🌎مجموعه مباحث آموزش حقوق بین الملل

مرور کتاب حقوق بین الملل عمومی، دکتر محمدرضا ضیایی بیگدلی

🖋 تهیه و تنظیم:
سرکار خانم مرضیه طالبی اردکانی؛

کارشناسی ارشد حقوق بین الملل

🔶شماره اول
🔷 تعریف حقوق بین الملل

برای ارائه تعریف جامعی از حقوق بین الملل ابتدا لازم است درک کلی و صحیحی از مفاهیم زیر به دست آید: جامعه بین المللی، نهادهای بین المللی، سازمان های بین المللی، تابعان یا اشخاص حقوق بین الملل

◽️بند نخست: جامعه بین المللی
International Community

حقوق بین الملل حقوق جامعه بین المللی است؛ یعنی مجموعه قواعد و مقرراتی که بر جامعه بین المللی حاکم است و در آن جامعه قابلیت اجرایی دارد.
به عبارت دیگر جامعه بین المللی تحت پوشش و سیطره یک سلسله قواعد حقوقی به نام "حقوق بین الملل" است و متعهد و ملتزم به رعایت و اجرای کامل آنهاست.
جامعه بین المللی، اجتماعی است که در اساس از همکاری و همبستگی مبتنی بر منافع مشترک و نیازهای متقابل اعضای آن جامعه به وجود آمده و مقررات حقوق بین الملل به آن نظم خاصی بخشیده و بر آن حاکم شده است.
در مجموع در می یابیم که میان حقوق بین الملل و جامعۀ بین المللی یک ارتباط جامعه شناختی سیاسی وجود دارد که متأسفانه جنبه سیاسی آن غالب است اما در هر حال نماد حقوقی نیز یافت
تا بدانجا که امروزه می توان حقوق بین الملل را حقوق جامعه بین المللی تلقی نمود.
متأسفانه امروزه در جامعه بین المللی حقوق كما بيش بازیچه سیاست است و سیاست حاکم بر حقوق. اما به رغم این وضعیت، نباید چندان نومیدانه به جامعه بین المللی نگریست، زیرا هنگامی که کارنامه حقوقی این جامعه، بــه ویژه در سالهای اخیر مورد مطالعه قرار می گیرد به خوبی روشن می شود که نکات مثبت در آن فراوان است و روز به روز نیز افزون تر می گردد.

◽️بند دوم: نهادهای بین المللی
International Institutions

مقصود از نهادهای بین المللی مجموعه قواعد و ارکان حاکم بر مناسبات میان اعضای جامعه بین المللی است. دستۀ مهمی از نهادهای بین المللی برخاسته از مقررات حقوق بین الملل هستند که به آنها نهادهای حقوقی بین المللی می گویند این گونه نهادها مشتمل بر تشکل های جمعی و قواعد تأسیسی هستند که طبق حقوق بین الملل ایجاد شده اند؛ از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱) کشورها states

۲) سازمان های بین المللی (کشوری)
International Organization (state)

۳. معاهدات‌بین‌المللی
International Treates

۴. داوری بین المللی
International Arbitration

۵. دیوان بین الملل دادگستری
International Court of Justice (ICJ)

◽️بند سوم : سازمان های بین المللی
International Organization

امروزه بخش قابل توجهی از مقررات حقوق بین الملل را حقوق سازمانهای بین المللی بين الدولی تشکیل می دهد. حقوق سازمان های بین المللی از یک سو شامل قواعد حاکم بر سازمان های بین المللی است مانند اساسنامه سازمان های بین المللی یا عهدنامه وین در زمینه حقوق معاهدات میان کشورها و سازمان های بین المللی و سازمان های بین المللی با یکدیگر مورخ ۱۹۸۶ و از سوی دیگر، مجموعه تصمیماتی است که سازمان های بین المللی طبق اساسنامه خود اتخاذ می نمایند مانند قطعنامه های سازمان های بین المللی

◽️بند چهارم: تابعان حقوق بین الملل
Subjects of International Law

كلمه "تابعان حقوق بین الملل" موجب ابهام هایی در ادبیات حقوق بین الملل شده است، زیرا واژۀ «تابع» ترجمه کلمه انگلیسی subject یا فرانسوی sujet است.
این واژه به دو معنای فاعل یا وضع کننده و هم مفعول یا مخاطب به کار می رود؛ در نتیجه از دید حقوقی واژه «تابع حقوق» یعنی شخصی که هم واضع قواعد حقوقی و هم مخاطب آن قواعد است.
امروزه، این اشخاص در حقوق
بین الملل در درجه اول کشورها و در درجه دوم سازمان های بین المللی کشوری هستند.
اما اشخاص حقیقی، شرکت های خصوصی خارجی، بویژه شرکت های فراملی یا چند ملیتی، سازمان های بین المللی غیر دولتی و نهضت های آزادیبخش ملی تحت شرایطی، صرفاً مخاطب قواعد حقوق بین الملل هستند؛ یعنی قواعد حقوق در مواردی در خصوص آنها وضع شده و آنها را موضوع حق و تکلیف قرار داده است.
شاید به دلیل ابهامات مذکور است که امروزه به جای اصطلاح "تابعان حقوق بین الملل" بیشتر از اصطلاح اعضای جامعه بین المللی یا اشخاص حقوقی بین المللی استفاده می شود.

🇮🇷🇺🇳 کانال فارسی آیسیسِل
🇮🇷🇺🇳 کانال انگلیسی آیسیسِل