تحکیم ملت

♦️ ضرورت خوانش آسیب های اجتماعی ذیل مفهوم توسعه نیافتگی تاریخی!

✍ دکتر محمد حسن علایی (جامعه شناس)

برخی از مخاطبین فرهیخته و پیگیر، که به این قلم به دیده ی عنایت نظر دارند، از نگارنده انتظار ورود به تبیین جامعه شناختی ماجرای خانوادگی تاسف بار و فجیع اخیر و اساسا موارد اسف انگیز مشابه را دارند، من البته در مبحث جامعه شناسی خانواده بسیار دغدغه دارم و کارهای کوچکی هم به انجام رسانده ام و البته پیشتر ذیل مبحث آسیب های اجتماعی هم مطالبی منتشر کرده ام، لیکن در خصوص این مورد خطیر اخیر حق را به مخاطبان می دهم اما عذرخواهانه مایلم از سکوت خود در قیاس با برخی برخوردهای شتابزده، تقلیل گرایانه و روان شناسانه دفاع کنم جعل ترکیب هایی چون زن کشی و ناموس کشی و ...بدون ملاحظات ژرفانگر و همه جانبه گر ممکن است نتیجه ی عکس بدهد!

سونامی آسیب های اجتماعی و نابه سامانی ها و کژکاردی های نظام خانواده و مباحث مرتبط به این‌ حوزه ها در ایران امروز می بایست ذیل عنوان کلی توسعه نیافتگی تاریخی ما مورد خوانش قرار گیرد.

فی المثل ارائه لیست بلندبالایی از آسیب های حوزه ی خانواده در ایران، نباید به خانواده ستیزی بیانجامد و بایستی از پیامدهای مواجهه ما به عنوان یک کشور توسعه نیافته با مدرنیته تلقی گردد، و باید اندیشید که ما چرا و چگونه باید به زیستن در جهان جدید و به رسمیت شناختن زیست جهان جدید توفیق یابیم!؟

پیشتر نیز با انتشار جستار کوتاهی با عنوان"خانواده مقدس، یا نامقدس، مسئله این نیست!" یادآور شدم که
جامعه‌شناسانی که به مقدس و نامقدس کردن پدیداری چون خانواده در ایران معاصر ورود کرده اند به نظر می رسد دچار خطای سترگی شده اند.

تجربه ی مدرنیته راه پر سنگلاخ و دور و درازیست آن هم برای کشوری با یک سنت تاریخی دراز دامن و البته جا مانده از قافله ی توسعه یافتگی! در تبیین و خوانش پدیدارهای مدرن و نوظهور، مواجهه ی ایدئولوژیک تنها از سوی سنت گرایان رخ نمی دهد دانشگاهیان و نوگرایان هم بسیار دیده می شود که اسیر نگاههای ایدئولوژیک هستند با این تفاوت که ایشان از طرف دیگر بام می افتند.

نهاد خانواده چونان کثیری از پدیداری اجتماعی تاریخی، و از جمله نهاد دین در دوران مدرن دگرگونی های بنیادینی داشته و دارند. در یک مطالعه ی روشمند و معطوف به فهم حقیقتِ پدیدارها نامقدس شمردن یک پدیده همان قدر غیرقابل دفاع و شبه آفرین هست که مقدس خواندن آن ها و مع الاسف این دو رویکرد به ظاهر متفاوت، هر دو از یک منطق مشترک رنج می برد. مقدس، نامقدس شمردن پدیدارها، مصداق ایدئولوژی اندیشی است و مسیر فهم پدیدارها را سد می کند!

امیدوارم ملاحظه نگارنده حمل بر نادیده گرفتن تلاش های نظری جامعه شناسان پرتلاش کشورمان نشود و به عنوان قدمی در راستای گشودن باب گفتگو و مفاهمه میان اهل دغدغه و صاحب نظران تلقی و تفسیر گردد.

