філалабайкі беларускія

#alala_байка
Другое месца ў польскім нацыянальным адборы на Еўрабачанне заняла песня «Lusterka» дуэта Sw@da x Niczos. Кампазіцыя прыцягнула ўвагу беларусаў, бо выконваецца на падляшскай мове, даволі падобнай на беларускую.

Падляшша — рэгіён на паўночным усходзе Польшчы, на мяжы з Беларуссю. Там гавораць не толькі на мясцовым дыялекце польскай мовы, але і на ўсходнеславянскіх гаворках, якім уласцівы рысы як беларускай, так і ўкраінскай моў. Варта разумець, што гаворкі — гэта не штосьці стабільнае, аднолькавае ва ўсім Падляшшы. Не, наадварот, нават у суседніх вёсках могуць размаўляць трохі па-рознаму. Ёсць гаворкі, дзе акаюць, як у беларускай, ёсць гаворкі, дзе окаюць, як ва ўкраінскай. Ёсць гаворкі з дзеканнем і цеканнем («хадзіці»), ёсць гаворкі з мяккімі /д'/, /т'/ («ходіті»), ёсць гаворкі з цвёрдымі /д/, /т/ («ходыты»).

Пераходныя ўкраінска-беларускія гаворкі сустракаюцца не толькі на Падляшшы. На Палессі, якое мяжуе з Падляшшам, маўленню мясцовых жыхароў таксама ўласцівы рысы дзвюх моў.

Даследчык Ян Максімюк разам з іншым энтузіястамі ўжо 20 год працуе над кадыфікацыяй падляшскіх гаворак, займаецца стварэннем падляшскай мікрамовы, літаратурнага варыянту. Гэты працэс нагадвае тое, як у часы «Нашай долі» і «Нашай нівы» фармавалася літаратурная беларуская мова: у яе аснову ляглі сярэднебеларускія гаворкі, а, напрыклад, мяккаму [р'] з паўднёвых і ўсходніх гаворак месца не знайшлося. Так і падляшская літаратурная мікрамова можа адрознівацца ад канкрэтных лакальных варыянтаў падляшскай гаворкі.

***

Вось і Sw@da x Niczos спяваюць не на літаратурнай падляшскай мікрамове. У іх песні дакладна чуваць аканне («стала», «больна», «харашо»), тады як у працах Максімюка зафіксавана оканне. Згодна з аўтарскім тэкстам там ёсць слова «dzivavałasia» з дзеканнем, тады як у слоўніку падляшскай мовы «divovátisie» без дзекання.

Цікава слова «pudnialisie» з прыстаўкай pud-. Гэта менавіта пераходная рыса: у беларускай было б «падняліся», а ва ўкраінскай мае месца ікавізм — фанетычная змена, праз якую ў закрытых складах гук /o/ паступова змяніўся ў /і/: «піднялися». У падляшскіх гаворках змена таксама адбылася, але рэалізавалася інакш, атрымаўся гук /u/.

Пераходнай з'яўляецца і парадыгма займенніка першай асобы: у вінавальным склоне ўкраінскае «мене» («vse lude ... sudiat mеne»), але ў давальным — беларускае «мне» («stala bolna mnie»).

Форма клічнага склону «ličku», то-бок «твар», адпавядае правілам украінскай літаратурнай мовы.

***

Можна сказаць, мова песні «Lusterka» бліжэй да беларускіх гаворак, чым падляшская мікрамова Яна Максімюка. Гэта не дзіўна, бо спявачка Niczos вучылася ў беларускамоўнай гімназіі ў Бельску-Падляскім, а потым і ў беларускім ліцэі імя Тарашкевіча. Тым не менш, Філалош не кранае пытанне прыналежнасці «Lusterka» да беларускай ці ўкраінскай мовы. Сама Niczos лічыць, што яна падляшанка і спявае па-падляшску, і наўрад ці з гэтым варта спрачацца.

***

Звярніце ўвагу, што ў Беларусі інстаграм-акаўнт музыкі Sw@da быў унесены ў спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў.

