زیر سقف آسمان

🔸🔸🔸مطلب وارده🔸🔸🔸


♦️عاشوراى ٢٨ مرداد!

✍️حسین شیخی
۳ شهریور ۱۴۰۴

رويداد ٢٨ مرداد ٣٢ ، يك رويداد بسيار مهم تاريخ ايران از جهات عديده است و به ويژه به مثابه يك عامل اساسى شرطى شدن تحولات بعدى ايران در حوزه انديشه و هم در حوزه رويدادهاى سياسى شده است . اين در حالى است كه از همان آغاز تا كنون ، موافق و مخالف ، اين رويداد را غالبآ از يك منظر حقوقى مورد توجه قرار داده اند و از قضاء مرحوم مصدق هم ، خود با همين نگاه به اين رويدادها نگاه مى كرد و پايه هاى اين سنت را در شرايط فقر انديشه سياسى در آن دوران استوار مى ساخت .

اما در حقيقت تقليل اين رويداد كه اولآ و اصالتآ ماهيتى سياسى داشت به تنها يك سويه حقوقى و به اين كه آيا آن رويداد كودتا بود ، كودتا نبود و يا اينكه كدام طرف كودتا كرد ، هرگز جامعه ايرانى را از اهميت سويه سياسى آن بى نياز نمى كند ؛ رويدادى كه تا همين حالا هم تحولات اجتماعى ايران را زير تاثير خود گرفته است ؛

حقوق سياسى در واقع بازتاب شرايط سياسى و توازن قواى نيروهاى اجتماعى است و مقدم بر آن نيست . واقع آن است كه بعد از انقلاب مشروطه و در دوران حكومت رضاشاه ، نفت از راه تامين مالى دولت ، گروه هاى اجتماعى مصادر دولت - در اين جا نظاميان - را بر ساير گروه هاى اجتماعى تفوق تمام بخشيد و قانون اساسى مشروطه را ، اگرچه بلحاظ حقوقى موضوعيت داشت ، اما از لحاظ سياسى بلاموضوع كرده بود و پيداست كه در چنين شرايطى ، يك برنامه سياسى واقع بينانه نمى تواند بر صرف مبادى حقوقى و بى توجه به واقعيت هاى سياسى بنيان بگيرد .

بدين قرار مساله مهم اين است كه ببينيم علل وقوع اين رويداد چه بود ؟ براى فهم تحولات سياسى و اجتماعى ايران ، چه اهميتى دارد كه رويداد ٢٨ مرداد كودتا بود يا نبود و يا اگر بود كدام يك بر عليه ديگرى كودتا كردند ؟ مشكل اين جا بود كه در آن شرايط موضوع لاينحل ماندن مساله غرامت ناشى از فسخ يكطرفه قرارداد نفتى از سوى ايران بابت ٤٠ سال باقى مانده تا اتمام مدت قرارداد ، هم رفته رفته از صرف يك مشكل حقوقى به شكل يك اختلاف سياسى در ميان ايران و انگليس ، و اين هم به نوبه خود به يك اختلاف سياسى داخلى در قالب دعواى نخست وزيرى / دربار در آمده و به يك آشوب حاد سياسى در شرايطى بدل شده بود كه حزب توده به عنوان حزب دست آموز اتحاد شوروى با تشكيلاتى منظم و كار آزموده از نفوذ قابل توجهى هم در ارتش و هم در ميان كارگران به ويژه صنعت نفت و پاره اى تحصيل كردگان و روشنفكران برخوردار بود ؛ نفوذى كه در صورت تداوم و گسترش آشوب مى توانست به سلطه شوروى بر ايران از راه اين حزب بينجامد ؛ به ويژه كه رفتار سرسختانه مصدق بر اساس صرف مبادى حقوقى ، به ويژه در وجه داخلى در دعواى با دربار ، اين گمان را تقويت مى كرد كه او - با توجه به مناسبات سياسى اش با حزب توده و نيز با توجه به مناسبات خانوادگى اش با كيانورى ، از اساس نسبت به فعال شدن حزب توده در ميانه اين دعوا و مخاطرات سياست خارجى آن براى ايران - و نيز البته براى امريكا و انگليس - همچون يك نتيجه سياسى مهم و احتمالآ قطعى اين دعوى ، هيچ حساسيت و نگرانى اى نداشت و اين انگليس و بعدآ امريكا را به شدت و به درست نگران كرده بود . شدت اين نگرانى را مى توان در عبارت چرچيل به روشنى ديد ، وقتى كه به سفير انگليس پس از شنيدن خبر خلع مصدق از او از آن سوى خط ، نقل به مضمون گفته بود كه امشب يك خواب راحتى خواهد كرد !

