را بیش از 20 سال پیش در اختیار بنده قرار دادند. این نسخه بسیار آسیب دیده و متعلق به عصر مؤلف است.
اصول و شیوهٔ تصحیح شیخ شیر محمد:
تحلیل نسخهٔ استنساخ‌شده توسط شیخ شیر محمد نشان می‌دهد که او بر اساس یک رویکرد چندمرحله‌ای عمل کرده است:
۱. کتابت وفادارانه و مقابله با منابع:
نخستین و اساسی‌ترین گام او، کتابت دقیق متن از روی نسخهٔ اساس بوده است. اما در گام بعدی، هرگاه با کلمه‌ای مغلوط یا عبارتی ناقص مواجه می‌شده، به‌جای تصحیح قیاسی یا اجتهاد شخصی، به منابعِ مؤلفِ «مصباح الانوار» مراجعه می‌کرده است. او با مقابلهٔ متن، ضبط صحیح یا عبارت ساقط‌شده را از آن منابع استخراج و در نسخهٔ خود وارد نموده است.
در مواردی که عدم وجود کلمه‌ای باعث اخلال در معنای عبارت می‌شود، او با مراجعه به منابعی چون «المسترشد» و «الکافی»، آن را به متن افزوده است. نمونه‌ای از این رویکرد، افزودن کلمه (الکَلامُ) در این عبارت است: «يَكونُ مِن رَسُولِ اللهِ (الكَلامُ) عَلَى وَجهَينِ خاصٍّ وَعامٍّ مِثلُ القُرآنِ». این افزودن که برای فهم عبارت ضروری است، هرچند در نسخهٔ اساس «مصباح» وجود نداشته، اما شیخ شیر محمد آن را از منابع اخذ کرده است، گرچه به این امر تصریح نکرده است.
https://www.group-telegram.com/us/h_m_Borujerdi.com
BY میراث مکتوب شیعه (سید حسن موسوی بروجردی)
Warning: Undefined variable $i in /var/www/group-telegram/post.php on line 260
Share with your friend now:
group-telegram.com/h_m_Borujerdi/1091