زیر سقف آسمان

♦️پارسی‌ی باستان یک زبان درباری برای برخی کاربردهای بسیار محدود و تاریخ‌نگاری‌ی سوگیرانه‌ی ناتل خانلری
ص۲

✍️حسن محدثی‌‌ی گیلوایی
۳ شهریور ۱۴۰۴


ادیب ملی‌گرای ما (ناتل خانلری) می‌فرماید: جز حاکمان پارسی بقیه‌ی حاکمان، اغلب‌شان، خلاف حقیقت می‌گفته اند! شایان ذکر است که دسته‌ای از مورخان معتبر و مهم دوره‌ی ایران باستان، می‌گویند داریوش موصوف به کبیر، قاتل بردیا -پسر کورش موصوف به کبیر- است و او، داستان بردیای دروغین و گئومات ذکر شده در کتیبه‌ی بیستون را جعل کرده است (پیش‌تر در این باره به‌تفصیل نوشته ام). البته این مورخان، ایرانی نبودند و نمی‌توانستند مثل ناتل خانلری، ملی‌گرایی ایرانی باشند.

اما نکته‌ی مهم این است که چنین اشاره‌ای در باره‌ی اغراق کردن‌ها و دروغ‌گویی‌های پادشاهان و حاکمان، به‌کلی انحراف از بحث اصلی در باره‌ی زبان پارسی‌ی باستان است. وقتی تمام محتوای کتاب تا این‌جا مربوط به زبان بوده است، چه دلیلی داشته که ناتل خانلری بحث از زبان را وانهد و ناگهان به دروغ‌گویی‌ و تحریف و اغراق پادشاهان بپردازد؟

اما از زبان پارسی‌ی باستان چه باقی مانده است؟

"مفصلترین و مهمترین آثار پارسی باستان از داریوش اول است که بیشتر با دو متن بابلی و عیلامی همراه است. از پیشینیان داریوش پنج نوشته کوتاه مانده است" (همان: ۱۶۳).

از پسینیان داریوش هم نوشته‌هایی به‌زبان پارسی‌ی باستان  در قالب سنگ‌نوشته‌ها و ستون‌نوشته‌ها و لوحه‌های زرین و غیره باقی مانده است (همان: ۱۷۲- ۱۶۸).

اما نه کتاب و دفتری به زبان پارسی‌ی باستان باقی مانده نه دیوان شعری و داستان و قصه‌ای. در باره‌ی همین پنج نوشته هم ناتل خانلری می‌گوید:

"این نوشته‌ها چنانکه می‌بینیم بسیار کوتاه است. در اصالت دو نوشته نخستین بعضی از محققان تردید کرده و گمان برده‌اند که این لوحه‌ها در زمان اردشیر دوم هخامنشی پس از قیام برادرش کورش کوچک جعل شده باشد تا حق تاج و تخت را برای فرزندان و جانشینان داریوش بزرگ ثابت کند. اما این نظریه ثابت نشده و مورد قبول همه دانشمندان نیست" (همان: ۱۶۵).

پس چند لوح زرین مکتوب به زبان‌فارسی، یک سنگ‌نوشته، یک دیوار نوشته، و یک پارچه‌نوشته (هر کدام چند سطر و برخی یک سطر) از پیشینیان داریوش موصوف به کبیر باقی مانده است.

اما به‌نظر می‌رسد مشکلی وجود دارد که نیازمند توضیح است. شاید من متن را درست نمی‌فهمم. مگر چند صفحه پیش ناتل خانلری نگفته بود که:

"از سخنان داریوش در سنگنوشته بیستون برمی‌آید که او نخستین کسی است که به زبان ایرانی مطالبی نوشته"

و او بر اساس این ادعای داریوش، نظرات برخی دانش‌مندان را که گفته بودند "خط میخی پارسی باستان را دنباله شیوه‌ای می‌دانند که در شاهنشاهی ماد ابداع شده بود"، رد کرده بود.

بالاخره خط میخی‌ی پارسی‌ی باستان که مأخوذ از خط اکدی بوده (و البته خط اکدی هم مأخوذ از خط سومری بوده) را داریوش ابداع کرده یا پیش از داریوش هم وجود داشته است؟ اگر داریوش خط جدیدی برای زبان پارسی‌ی باستان ابداع کرده است، آن پنج متن باقی مانده از زبان پارسی‌ی باستان از "پیشینیان داریوش"، به چه خطی نوشته شده بوده است؟

پاسخ این پرسش را می‌توان از زبان خود ناتل خانلری داد. او می‌نویسد:

"آثاری که از زبان پارسی باستان داریم همه به خط میخی است و هیچ نشانه‌ای نداریم تا بتوان گمان برد که این زبان به خطی دیگر نیز نوشته می‌شده است. از دوره بعد از هخامنشیان تنها یک سنگنوشته به خط آرامی در نقش رستم هست که گمان می‌رود زبان آن پارسی باستان باشد، اما از این نوشته تاکنون تنها چند کلمه‌ای خوانده شده است" (همان: ۱۷۳).

