RADIO GATSBY سیاست

درباره‌ی کتاب بوروکراسی

بوروکراسی یکی از مفاهیم تناقض‌آمیز عصر ماست. از یک سو، شهروندان همواره از کارهای اداری، کاغذبازی، قوانین و مقررات بیهوده، کارمندان لاابالی و بلاتکلیفی خودشان انتقاد می‌کنند و از سوی دیگر، خیل عظیمی از همین شهروندان علاقه دارند که به ادارات دولتی وارد شوند و مقام و منصبی برای خود دست و پا کنند. بسیاری از این افراد وقتی وارد نظام اداری می‌شوند، می‌کوشند به یکی از آن کارمندان نمونه‌ای تبدیل شوند که کار ارباب‌رجوع را به‌سرعت راه می‌اندازند و با نظم و دقتی بی‌نظیر، محیط اطراف خود را تغییر می‌دهند. اما بعد از مدتی، این افراد هم متوجه می‌شوند که سیستم بوروکراتیک از آن چیزی که به نظر می‌رسد سرسخت‌تر است و تغییر آن به همین راحتی نیست. درنهایت همگان به این نتیجه می‌رسند که نظم بوروکراتیک به‌هیچ‌وجه کارآمد نیست. با وجود این موضوع، چرا چنین نظامی همچنان سرپاست و افراد زیادی را جذب خود می‌کند؟ چرا مردمانی که با عیوب بوروکراسی آشنا هستند،‌ باز هم برای رسیدن به منصبی در این نظام معیوب، دست و پا می‌زنند؟ چرا این نظام روز به روز بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود؟ برای رسیدن به جواب این سؤالات، ابتدا باید ماهیت بوروکراسی را شناخت و بعد به نقد و تعیین جانشینی جدید برای آن پرداخت. همان کاری که لودویگ فون میزس (Ludwig von Mises) در کتاب بوروکراسی (Bureaucracy) انجام می‌دهد.

لودویگ الدر فون میزس یکی از بزرگ‌ترین نمایندگان مکتب اقتصاد اتریش است که در امپراتوری اتریش – مجارستان دیده به جهان گشود. او سال‌ها در کشور خود باقی ماند؛ اما زمانی که بحران‌های سیاسی متعدد اتریش را فراگرفت، به کشور سوئیس مهاجرت کرد. اندک‌اندک با قدرت گرفتن نازی‌ها در آلمان، او که یهودی بود در اروپای جنگ‌زده احساس خطر کرد و در سال 1940 همراه با همسرش به امریکا گریخت و تا پایان عمر در همان‌جا زندگی کرد. او مجموعه‌ای از آثار شگفت‌انگیز بر جای گذاشت که هم در زمان خود بی‌نظیر بودند و هم در عصر حاضر خواندنی هستند. دو کتاب «کنش انسانی» و «سوسیالیسم» از آثار شناخته‌شده‌ی او هستند. کتاب بوروکراسی یکی از اولین‌ کتاب‌های او بود که به زبان انگلیسی نوشته شد. یکی از کتاب‌های مختصر لودویگ فون میزس که همگان می‌توانند با مطالب آن ارتباط برقرار کنند.

فون میزس ویژگی‌های اساسی بوروکراسی را توضیح می‌دهد و از همان ابتدا به این نکته اشاره می‌کند که این اصطلاح نه‌تنها در امریکا،‌ بلکه در سراسر جهان، اصطلاحی منفور و تحقیرآمیز است و سیاست‌مداران از به کار بردن آن پرهیز می‌کنند. بوروکراسی سیستمی با سلسله‌مراتب و قوانین سفت‌وسختی است که ناکارآمدی‌ها و نقص‌های ذاتی آن بر کسی پوشیده نیست. لودویگ فون میزس عقیده دارد که بوروکراسی بر آزادی فردی، بهره‌وری اقتصادی و تخصیص منابع تأثیری سوء دارد. او در کتاب بوروکراسی شکل‌گیری و گسترش این نظام را در نهادهای دولتی شرح می‌دهد؛ این باور را که کنترل بوروکراتیک رفاه اجتماعی را افزایش می‌دهد، نقد می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که بوروکراسی پیامد‌های ناخواسته‌ای از جمله از بین بردن کارآفرینی و کاهش رشد اقتصادی دارد.