نمى توان باور كرد كه همه آن نگرانى ها و يا حتى مشاركت در تمهيد شرايط خلع مصدق از هر نوع ، فقط به دليل اختلافات مربوط به قرارداد نفتى فيمابين دو دولت بوده است ، در شرايطى كه حدود ٦٠٪؜ نفت مورد نياز جامعه هاى صنعتى از تنگه هرمز عبور مى كرد و اين تنگه بدين ترتيب در معرض خطر سلطه شوروى قرار مى گرفت .

با اين حال بدون توجه به اين واقعيت هاى روشن سياسى اما ، ما در تمام اين سال ها و هرساله شاهد تقليل اين مسائل به صرف مسائل حقوقى و اين دعواييم كه آن رويداد كودتا بود ، نبود ، و اگر بود كدام طرف كودتا كرد و حق به جانب كدام يك بود !

پيداست كه اين رويكرد خواسته يا ناخواسته ، مساله اصلى ايران و تحولات آن را در زير انبوهى مطالب از اين دست به محاق مى برند و مانع فهم درست اين واقعيت ها مى شوند ؛ اگر چه حتى لامحاله ، نيز مى توان تصور كرد در اين ميان افراد و گروه هاى ذينفع هم كوشيده باشند از اين رويداد در يك قالب حق و باطل و عاشورايى ، هر ساله و مدام و مصرانه ، همچون ابزارى براى پيشبرد مقاصد سياسى ، به ويژه مقاصد سياست خارجى خود در سمت و سو دادن به مناسبات و شركاى بين المللى ايران استفاده و در حقيقت سوء استفاده كنند .


#کودتا
#حسین_شیخی
#ملی‌_شدن‌_نفت
@NewHasanMohaddesi

👍2😇1

www.group-telegram.com/us/NewHasanMohaddesi.com/13296

971 viewsedited  Aug 25 at 16:52

🔸🔸🔸مطلب وارده🔸🔸🔸


♦️عاشوراى ٢٨ مرداد!

✍️حسین شیخی
۳ شهریور ۱۴۰۴

رويداد ٢٨ مرداد ٣٢ ، يك رويداد بسيار مهم تاريخ ايران از جهات عديده است و به ويژه به مثابه يك عامل اساسى شرطى شدن تحولات بعدى ايران در حوزه انديشه و هم در حوزه رويدادهاى سياسى شده است . اين در حالى است كه از همان آغاز تا كنون ، موافق و مخالف ، اين رويداد را غالبآ از يك منظر حقوقى مورد توجه قرار داده اند و از قضاء مرحوم مصدق هم ، خود با همين نگاه به اين رويدادها نگاه مى كرد و پايه هاى اين سنت را در شرايط فقر انديشه سياسى در آن دوران استوار مى ساخت .

اما در حقيقت تقليل اين رويداد كه اولآ و اصالتآ ماهيتى سياسى داشت به تنها يك سويه حقوقى و به اين كه آيا آن رويداد كودتا بود ، كودتا نبود و يا اينكه كدام طرف كودتا كرد ، هرگز جامعه ايرانى را از اهميت سويه سياسى آن بى نياز نمى كند ؛ رويدادى كه تا همين حالا هم تحولات اجتماعى ايران را زير تاثير خود گرفته است ؛

حقوق سياسى در واقع بازتاب شرايط سياسى و توازن قواى نيروهاى اجتماعى است و مقدم بر آن نيست . واقع آن است كه بعد از انقلاب مشروطه و در دوران حكومت رضاشاه ، نفت از راه تامين مالى دولت ، گروه هاى اجتماعى مصادر دولت - در اين جا نظاميان - را بر ساير گروه هاى اجتماعى تفوق تمام بخشيد و قانون اساسى مشروطه را ، اگرچه بلحاظ حقوقى موضوعيت داشت ، اما از لحاظ سياسى بلاموضوع كرده بود و پيداست كه در چنين شرايطى ، يك برنامه سياسى واقع بينانه نمى تواند بر صرف مبادى حقوقى و بى توجه به واقعيت هاى سياسى بنيان بگيرد .