بنابراین، یک ضد و نقیض‌گویی‌ی جدی در نوشته‌ی ناتل خانلری در باره‌ی متون باقی مانده از زبان پارسی‌ی باستان در کتاب او وجود دارد: این‌که اگر داریوش مبدع خط میخی‌ی پارسی‌ی باستان است، آن متون "پیشینیان داریوش" که به‌زبان پارسی‌ی باستان نوشته شده اند، چیست اند؟

اما در مطالعه‌ی آثار تاریخی‌ای که موضوع آن ایران و چیزی مربوط به ایران است و ایرانیان معاصر آن‌ها را نوشته یا ترجمه کرده اند، دریافته ام که این آثار قابل اعتماد نیستند. در خواندن و ارجاع دادن به آن‌ها لازم است بسیار دقت کنیم تا سرمان کلاه نرود و اطلاعات نادرست به خورد ما داده نشود.

محققان و تاریخ‌نگاران اش نظیر ناتل خانلری نکته‌های متعددی "خلاف حقیقت" می‌گویند و تحریف می‌کنند و سوگیری دارند یا چنان‌که دیدیم، دچار ضد و نقیض‌گویی هستند. مترجمان اش هم به‌دل‌خواه خود اسامی‌ی کتاب‌ها و عناوین و تعابیر و حتا جملات متن را تغییر می‌دهند تا همه چیز آن‌گونه بشود که می‌خواهند. پس دست‌کم تا اطلاع ثانوی، به این متون اعتماد نکنیم و به دیده‌ی تردید در آن‌ها بنگریم.

#زبان_فارسی
#پارسی_باستان
#ملی‌گرایی_ایرانی
#تاریخ‌نگاری_ایرانی
#پرویز_ناتل_خانلری
@NewHasanMohaddesi

👍32👎12❤8❤‍🔥1

www.group-telegram.com/us/NewHasanMohaddesi.com/13299

1.15K viewsedited  Aug 26 at 03:15

♦️پارسی‌ی باستان یک زبان درباری برای برخی کاربردهای بسیار محدود و تاریخ‌نگاری‌ی سوگیرانه‌ی ناتل خانلری
ص۲

✍️حسن محدثی‌‌ی گیلوایی
۳ شهریور ۱۴۰۴


ادیب ملی‌گرای ما (ناتل خانلری) می‌فرماید: جز حاکمان پارسی بقیه‌ی حاکمان، اغلب‌شان، خلاف حقیقت می‌گفته اند! شایان ذکر است که دسته‌ای از مورخان معتبر و مهم دوره‌ی ایران باستان، می‌گویند داریوش موصوف به کبیر، قاتل بردیا -پسر کورش موصوف به کبیر- است و او، داستان بردیای دروغین و گئومات ذکر شده در کتیبه‌ی بیستون را جعل کرده است (پیش‌تر در این باره به‌تفصیل نوشته ام). البته این مورخان، ایرانی نبودند و نمی‌توانستند مثل ناتل خانلری، ملی‌گرایی ایرانی باشند.

اما نکته‌ی مهم این است که چنین اشاره‌ای در باره‌ی اغراق کردن‌ها و دروغ‌گویی‌های پادشاهان و حاکمان، به‌کلی انحراف از بحث اصلی در باره‌ی زبان پارسی‌ی باستان است. وقتی تمام محتوای کتاب تا این‌جا مربوط به زبان بوده است، چه دلیلی داشته که ناتل خانلری بحث از زبان را وانهد و ناگهان به دروغ‌گویی‌ و تحریف و اغراق پادشاهان بپردازد؟

اما از زبان پارسی‌ی باستان چه باقی مانده است؟

"مفصلترین و مهمترین آثار پارسی باستان از داریوش اول است که بیشتر با دو متن بابلی و عیلامی همراه است. از پیشینیان داریوش پنج نوشته کوتاه مانده است" (همان: ۱۶۳).

از پسینیان داریوش هم نوشته‌هایی به‌زبان پارسی‌ی باستان  در قالب سنگ‌نوشته‌ها و ستون‌نوشته‌ها و لوحه‌های زرین و غیره باقی مانده است (همان: ۱۷۲- ۱۶۸).