زنجیره ی تواصی آحاد مردم به استقامت در برابر مصائب، بی تردید با مشارکت فعال اصحاب فرهنگ و علی الخصوص جامعه شناسان آشنا به سنت تاریخی و تحولات اجتماعی معاصر تکمیل و کارآمد خواهد گشت؛

خودآگاهی تاریخی به وضعیت اینجایی و اکنونی در دل تاریخ ملتهب و جهانگیر مدرنیته را بی تردید باید یکی از مولفه های اهل دغدغه و متولیان فرهنگی قلمداد کرد. با وجود انواع و اقسام آسیب های اجتماعی و فرهنگی ناشی از توسعه نیافتگی تاریخی تنها با یک عزم فراگیر ملی می توان به آینده ی نسبتاً مطلوب مردمان این کشور امیدوار بود.
جوانان؛ زنان؛ دانشجویان؛ طبقات بالا و متوسط جامعه؛ دهک های پایین جامعه؛ حاشیه نشین ها؛ نوگراها؛ سنت گراها؛ قومیت ها و گرایشات ...همه و همه ی این اقشار را باید زبانی تکثرگرا و آشنا به تفاوت های اجتماعی دعوت و توصیه ی به استقامت در برابر انواع فشارهای نظام سلطه ی جهانی نماید.

زبانی که به شکاف های اجتماعی دامن می زند چه از سوی روشنفکران و چه از سوی هر جریان خاصی در جامعه به کار گرفته شود محکوم به شکست است.
جهان جدید در سیطره ی تکنولوژی های ارتباطی و رسانه هاست زبان دافعه کارساز نیست برای تحقق جذب حداکثری بایستی از هر مجالی به نفع ایجاد هم نوایی و هم گرایی در جامعه سود جست.
تکیه به سنت های احیا ناشده، بر فاصله ی جوانان از این سنتها خواهد افزود تنها در صورت احیای این سنن در نظامات اندیشگی و گفتمان های نظری-فرهنگی توفیق به برقرای ارتباط با طبقات اجتماعی و طیف گسترده ای مخاطبان فراهم خواهد شد.

با وجود فقدان گفتگوهای همدلانه در میان جریانات اجتماعی، در میان اعضای یک خانواده، در میان دانشگاهیان، و علمای علوم مختلف و ... زنجیره ی تواصی چنان که باید و شاید محقق نخواهد شد.

امید است برای جامه عمل پوشاندن به آرمان ها و ارزش های اجتماعی و فرهنگی درصدد تحقق عینی و انضمامی آن ها در متن جامعه برآییم و در جهت بسترسازی های بهینه و کارآمد و تمهید مقدمات عملیاتی بیش از پیش بکوشیم.


🆔 @tahkimmelat

www.group-telegram.com/us/tahkimmelat.com/13620

983 viewsedited  Feb 21, 2022 at 09:12

♦️ ضرورت خوانش آسیب های اجتماعی ذیل مفهوم توسعه نیافتگی تاریخی!

✍ دکتر محمد حسن علایی (جامعه شناس)

برخی از مخاطبین فرهیخته و پیگیر، که به این قلم به دیده ی عنایت نظر دارند، از نگارنده انتظار ورود به تبیین جامعه شناختی ماجرای خانوادگی تاسف بار و فجیع اخیر و اساسا موارد اسف انگیز مشابه را دارند، من البته در مبحث جامعه شناسی خانواده بسیار دغدغه دارم و کارهای کوچکی هم به انجام رسانده ام و البته پیشتر ذیل مبحث آسیب های اجتماعی هم مطالبی منتشر کرده ام، لیکن در خصوص این مورد خطیر اخیر حق را به مخاطبان می دهم اما عذرخواهانه مایلم از سکوت خود در قیاس با برخی برخوردهای شتابزده، تقلیل گرایانه و روان شناسانه دفاع کنم جعل ترکیب هایی چون زن کشی و ناموس کشی و ...بدون ملاحظات ژرفانگر و همه جانبه گر ممکن است نتیجه ی عکس بدهد!

سونامی آسیب های اجتماعی و نابه سامانی ها و کژکاردی های نظام خانواده و مباحث مرتبط به این‌ حوزه ها در ایران امروز می بایست ذیل عنوان کلی توسعه نیافتگی تاریخی ما مورد خوانش قرار گیرد.

فی المثل ارائه لیست بلندبالایی از آسیب های حوزه ی خانواده در ایران، نباید به خانواده ستیزی بیانجامد و بایستی از پیامدهای مواجهه ما به عنوان یک کشور توسعه نیافته با مدرنیته تلقی گردد، و باید اندیشید که ما چرا و چگونه باید به زیستن در جهان جدید و به رسمیت شناختن زیست جهان جدید توفیق یابیم!؟

پیشتر نیز با انتشار جستار کوتاهی با عنوان"خانواده مقدس، یا نامقدس، مسئله این نیست!" یادآور شدم که
جامعه‌شناسانی که به مقدس و نامقدس کردن پدیداری چون خانواده در ایران معاصر ورود کرده اند به نظر می رسد دچار خطای سترگی شده اند.

