Omid Tabibzadeh/ امید طبیب‌زاده

دربارهٔ رمان وقتی که می‌مردم (As I Lay Dying) اثر ویلیام فاکنر، و دو ترجمهٔ فارسی آن.

- همین‌طور که می‌میرم، ترجمهٔ احمد اخوت، تهران، نشر افق، ۱۴۰۲.
- گوربه‌گور، ترجمهٔ نجف دریابندری، تهران، نشر چشمه، چ ۳۳، ۱۴۰۳.

امید طبیب‌زاده

فاکنر در جایی همینگوی را ترسو خوانده زیرا معتقد بود که او جسارت خلق سبک‌های جدید و آزمودن آنها را نداشته. البته فاکنر هیچ‌یک از تجارب واقعی و مخاطره‌آمیز همینگوی را در زندگی نسبتاً آرام خودش ازسر نگذرانده بود، اما از حیث آزمودن شیوه‌های جدید در کار نگارش رمان، و نیز از حیث پرداختن به ذات عریان و ترسناک انسان‌ها، بی‌تردید شجاع‌تر از همینگوی و یکی از موفق‌ترین رمان‌نویسان جهان بوده است.
در این رمان (۱۹۳۰) حدود پانزده شخصیت وجود دارد که هرکدام از آنها ماجرای اصلی رمان را از زاویهٔ دید خود بیان می‌کند. خواندن این رمان بسیار دشوار است، اما نه صرفاً به علت زوایای دید و شخصیت‌های درگیر متعدد و ساختار پیچیده‌اش، بلکه همچنین به علت نمایش صریح و دردناکِ نکبتی که فقر می‌تواند در وجود انسان‌ها پدید آورد.
چنین رمانی تفسیرهای بسیار گوناگونی دارد، و به همین دلیل ترجمه‌های گوناگون آن نیز می‌توانند مکمل یکدیگر باشند.
دریابندری در مقدمهٔ خود عنوان رمان را علاوه‌بر گوربه‌گور چنین نیز ترجمه کرده است: «همچون که دراز کشیده بودم و داشتم می‌مردم»؛ یعنی او فعل لازم lie (دراز کشیدن، خوابیدن) را اصل دانسته که گذشته‌اش می‌شود lay و درنتیجه عنوان را هم به‌درستی به زمان گذشته و به صورت لازم ترجمه کرده است. اما اخوت در ترجمه خود احتمالاً فعل متعدی lay (گذاشتن، خواباندن، دراز کردن) را اصل دانسته و به همین دلیل آن را به زمان حال برگردانده است (گذشته lay می‌شود laid)، و توجه نکرده است که فعل متعدی lay مفعول می‌خواهد درحالی‌که این فعل در ترجمه او به‌درستی به صورت لازم آمده است («همین‌طور که می‌میرم») و مفعولی در آن وجود ندارد.
عنوانی که فاکنر برای رمان خود برگزیده جملهٔ پیروی است بدون جملهٔ پایه، و باید دانست که این عنوان به جمله‌ای در اودیسه هومر مربوط می‌شود که در آن روح آگاممنون پس از این‌که به دست همسر خودش کشته می‌شود بر زبان می‌آورد. جالب است که فاکنر آن جمله‌ را تعمداً یا تسامحاً به صورت مغلوط زیر نقل کرده (رک مقالهٔ مفصل ژاک پوتیه (Jacques Pothier) ۲۰۱۸، قابل دانلود در اینترنت)، و براساس همین ضبط مغلوط نیز عنوان رمانش را برگزیده است:

As I lay dying the woman with the dog's eyes would not close my eyelids for me as I descended into Hades' (vol. 1, 634-35, 91)
وقتی که می‌مردم، و به نزد هادس فرو می‌رفتم، زن چشم‌دریده پلک‌هایم را نمی‌بست*

خلاصه این‌که به نظر بنده ترجمهٔ دریابندری در مقدمه‌اش («همچون که دراز کشیده بودم و داشتم می‌مردم») از حیث زمان و تعدی صحیح اما بسیار حشوآمیز است؛ توجه شود که as I lay dying اصطلاحی است که مفهوم «دراز کشیدن» در آن وجود ندارد، و لفظ lay در آن صرفاً به استمرار و فرایند عمل فعل اصلی، در اینجا مردن (dying)، اشاره دارد- معادل گوربه‌گور هم که به‌وجه بارزی بی‌ربط است! و ترجمهٔ اخوت از حیث معنای اصطلاحی‌اش کاملا صحیح است و حشوی هم ندارد اما به‌گمانم زمانش باید از حال به گذشته تغییر کند.
----------------------------------------------------------
*هادس فرمانروای جهان مردگان در اساطیر یونان است که در طبقات پایین زمین زندگی می‌کند؛ طبق همان اساطیر، رفتن به جهان مردگان با چشمان باز، توهینی به متوفی محسوب می‌شود.