اما نه کتاب و دفتری به زبان پارسی‌ی باستان باقی مانده نه دیوان شعری و داستان و قصه‌ای. در باره‌ی همین پنج نوشته هم ناتل خانلری می‌گوید:

"این نوشته‌ها چنانکه می‌بینیم بسیار کوتاه است. در اصالت دو نوشته نخستین بعضی از محققان تردید کرده و گمان برده‌اند که این لوحه‌ها در زمان اردشیر دوم هخامنشی پس از قیام برادرش کورش کوچک جعل شده باشد تا حق تاج و تخت را برای فرزندان و جانشینان داریوش بزرگ ثابت کند. اما این نظریه ثابت نشده و مورد قبول همه دانشمندان نیست" (همان: ۱۶۵).

پس چند لوح زرین مکتوب به زبان‌فارسی، یک سنگ‌نوشته، یک دیوار نوشته، و یک پارچه‌نوشته (هر کدام چند سطر و برخی یک سطر) از پیشینیان داریوش موصوف به کبیر باقی مانده است.

اما به‌نظر می‌رسد مشکلی وجود دارد که نیازمند توضیح است. شاید من متن را درست نمی‌فهمم. مگر چند صفحه پیش ناتل خانلری نگفته بود که:

"از سخنان داریوش در سنگنوشته بیستون برمی‌آید که او نخستین کسی است که به زبان ایرانی مطالبی نوشته"

و او بر اساس این ادعای داریوش، نظرات برخی دانش‌مندان را که گفته بودند "خط میخی پارسی باستان را دنباله شیوه‌ای می‌دانند که در شاهنشاهی ماد ابداع شده بود"، رد کرده بود.

بالاخره خط میخی‌ی پارسی‌ی باستان که مأخوذ از خط اکدی بوده (و البته خط اکدی هم مأخوذ از خط سومری بوده) را داریوش ابداع کرده یا پیش از داریوش هم وجود داشته است؟ اگر داریوش خط جدیدی برای زبان پارسی‌ی باستان ابداع کرده است، آن پنج متن باقی مانده از زبان پارسی‌ی باستان از "پیشینیان داریوش"، به چه خطی نوشته شده بوده است؟

پاسخ این پرسش را می‌توان از زبان خود ناتل خانلری داد. او می‌نویسد:

"آثاری که از زبان پارسی باستان داریم همه به خط میخی است و هیچ نشانه‌ای نداریم تا بتوان گمان برد که این زبان به خطی دیگر نیز نوشته می‌شده است. از دوره بعد از هخامنشیان تنها یک سنگنوشته به خط آرامی در نقش رستم هست که گمان می‌رود زبان آن پارسی باستان باشد، اما از این نوشته تاکنون تنها چند کلمه‌ای خوانده شده است" (همان: ۱۷۳).

بنابراین، یک ضد و نقیض‌گویی‌ی جدی در نوشته‌ی ناتل خانلری در باره‌ی متون باقی مانده از زبان پارسی‌ی باستان در کتاب او وجود دارد: این‌که اگر داریوش مبدع خط میخی‌ی پارسی‌ی باستان است، آن متون "پیشینیان داریوش" که به‌زبان پارسی‌ی باستان نوشته شده اند، چیست اند؟

اما در مطالعه‌ی آثار تاریخی‌ای که موضوع آن ایران و چیزی مربوط به ایران است و ایرانیان معاصر آن‌ها را نوشته یا ترجمه کرده اند، دریافته ام که این آثار قابل اعتماد نیستند. در خواندن و ارجاع دادن به آن‌ها لازم است بسیار دقت کنیم تا سرمان کلاه نرود و اطلاعات نادرست به خورد ما داده نشود.

محققان و تاریخ‌نگاران اش نظیر ناتل خانلری نکته‌های متعددی "خلاف حقیقت" می‌گویند و تحریف می‌کنند و سوگیری دارند یا چنان‌که دیدیم، دچار ضد و نقیض‌گویی هستند. مترجمان اش هم به‌دل‌خواه خود اسامی‌ی کتاب‌ها و عناوین و تعابیر و حتا جملات متن را تغییر می‌دهند تا همه چیز آن‌گونه بشود که می‌خواهند. پس دست‌کم تا اطلاع ثانوی، به این متون اعتماد نکنیم و به دیده‌ی تردید در آن‌ها بنگریم.

#زبان_فارسی
#پارسی_باستان
#ملی‌گرایی_ایرانی
#تاریخ‌نگاری_ایرانی
#پرویز_ناتل_خانلری
@NewHasanMohaddesi

BY زیر سقف آسمان