اَزدانامه | محمدمهدی حاتمی

📌 لفظ مشترک و مغالطه‌ی اشتراک لفظ چیست؟

منطق‌دان‌ها می‌گویند دلالت لفظ بر مفهوم، دلالتی قراردادی است. گاهی انسان‌ها برای چند مفهوم مختلف و بعضاً متفاوت، لفظ یک‌سانی را قرارداد کرده‌اند. این‌گونه الفاظ را «الفاظ مشترک» می‌گویند.


مثال ۱.
شیر. این لفظ در فارسی به سه مفهوم متفاوت اشاره می‌کند: ۱. پستانداری عظیم الجثه و قوی از تیره‌ی گوشت‌خواران و گربه‌سانان که دارای چنگال‌های قوی و قدرت عضلانی بسیار و فک‌های نیرومند است؛ ۲. مایع خوراکی که از غدد خاص پستان‌داران تولید می‌شود؛ ۳. ابزاری صنعتی برای کنترل عبور مایعات و گازها.

مثال ۲.
مهر. این لفظ در فارسی به چهار مفهوم اشاره می‌کند: ۱. آفتاب، خورشید؛ ۲. دوستی، مهربانی؛ ۳. نام ماه هفتم از سال شمسی؛ ۴. نام روز شانزدهم از ماه مهر که ایرانیان جشن مهرگان را در این روز بر پا می‌دارند. 

مثال ۳.
حقیقت. این لفظ در زمینه‌های منطقی، علمی اخلاقی، حقوقی، الهیاتی و آرمانی، دلالت بر مفاهیم متفاوتی دارد. و بسته به زمینه‌ی مورد بحث به یکی از معانی روبه‌رو استفاده می‌شود: ۱. راست، صدق، درست؛ ۲. راستی، درستی، صادقانه؛ ۳. ذات، ماهیت، طبیعت؛ ۴. واقعیت، امر واقعی؛ ۵. امر داده‌شده، امر مسلم؛ ۶. امر آرمانی، امر ارزشی؛ ۷. الوهیت، امر الوهی.


عدم توجه به معانی متفاوت و زمینه‌ی به‌کارگیری لفظ مشترک می‌تواند منجر به «مغالطه‌ی اشتراک لفظ» شود. در مغالطه‌ی اشتراک لفظ، لفظ یا عبارت واحد، به دو یا چند معنای متفاوت به‌کار برده می‌شود و در نتیجه‌گیری، آن دو یا معنا خلط یا جابه‌جا می‌شوند.


مثال ۱.
مقدمه‌ی ۱. مرگ غایت زندگی است.
مقدمه‌ی ۲. غایت زندگی سعادت است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
نتیجه. مرگ سعادت است!

[غایت زندگی در مقدمه‌ی اول به معنای «پایان زندگی» است و غایت زندگی در مقدمه‌ی دوم به معنای «هدف زندگی»]


مثال ۲.
مقدمه‌ی ۱. وجود شر در عالم هستی واجب است.
مقدمه‌ی ۲. هر آن چیزی که واجب باشد، خیر است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
نتیجه. وجود شر در عالم هستی، خیر است!

[واجب در مقدمه‌ی اول به معنای «اجتناب‌ناپذیر» است و واجب در مقدمه‌ی دوم به معنای «مفید»]



💠 اَزدانامه | محمدمهدی حاتمی
@azdanameh

🙏3❤2👍1

www.group-telegram.com/vn/azdanameh.com/2018

437 viewsFeb 21 at 05:58

📌 لفظ مشترک و مغالطه‌ی اشتراک لفظ چیست؟

منطق‌دان‌ها می‌گویند دلالت لفظ بر مفهوم، دلالتی قراردادی است. گاهی انسان‌ها برای چند مفهوم مختلف و بعضاً متفاوت، لفظ یک‌سانی را قرارداد کرده‌اند. این‌گونه الفاظ را «الفاظ مشترک» می‌گویند.


مثال ۱.
شیر. این لفظ در فارسی به سه مفهوم متفاوت اشاره می‌کند: ۱. پستانداری عظیم الجثه و قوی از تیره‌ی گوشت‌خواران و گربه‌سانان که دارای چنگال‌های قوی و قدرت عضلانی بسیار و فک‌های نیرومند است؛ ۲. مایع خوراکی که از غدد خاص پستان‌داران تولید می‌شود؛ ۳. ابزاری صنعتی برای کنترل عبور مایعات و گازها.

مثال ۲.
مهر. این لفظ در فارسی به چهار مفهوم اشاره می‌کند: ۱. آفتاب، خورشید؛ ۲. دوستی، مهربانی؛ ۳. نام ماه هفتم از سال شمسی؛ ۴. نام روز شانزدهم از ماه مهر که ایرانیان جشن مهرگان را در این روز بر پا می‌دارند. 

مثال ۳.
حقیقت. این لفظ در زمینه‌های منطقی، علمی اخلاقی، حقوقی، الهیاتی و آرمانی، دلالت بر مفاهیم متفاوتی دارد. و بسته به زمینه‌ی مورد بحث به یکی از معانی روبه‌رو استفاده می‌شود: ۱. راست، صدق، درست؛ ۲. راستی، درستی، صادقانه؛ ۳. ذات، ماهیت، طبیعت؛ ۴. واقعیت، امر واقعی؛ ۵. امر داده‌شده، امر مسلم؛ ۶. امر آرمانی، امر ارزشی؛ ۷. الوهیت، امر الوهی.


عدم توجه به معانی متفاوت و زمینه‌ی به‌کارگیری لفظ مشترک می‌تواند منجر به «مغالطه‌ی اشتراک لفظ» شود. در مغالطه‌ی اشتراک لفظ، لفظ یا عبارت واحد، به دو یا چند معنای متفاوت به‌کار برده می‌شود و در نتیجه‌گیری، آن دو یا معنا خلط یا جابه‌جا می‌شوند.


مثال ۱.
مقدمه‌ی ۱. مرگ غایت زندگی است.
مقدمه‌ی ۲. غایت زندگی سعادت است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
نتیجه. مرگ سعادت است!

[غایت زندگی در مقدمه‌ی اول به معنای «پایان زندگی» است و غایت زندگی در مقدمه‌ی دوم به معنای «هدف زندگی»]


مثال ۲.
مقدمه‌ی ۱. وجود شر در عالم هستی واجب است.
مقدمه‌ی ۲. هر آن چیزی که واجب باشد، خیر است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
نتیجه. وجود شر در عالم هستی، خیر است!

[واجب در مقدمه‌ی اول به معنای «اجتناب‌ناپذیر» است و واجب در مقدمه‌ی دوم به معنای «مفید»]



💠 اَزدانامه | محمدمهدی حاتمی
@azdanameh

BY اَزدانامه | محمدمهدی حاتمی