البته فون میزس به‌کلی با نظام بوروکراتیک مخالفت نیست. بر کسی پوشیده نیست که این سیستم به جامعه نظم می‌دهد و بسیاری از این امور، فقط از طریق همین نظام قابل‌انجام هستند. اما معیاری برای تعیین میزان فواید بوروکراسی برای جامعه وجود ندارد. برای مثال شرکت‌های خصوصی یا کسانی که در بازار آزاد کار می‌کنند، با معیار «سود» ارزیابی می‌شوند. تنها هدف شرکت خصوصی افزایش درآمد و به حداقل رساندن هزینه‌هاست و اگر چنین هدفی محقق نشود، شرکت خصوصی یا اصلاح می‌شود یا تعطیل. ولی برای یک شرکت دولتی که بر اساس ساختارهای بوروکراتیک اداره می‌شود، بحث سود و زیان مطرح نیست؛ بلکه پایبندی به قوانین و اطاعت از دستورات، تنها راه پابرجا ماندن شرکت دولتی هستند. در این قسمت از کتاب بوروکراسی است که لودویگ فون میزس بحث اصلی را مطرح می‌کند: سیستم بوروکراتیک باید محدود شود. اما باز هم تناقضی دیگر به میان می‌آید: تلقی شهروندان از آزادی.

فون میزس باور دارد که هر چقدر اختیارات دولت و حکومت بیشتر شود، آزادی شهروندان کمتر می‌شود. اما بسیاری از مردم معتقدند دولت باید اختیارات گسترده‌ای داشته باشد تا بتواند مسائل کشور را حل کند. و این‌چنین حکومت توتالیتر به وجود می‌آید. راه‌حل نهایی لودویگ فون میزس، همانطور که اشاره شد، محدود کردن بوروکراسی و ترویج آزادی فردی، حقوق مالکیت خصوصی، رقابت در بازار آزاد و ترویج مدیریت سودمدار است.

مهدی تدینی برای ترجمه‌ی این کتاب، نسخه‌ی انگلیسی و آلمانی آن را مد نظر قرار داده. بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه این کتاب فون میزس را در مجموعه‌ی ایدئولوژی‌پژوهی به چاپ رسانده است.

👍1

www.group-telegram.com/RADIO_GATSBY/16310

404 viewsNov 30, 2024 at 10:35

درباره‌ی کتاب بوروکراسی

بوروکراسی یکی از مفاهیم تناقض‌آمیز عصر ماست. از یک سو، شهروندان همواره از کارهای اداری، کاغذبازی، قوانین و مقررات بیهوده، کارمندان لاابالی و بلاتکلیفی خودشان انتقاد می‌کنند و از سوی دیگر، خیل عظیمی از همین شهروندان علاقه دارند که به ادارات دولتی وارد شوند و مقام و منصبی برای خود دست و پا کنند. بسیاری از این افراد وقتی وارد نظام اداری می‌شوند، می‌کوشند به یکی از آن کارمندان نمونه‌ای تبدیل شوند که کار ارباب‌رجوع را به‌سرعت راه می‌اندازند و با نظم و دقتی بی‌نظیر، محیط اطراف خود را تغییر می‌دهند. اما بعد از مدتی، این افراد هم متوجه می‌شوند که سیستم بوروکراتیک از آن چیزی که به نظر می‌رسد سرسخت‌تر است و تغییر آن به همین راحتی نیست. درنهایت همگان به این نتیجه می‌رسند که نظم بوروکراتیک به‌هیچ‌وجه کارآمد نیست. با وجود این موضوع، چرا چنین نظامی همچنان سرپاست و افراد زیادی را جذب خود می‌کند؟ چرا مردمانی که با عیوب بوروکراسی آشنا هستند،‌ باز هم برای رسیدن به منصبی در این نظام معیوب، دست و پا می‌زنند؟ چرا این نظام روز به روز بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود؟ برای رسیدن به جواب این سؤالات، ابتدا باید ماهیت بوروکراسی را شناخت و بعد به نقد و تعیین جانشینی جدید برای آن پرداخت. همان کاری که لودویگ فون میزس (Ludwig von Mises) در کتاب بوروکراسی (Bureaucracy) انجام می‌دهد.

