یادداشت‌های دفتر سیاه

اگر پسامدرنیسم را در پرتو تحلیل اشتراوس «موج چهارم مدرنیته» بخوانیم شایسته است بپرسیم این موج چه ویژگی‌هایی دارد؟ اشتراوس در تحلیل موج دوم و موج سوم به انگیزه بازگشت به قدما اشاره می‌کند: نقد لطافت خصلت‌ها و ظرافت طبع‌ها و شهرینگی آداب و تنمای بازگشت به قوتِ نفسِ مردمانِ نوخاسته در روسو، شجاعت مواجهه با پرتگاهِ حیات در تراژدی‌های یونانی و تحقیر مسیحیت و مسیحی‌نمایی مدرن‌ها در نیچه، چرخشگاه موج دوم و موج سوم بود. موج چهارم چه چرخش‌گاهی داشت؟ اگر سه متفکر کلیدی پسامدرنیسم را میشل فوکو، ژیل دولوز و ژاک دریدا بدانیم، می‌توانیم بگوییم تفکر هر سه حاصل بسط ایده‌های نیچه و هایدگر است. وجه تمایز موج چهارم با موج‌های قبلی این است که ضرورتاً شورشی علیه موج قبلی نیست بلکه حاصل خوانشی خلاقانه از آن است. مجدداً می‌بینیم هر سه متفکر همچون مابقی مدرن‌ها به انبان سنت باز می‌گردند نه برای احیاء جنبه‌هایی از سنت، که برای پیش بردن مجادله‌ای درون مدرنیته. بازگشت فوکو به برداشت قدما از «سوژه»، تأویل‌های «خلاقانه» دلوز از افلاطون و فلسفه قرون وسطی بر ضد افلاطون و فلسفه قرون وسطی و در نهایت بازگشت خلاقانه دریدا به درون‌مایه‌های الهیات یهودی-مسیحی، همگی تابع همان قاعده‌ای هستند که اشتراوس در تحلیل اندیشه مدرن شرح می‌دهد: بازگشت به این یا آن جنبه سنت برای گذشتن از مدرنیته موجود که نتیجه آن در نهایت شکل‌گیری مدرنیته‌ای رادیکال‌تر است. سنت برای مدرن‌ها کاربردی جدلی دارد، با تحریف معنای سنت برای نقد جنبه‌هایی از مدرنیته از آن استفاده می‌کنند.

تفکر فوکو، دلوز و دریدا هر سه حمله‌ای نهایی به فلسفه و فلسفه سیاسی است. آنچه در طرح فکری هر سه قطعی است عدم امکان فلسفه سیاسی است. پرسش جامعه خوب چیست؟ پاسخ روشنی در تفکر هیچ‌کدام ندارد اگر چه به طور ضمنی پاسخی به آن می‌‌دهند، اما توانایی عقل برای پاسخی جهان‌شمول و پایدار به این پرسش کاملاً انکار می‌شود. پسامدرنیسم روند نهایی زدودن فلسفه و مسیحیت در فرهنگ مدرن است. نه فلسفه ممکن است نه ایمان، نه آتن، نه اورشلیم. با این همه این به معنای حذف سنت نیست، به معنای سوپرمارکت شدن سنت فلسفی - دینی است، می‌توانیم هر چه می‌خواهیم از این سوپرمارکت برداریم و سرهم کنیم. پسامدرنیسم در دهه‌های اخیر با ترکیب با نوعی لیبرالیسم بیش از پیش به ایدئولوژی طبقه متوسط بدل شده است. ایدئولوژی‌ای مناسب برای تمدنی در حال افول که هیچ باور بنیادی ندارد. فلسفه‌ای باب طبع «آخرین انسان».

www.group-telegram.com/ms/yaddashthayesiah.com/710

2.51K viewsBabak Mina, edited  Sep 30 at 09:41

اگر پسامدرنیسم را در پرتو تحلیل اشتراوس «موج چهارم مدرنیته» بخوانیم شایسته است بپرسیم این موج چه ویژگی‌هایی دارد؟ اشتراوس در تحلیل موج دوم و موج سوم به انگیزه بازگشت به قدما اشاره می‌کند: نقد لطافت خصلت‌ها و ظرافت طبع‌ها و شهرینگی آداب و تنمای بازگشت به قوتِ نفسِ مردمانِ نوخاسته در روسو، شجاعت مواجهه با پرتگاهِ حیات در تراژدی‌های یونانی و تحقیر مسیحیت و مسیحی‌نمایی مدرن‌ها در نیچه، چرخشگاه موج دوم و موج سوم بود. موج چهارم چه چرخش‌گاهی داشت؟ اگر سه متفکر کلیدی پسامدرنیسم را میشل فوکو، ژیل دولوز و ژاک دریدا بدانیم، می‌توانیم بگوییم تفکر هر سه حاصل بسط ایده‌های نیچه و هایدگر است. وجه تمایز موج چهارم با موج‌های قبلی این است که ضرورتاً شورشی علیه موج قبلی نیست بلکه حاصل خوانشی خلاقانه از آن است. مجدداً می‌بینیم هر سه متفکر همچون مابقی مدرن‌ها به انبان سنت باز می‌گردند نه برای احیاء جنبه‌هایی از سنت، که برای پیش بردن مجادله‌ای درون مدرنیته. بازگشت فوکو به برداشت قدما از «سوژه»، تأویل‌های «خلاقانه» دلوز از افلاطون و فلسفه قرون وسطی بر ضد افلاطون و فلسفه قرون وسطی و در نهایت بازگشت خلاقانه دریدا به درون‌مایه‌های الهیات یهودی-مسیحی، همگی تابع همان قاعده‌ای هستند که اشتراوس در تحلیل اندیشه مدرن شرح می‌دهد: بازگشت به این یا آن جنبه سنت برای گذشتن از مدرنیته موجود که نتیجه آن در نهایت شکل‌گیری مدرنیته‌ای رادیکال‌تر است. سنت برای مدرن‌ها کاربردی جدلی دارد، با تحریف معنای سنت برای نقد جنبه‌هایی از مدرنیته از آن استفاده می‌کنند.

تفکر فوکو، دلوز و دریدا هر سه حمله‌ای نهایی به فلسفه و فلسفه سیاسی است. آنچه در طرح فکری هر سه قطعی است عدم امکان فلسفه سیاسی است. پرسش جامعه خوب چیست؟ پاسخ روشنی در تفکر هیچ‌کدام ندارد اگر چه به طور ضمنی پاسخی به آن می‌‌دهند، اما توانایی عقل برای پاسخی جهان‌شمول و پایدار به این پرسش کاملاً انکار می‌شود. پسامدرنیسم روند نهایی زدودن فلسفه و مسیحیت در فرهنگ مدرن است. نه فلسفه ممکن است نه ایمان، نه آتن، نه اورشلیم. با این همه این به معنای حذف سنت نیست، به معنای سوپرمارکت شدن سنت فلسفی - دینی است، می‌توانیم هر چه می‌خواهیم از این سوپرمارکت برداریم و سرهم کنیم. پسامدرنیسم در دهه‌های اخیر با ترکیب با نوعی لیبرالیسم بیش از پیش به ایدئولوژی طبقه متوسط بدل شده است. ایدئولوژی‌ای مناسب برای تمدنی در حال افول که هیچ باور بنیادی ندارد. فلسفه‌ای باب طبع «آخرین انسان».

BY یادداشت‌های دفتر سیاه