❤20👍1

www.group-telegram.com/nl/ololo_philolo_by.com/381

394 viewsFeb 15 at 23:58

#alala_байка
Другое месца ў польскім нацыянальным адборы на Еўрабачанне заняла песня «Lusterka» дуэта Sw@da x Niczos. Кампазіцыя прыцягнула ўвагу беларусаў, бо выконваецца на падляшскай мове, даволі падобнай на беларускую.

Падляшша — рэгіён на паўночным усходзе Польшчы, на мяжы з Беларуссю. Там гавораць не толькі на мясцовым дыялекце польскай мовы, але і на ўсходнеславянскіх гаворках, якім уласцівы рысы як беларускай, так і ўкраінскай моў. Варта разумець, што гаворкі — гэта не штосьці стабільнае, аднолькавае ва ўсім Падляшшы. Не, наадварот, нават у суседніх вёсках могуць размаўляць трохі па-рознаму. Ёсць гаворкі, дзе акаюць, як у беларускай, ёсць гаворкі, дзе окаюць, як ва ўкраінскай. Ёсць гаворкі з дзеканнем і цеканнем («хадзіці»), ёсць гаворкі з мяккімі /д'/, /т'/ («ходіті»), ёсць гаворкі з цвёрдымі /д/, /т/ («ходыты»).

Пераходныя ўкраінска-беларускія гаворкі сустракаюцца не толькі на Падляшшы. На Палессі, якое мяжуе з Падляшшам, маўленню мясцовых жыхароў таксама ўласцівы рысы дзвюх моў.

Даследчык Ян Максімюк разам з іншым энтузіястамі ўжо 20 год працуе над кадыфікацыяй падляшскіх гаворак, займаецца стварэннем падляшскай мікрамовы, літаратурнага варыянту. Гэты працэс нагадвае тое, як у часы «Нашай долі» і «Нашай нівы» фармавалася літаратурная беларуская мова: у яе аснову ляглі сярэднебеларускія гаворкі, а, напрыклад, мяккаму [р'] з паўднёвых і ўсходніх гаворак месца не знайшлося. Так і падляшская літаратурная мікрамова можа адрознівацца ад канкрэтных лакальных варыянтаў падляшскай гаворкі.

***

Вось і Sw@da x Niczos спяваюць не на літаратурнай падляшскай мікрамове. У іх песні дакладна чуваць аканне («стала», «больна», «харашо»), тады як у працах Максімюка зафіксавана оканне. Згодна з аўтарскім тэкстам там ёсць слова «dzivavałasia» з дзеканнем, тады як у слоўніку падляшскай мовы «divovátisie» без дзекання.

Цікава слова «pudnialisie» з прыстаўкай pud-. Гэта менавіта пераходная рыса: у беларускай было б «падняліся», а ва ўкраінскай мае месца ікавізм — фанетычная змена, праз якую ў закрытых складах гук /o/ паступова змяніўся ў /і/: «піднялися». У падляшскіх гаворках змена таксама адбылася, але рэалізавалася інакш, атрымаўся гук /u/.

Пераходнай з'яўляецца і парадыгма займенніка першай асобы: у вінавальным склоне ўкраінскае «мене» («vse lude ... sudiat mеne»), але ў давальным — беларускае «мне» («stala bolna mnie»).

Форма клічнага склону «ličku», то-бок «твар», адпавядае правілам украінскай літаратурнай мовы.

***

Можна сказаць, мова песні «Lusterka» бліжэй да беларускіх гаворак, чым падляшская мікрамова Яна Максімюка. Гэта не дзіўна, бо спявачка Niczos вучылася ў беларускамоўнай гімназіі ў Бельску-Падляскім, а потым і ў беларускім ліцэі імя Тарашкевіча. Тым не менш, Філалош не кранае пытанне прыналежнасці «Lusterka» да беларускай ці ўкраінскай мовы. Сама Niczos лічыць, што яна падляшанка і спявае па-падляшску, і наўрад ці з гэтым варта спрачацца.

***

Звярніце ўвагу, што ў Беларусі інстаграм-акаўнт музыкі Sw@da быў унесены ў спіс экстрэмісцкіх матэрыялаў.

BY філалабайкі беларускія