@OmidTabibzadeh

www.group-telegram.com/id/OmidTabibzadeh.com/64

1.68K viewsedited  Feb 23 at 10:25

دربارهٔ رمان وقتی که می‌مردم (As I Lay Dying) اثر ویلیام فاکنر، و دو ترجمهٔ فارسی آن.

- همین‌طور که می‌میرم، ترجمهٔ احمد اخوت، تهران، نشر افق، ۱۴۰۲.
- گوربه‌گور، ترجمهٔ نجف دریابندری، تهران، نشر چشمه، چ ۳۳، ۱۴۰۳.

امید طبیب‌زاده

فاکنر در جایی همینگوی را ترسو خوانده زیرا معتقد بود که او جسارت خلق سبک‌های جدید و آزمودن آنها را نداشته. البته فاکنر هیچ‌یک از تجارب واقعی و مخاطره‌آمیز همینگوی را در زندگی نسبتاً آرام خودش ازسر نگذرانده بود، اما از حیث آزمودن شیوه‌های جدید در کار نگارش رمان، و نیز از حیث پرداختن به ذات عریان و ترسناک انسان‌ها، بی‌تردید شجاع‌تر از همینگوی و یکی از موفق‌ترین رمان‌نویسان جهان بوده است.
در این رمان (۱۹۳۰) حدود پانزده شخصیت وجود دارد که هرکدام از آنها ماجرای اصلی رمان را از زاویهٔ دید خود بیان می‌کند. خواندن این رمان بسیار دشوار است، اما نه صرفاً به علت زوایای دید و شخصیت‌های درگیر متعدد و ساختار پیچیده‌اش، بلکه همچنین به علت نمایش صریح و دردناکِ نکبتی که فقر می‌تواند در وجود انسان‌ها پدید آورد.
چنین رمانی تفسیرهای بسیار گوناگونی دارد، و به همین دلیل ترجمه‌های گوناگون آن نیز می‌توانند مکمل یکدیگر باشند.
دریابندری در مقدمهٔ خود عنوان رمان را علاوه‌بر گوربه‌گور چنین نیز ترجمه کرده است: «همچون که دراز کشیده بودم و داشتم می‌مردم»؛ یعنی او فعل لازم lie (دراز کشیدن، خوابیدن) را اصل دانسته که گذشته‌اش می‌شود lay و درنتیجه عنوان را هم به‌درستی به زمان گذشته و به صورت لازم ترجمه کرده است. اما اخوت در ترجمه خود احتمالاً فعل متعدی lay (گذاشتن، خواباندن، دراز کردن) را اصل دانسته و به همین دلیل آن را به زمان حال برگردانده است (گذشته lay می‌شود laid)، و توجه نکرده است که فعل متعدی lay مفعول می‌خواهد درحالی‌که این فعل در ترجمه او به‌درستی به صورت لازم آمده است («همین‌طور که می‌میرم») و مفعولی در آن وجود ندارد.
عنوانی که فاکنر برای رمان خود برگزیده جملهٔ پیروی است بدون جملهٔ پایه، و باید دانست که این عنوان به جمله‌ای در اودیسه هومر مربوط می‌شود که در آن روح آگاممنون پس از این‌که به دست همسر خودش کشته می‌شود بر زبان می‌آورد. جالب است که فاکنر آن جمله‌ را تعمداً یا تسامحاً به صورت مغلوط زیر نقل کرده (رک مقالهٔ مفصل ژاک پوتیه (Jacques Pothier) ۲۰۱۸، قابل دانلود در اینترنت)، و براساس همین ضبط مغلوط نیز عنوان رمانش را برگزیده است:

As I lay dying the woman with the dog's eyes would not close my eyelids for me as I descended into Hades' (vol. 1, 634-35, 91)
وقتی که می‌مردم، و به نزد هادس فرو می‌رفتم، زن چشم‌دریده پلک‌هایم را نمی‌بست*

خلاصه این‌که به نظر بنده ترجمهٔ دریابندری در مقدمه‌اش («همچون که دراز کشیده بودم و داشتم می‌مردم») از حیث زمان و تعدی صحیح اما بسیار حشوآمیز است؛ توجه شود که as I lay dying اصطلاحی است که مفهوم «دراز کشیدن» در آن وجود ندارد، و لفظ lay در آن صرفاً به استمرار و فرایند عمل فعل اصلی، در اینجا مردن (dying)، اشاره دارد- معادل گوربه‌گور هم که به‌وجه بارزی بی‌ربط است! و ترجمهٔ اخوت از حیث معنای اصطلاحی‌اش کاملا صحیح است و حشوی هم ندارد اما به‌گمانم زمانش باید از حال به گذشته تغییر کند.
----------------------------------------------------------
*هادس فرمانروای جهان مردگان در اساطیر یونان است که در طبقات پایین زمین زندگی می‌کند؛ طبق همان اساطیر، رفتن به جهان مردگان با چشمان باز، توهینی به متوفی محسوب می‌شود.

@OmidTabibzadeh

BY Omid Tabibzadeh/ امید طبیب‌زاده