group-telegram.com/kashanshenasi/1991
Last Update:
اسناد اتاق بازرگانی کاشان، جلد اول ، ۱۳۱۰-۱۳۴۳ ش. به کوشش جواد قاضی شعرباف، تهران: ماندگار، ۱۴۰۳، ۹۵۰ صفحه.
کتابی خوب و خوش‌چاپ که به شیوه‌ای علمی اسناد اتاق بازرگانی کاشان را در مقطعی مهم از تاریخ و فرهنگ کاشان مورد بررسی قرار داده است.
اتاق بازرگانی کاشان از اولین اتاق‌های بازرگانی ایران است که همزمان با پانزده شهر مهم دیگر ایران به سال ۱۲۶۳ خورشیدی با فرمان ناصرالدین شاه و اهتمام محمد حسین امین‌الضرب به نام «مجلس وکلای تجار» تشکیل شد، تا از واردات بی‌رویه جلوگیری و از صنایع داخلی حمایت کند، اما پس از مدتی این نهاد در کشور تعطیل و با آغاز دوره رضاشاه به سال ۱۳۰۸ به نام «اتاق تجارت» آغاز به کار کرد.
به موجب قانون از سال ۱۳۱۴ تا دو دهه اتاق کاشان ضمیمه اتاق اراک شد، اما با قانون جدیدی در سال ۱۳۳۴ اتاق کاشان مستقل و انتخابات انجام شد و محمود کیهان، حسن تفضلی و محمد عراقی از جمع منتخبان رئیس و نایب رئیس اول و دوم شدند. در انتخابات بعدی به سال ۱۳۴۰ هم همین ترکیب حفظ شد. با فوت کیهان به سال ۱۳۴۲ حسن تفضلی تا زمان انقلاب اسلامی رییس اتاق بود.
اتاق بازرگانی در دوره ده‌ساله ۱۳۳۴ تا ۱۳۴۳ فعالیتهای مهمی در مسائل مربوط به تجارت و رفاه و خدمات منطقه کاشان از حمایت از صنایع از جمله صنعت قالی‌بافی دستی و کشاورزی تا اموری مانند جاده سازی و ایجاد تلفن در شهر انجام داده‌اند.
از آنجا که دغدغه و مسأله اتاق بازرگانی کم و بیش دغدغه‌های اصلی مردم کاشان در مسائل اقتصادی، معیشتی و رفاه بوده است، اسناد مربوط به این اتاق آینه‌ای است از آنچه در این منطقه رخ داده است.
اسناد منتشر شده که شامل ۶۶۰ سند اصلی منتخب و سندهای فرعی دیگر مربوط به آنهاست، برای فهم مسائل کاشان در این دوره بسیار مهم و برای پژوهشگران منبعی اساسی و مهم است.
گفتنی درباره این کتاب و اسناد آن بسیار زیاد است که از حوصله این مقال خارج است، لذا به مقدمه دکتر قاضی (۹-۳۱) ارجاع می‌شود که البته متضمن بخش کوچکی از اهمیت موضوع است.
باری کتاب شامل پیشگفتار کوتاه علی دیانت رییس اتاق بازرگانی کاشان و مقدمه عالمانه قاضی شامل اوضاع اقتصادی و اجتماعی ایران در دوره پهلوی، تاریخ کاشان و اوضاع اقتصادی آن در دوره مورد بررسی، مجلس وکلای تجار/ اتاق بازرگانی کاشان، کارنامه اتاق کاشان طی دهه ۱۳۳۴-۱۳۴۳ و توضیحی درباره اسناد کتاب است(۹-۳۱). بخش بعدی راهنمای اسناد یا به تعبیری فهرست دقیق و کامل آنهاست (۳۲-۸۰) که با دقت و وسواس تهیه شده است.
سپس متن اسناد که بخش اصلی است و عمده صفحات را شامل می‌شود (۸۱-۸۶۴).
دقت دکتر قاضی در بازخوانی ارائه و امانت داری اسناد مثال زدنی است و می‌توان گفت که حتی یک نقطه جز در قالب‌های مرسوم و قابل تشخیص به این متن بسیار مفصل اضافه نشده و هر نکته‌ای که ضروری است را در پاورقی تذکر داده است. مثلا جایی برای جاخالی یا سه نقطه، پاورقی داده که «نقطه‌چین مربوط به اصل سند است» (۳۸۹).
انصافا به رغم کارهای زیادی که در زمینه تصحیح متون مربوط به کاشان انجام شده کمتر چنین دقت‌هایی به چشم می‌خورد که هیچ، حتی به گرد این کار هم نمی‌رسد.
یکی از بخش‌های جالب کتاب نمایه آن است (۸۳۲-۸۶۴) که با وسواس و دقتی مثال‌زدنی نمایه مفصلی ذیل عناوین اشخاص، مکان‌ها، اتاق‌های بازرگانی، نهادها، محصولات صنعتی و کشاورزی، شرکت‌ها و کاخانجات، اصناف، تجارتخانه‌ها، بازارها و سراها و در نهایت روزنامه و مجلات است.
نگاهی به همین نمایه هم دقت کار نشان می‌دهد و هم اهمیت زیاد این کتاب برای شناخت تاریخ معاصر کاشان.
بخش بعدی با عنوان تصاویر - به جز صفحه آغازین و پایانی که عکس اعضای هیأت رئیسه اتاق بازگانی است- تصویر تعدادی از اسناد مورد بررسی است که به صورت رنگی و با کیفیتی خوب نشر شده است (۸۶۵-۹۴۸).
باری جناب قاضی برای این کتاب پژوهش علمی و گسترده‌ای انجام داده که رجوع به مقدمه این ادعا را نشان می‌دهد. پاورقی‌های سودمند کتاب نیز گرچه زیاد نیست، اما متضمن منبع‌شناسی وی در موضوع اقتصاد ایران و کاشان و مسائل آن است.
در این چندده‌سال که بازار انتشار کتاب درباره کاشان داغ است و کمتر در آنها ملاحظات علمی رعایت می‌شود، این کتاب الگویی برای کار علمی و مستندسازی است، به ویژه برای دوستانی که تازه وارد این معرکه شده‌اند.
برای جناب قاضی توفیقات بسیار بیشتری در حوزه پژوهشی و دیگر فعالیت‌هایش خواستارم و امیدوارم که کارهای بهتری از ایشان ببینیم، از جمله جلد دوم این مجموعه که می‌دانم چقدر مرارت و سختی دارد، اما ارزشش را دارد و به قول استادش جناب دکتر هادی عالم زاده عطر یک مقاله یا کار علمی خوب همه دنیا را می‌گیرد.
#محمد_مشهدی_نوش‌آبادی
@kashanshenasi
BY کانال پژوهشی کاشان شناسی
Warning: Undefined variable $i in /var/www/group-telegram/post.php on line 260
Share with your friend now:
group-telegram.com/kashanshenasi/1991