لودویگ الدر فون میزس یکی از بزرگ‌ترین نمایندگان مکتب اقتصاد اتریش است که در امپراتوری اتریش – مجارستان دیده به جهان گشود. او سال‌ها در کشور خود باقی ماند؛ اما زمانی که بحران‌های سیاسی متعدد اتریش را فراگرفت، به کشور سوئیس مهاجرت کرد. اندک‌اندک با قدرت گرفتن نازی‌ها در آلمان، او که یهودی بود در اروپای جنگ‌زده احساس خطر کرد و در سال 1940 همراه با همسرش به امریکا گریخت و تا پایان عمر در همان‌جا زندگی کرد. او مجموعه‌ای از آثار شگفت‌انگیز بر جای گذاشت که هم در زمان خود بی‌نظیر بودند و هم در عصر حاضر خواندنی هستند. دو کتاب «کنش انسانی» و «سوسیالیسم» از آثار شناخته‌شده‌ی او هستند. کتاب بوروکراسی یکی از اولین‌ کتاب‌های او بود که به زبان انگلیسی نوشته شد. یکی از کتاب‌های مختصر لودویگ فون میزس که همگان می‌توانند با مطالب آن ارتباط برقرار کنند.

فون میزس ویژگی‌های اساسی بوروکراسی را توضیح می‌دهد و از همان ابتدا به این نکته اشاره می‌کند که این اصطلاح نه‌تنها در امریکا،‌ بلکه در سراسر جهان، اصطلاحی منفور و تحقیرآمیز است و سیاست‌مداران از به کار بردن آن پرهیز می‌کنند. بوروکراسی سیستمی با سلسله‌مراتب و قوانین سفت‌وسختی است که ناکارآمدی‌ها و نقص‌های ذاتی آن بر کسی پوشیده نیست. لودویگ فون میزس عقیده دارد که بوروکراسی بر آزادی فردی، بهره‌وری اقتصادی و تخصیص منابع تأثیری سوء دارد. او در کتاب بوروکراسی شکل‌گیری و گسترش این نظام را در نهادهای دولتی شرح می‌دهد؛ این باور را که کنترل بوروکراتیک رفاه اجتماعی را افزایش می‌دهد، نقد می‌کند و به این نتیجه می‌رسد که بوروکراسی پیامد‌های ناخواسته‌ای از جمله از بین بردن کارآفرینی و کاهش رشد اقتصادی دارد.

البته فون میزس به‌کلی با نظام بوروکراتیک مخالفت نیست. بر کسی پوشیده نیست که این سیستم به جامعه نظم می‌دهد و بسیاری از این امور، فقط از طریق همین نظام قابل‌انجام هستند. اما معیاری برای تعیین میزان فواید بوروکراسی برای جامعه وجود ندارد. برای مثال شرکت‌های خصوصی یا کسانی که در بازار آزاد کار می‌کنند، با معیار «سود» ارزیابی می‌شوند. تنها هدف شرکت خصوصی افزایش درآمد و به حداقل رساندن هزینه‌هاست و اگر چنین هدفی محقق نشود، شرکت خصوصی یا اصلاح می‌شود یا تعطیل. ولی برای یک شرکت دولتی که بر اساس ساختارهای بوروکراتیک اداره می‌شود، بحث سود و زیان مطرح نیست؛ بلکه پایبندی به قوانین و اطاعت از دستورات، تنها راه پابرجا ماندن شرکت دولتی هستند. در این قسمت از کتاب بوروکراسی است که لودویگ فون میزس بحث اصلی را مطرح می‌کند: سیستم بوروکراتیک باید محدود شود. اما باز هم تناقضی دیگر به میان می‌آید: تلقی شهروندان از آزادی.

فون میزس باور دارد که هر چقدر اختیارات دولت و حکومت بیشتر شود، آزادی شهروندان کمتر می‌شود. اما بسیاری از مردم معتقدند دولت باید اختیارات گسترده‌ای داشته باشد تا بتواند مسائل کشور را حل کند. و این‌چنین حکومت توتالیتر به وجود می‌آید. راه‌حل نهایی لودویگ فون میزس، همانطور که اشاره شد، محدود کردن بوروکراسی و ترویج آزادی فردی، حقوق مالکیت خصوصی، رقابت در بازار آزاد و ترویج مدیریت سودمدار است.

مهدی تدینی برای ترجمه‌ی این کتاب، نسخه‌ی انگلیسی و آلمانی آن را مد نظر قرار داده. بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه این کتاب فون میزس را در مجموعه‌ی ایدئولوژی‌پژوهی به چاپ رسانده است.

BY RADIO GATSBY سیاست