بدين قرار مساله مهم اين است كه ببينيم علل وقوع اين رويداد چه بود ؟ براى فهم تحولات سياسى و اجتماعى ايران ، چه اهميتى دارد كه رويداد ٢٨ مرداد كودتا بود يا نبود و يا اگر بود كدام يك بر عليه ديگرى كودتا كردند ؟ مشكل اين جا بود كه در آن شرايط موضوع لاينحل ماندن مساله غرامت ناشى از فسخ يكطرفه قرارداد نفتى از سوى ايران بابت ٤٠ سال باقى مانده تا اتمام مدت قرارداد ، هم رفته رفته از صرف يك مشكل حقوقى به شكل يك اختلاف سياسى در ميان ايران و انگليس ، و اين هم به نوبه خود به يك اختلاف سياسى داخلى در قالب دعواى نخست وزيرى / دربار در آمده و به يك آشوب حاد سياسى در شرايطى بدل شده بود كه حزب توده به عنوان حزب دست آموز اتحاد شوروى با تشكيلاتى منظم و كار آزموده از نفوذ قابل توجهى هم در ارتش و هم در ميان كارگران به ويژه صنعت نفت و پاره اى تحصيل كردگان و روشنفكران برخوردار بود ؛ نفوذى كه در صورت تداوم و گسترش آشوب مى توانست به سلطه شوروى بر ايران از راه اين حزب بينجامد ؛ به ويژه كه رفتار سرسختانه مصدق بر اساس صرف مبادى حقوقى ، به ويژه در وجه داخلى در دعواى با دربار ، اين گمان را تقويت مى كرد كه او - با توجه به مناسبات سياسى اش با حزب توده و نيز با توجه به مناسبات خانوادگى اش با كيانورى ، از اساس نسبت به فعال شدن حزب توده در ميانه اين دعوا و مخاطرات سياست خارجى آن براى ايران - و نيز البته براى امريكا و انگليس - همچون يك نتيجه سياسى مهم و احتمالآ قطعى اين دعوى ، هيچ حساسيت و نگرانى اى نداشت و اين انگليس و بعدآ امريكا را به شدت و به درست نگران كرده بود . شدت اين نگرانى را مى توان در عبارت چرچيل به روشنى ديد ، وقتى كه به سفير انگليس پس از شنيدن خبر خلع مصدق از او از آن سوى خط ، نقل به مضمون گفته بود كه امشب يك خواب راحتى خواهد كرد !

نمى توان باور كرد كه همه آن نگرانى ها و يا حتى مشاركت در تمهيد شرايط خلع مصدق از هر نوع ، فقط به دليل اختلافات مربوط به قرارداد نفتى فيمابين دو دولت بوده است ، در شرايطى كه حدود ٦٠٪؜ نفت مورد نياز جامعه هاى صنعتى از تنگه هرمز عبور مى كرد و اين تنگه بدين ترتيب در معرض خطر سلطه شوروى قرار مى گرفت .

با اين حال بدون توجه به اين واقعيت هاى روشن سياسى اما ، ما در تمام اين سال ها و هرساله شاهد تقليل اين مسائل به صرف مسائل حقوقى و اين دعواييم كه آن رويداد كودتا بود ، نبود ، و اگر بود كدام طرف كودتا كرد و حق به جانب كدام يك بود !

پيداست كه اين رويكرد خواسته يا ناخواسته ، مساله اصلى ايران و تحولات آن را در زير انبوهى مطالب از اين دست به محاق مى برند و مانع فهم درست اين واقعيت ها مى شوند ؛ اگر چه حتى لامحاله ، نيز مى توان تصور كرد در اين ميان افراد و گروه هاى ذينفع هم كوشيده باشند از اين رويداد در يك قالب حق و باطل و عاشورايى ، هر ساله و مدام و مصرانه ، همچون ابزارى براى پيشبرد مقاصد سياسى ، به ويژه مقاصد سياست خارجى خود در سمت و سو دادن به مناسبات و شركاى بين المللى ايران استفاده و در حقيقت سوء استفاده كنند .


#کودتا
#حسین_شیخی
#ملی‌_شدن‌_نفت
@NewHasanMohaddesi

BY زیر سقف آسمان