تجربه ی مدرنیته راه پر سنگلاخ و دور و درازیست آن هم برای کشوری با یک سنت تاریخی دراز دامن و البته جا مانده از قافله ی توسعه یافتگی! در تبیین و خوانش پدیدارهای مدرن و نوظهور، مواجهه ی ایدئولوژیک تنها از سوی سنت گرایان رخ نمی دهد دانشگاهیان و نوگرایان هم بسیار دیده می شود که اسیر نگاههای ایدئولوژیک هستند با این تفاوت که ایشان از طرف دیگر بام می افتند.

نهاد خانواده چونان کثیری از پدیداری اجتماعی تاریخی، و از جمله نهاد دین در دوران مدرن دگرگونی های بنیادینی داشته و دارند. در یک مطالعه ی روشمند و معطوف به فهم حقیقتِ پدیدارها نامقدس شمردن یک پدیده همان قدر غیرقابل دفاع و شبه آفرین هست که مقدس خواندن آن ها و مع الاسف این دو رویکرد به ظاهر متفاوت، هر دو از یک منطق مشترک رنج می برد. مقدس، نامقدس شمردن پدیدارها، مصداق ایدئولوژی اندیشی است و مسیر فهم پدیدارها را سد می کند!

امیدوارم ملاحظه نگارنده حمل بر نادیده گرفتن تلاش های نظری جامعه شناسان پرتلاش کشورمان نشود و به عنوان قدمی در راستای گشودن باب گفتگو و مفاهمه میان اهل دغدغه و صاحب نظران تلقی و تفسیر گردد.

زنجیره ی تواصی آحاد مردم به استقامت در برابر مصائب، بی تردید با مشارکت فعال اصحاب فرهنگ و علی الخصوص جامعه شناسان آشنا به سنت تاریخی و تحولات اجتماعی معاصر تکمیل و کارآمد خواهد گشت؛

خودآگاهی تاریخی به وضعیت اینجایی و اکنونی در دل تاریخ ملتهب و جهانگیر مدرنیته را بی تردید باید یکی از مولفه های اهل دغدغه و متولیان فرهنگی قلمداد کرد. با وجود انواع و اقسام آسیب های اجتماعی و فرهنگی ناشی از توسعه نیافتگی تاریخی تنها با یک عزم فراگیر ملی می توان به آینده ی نسبتاً مطلوب مردمان این کشور امیدوار بود.
جوانان؛ زنان؛ دانشجویان؛ طبقات بالا و متوسط جامعه؛ دهک های پایین جامعه؛ حاشیه نشین ها؛ نوگراها؛ سنت گراها؛ قومیت ها و گرایشات ...همه و همه ی این اقشار را باید زبانی تکثرگرا و آشنا به تفاوت های اجتماعی دعوت و توصیه ی به استقامت در برابر انواع فشارهای نظام سلطه ی جهانی نماید.

زبانی که به شکاف های اجتماعی دامن می زند چه از سوی روشنفکران و چه از سوی هر جریان خاصی در جامعه به کار گرفته شود محکوم به شکست است.
جهان جدید در سیطره ی تکنولوژی های ارتباطی و رسانه هاست زبان دافعه کارساز نیست برای تحقق جذب حداکثری بایستی از هر مجالی به نفع ایجاد هم نوایی و هم گرایی در جامعه سود جست.
تکیه به سنت های احیا ناشده، بر فاصله ی جوانان از این سنتها خواهد افزود تنها در صورت احیای این سنن در نظامات اندیشگی و گفتمان های نظری-فرهنگی توفیق به برقرای ارتباط با طبقات اجتماعی و طیف گسترده ای مخاطبان فراهم خواهد شد.

با وجود فقدان گفتگوهای همدلانه در میان جریانات اجتماعی، در میان اعضای یک خانواده، در میان دانشگاهیان، و علمای علوم مختلف و ... زنجیره ی تواصی چنان که باید و شاید محقق نخواهد شد.

امید است برای جامه عمل پوشاندن به آرمان ها و ارزش های اجتماعی و فرهنگی درصدد تحقق عینی و انضمامی آن ها در متن جامعه برآییم و در جهت بسترسازی های بهینه و کارآمد و تمهید مقدمات عملیاتی بیش از پیش بکوشیم.


🆔 @tahkimmelat

BY تحکیم ملت