group-telegram.com/sudcarpis/332
Last Update:
у <*о: кунь, вул, муй
і <*о: кінь, віл, мій
ü <*о: кӱнь, вӱл, мӱй (кюнь, вюл, мюй*)
може сьте замічали… нє, вы набізувно и замічали, и знаєте за таку штуку, ож подакотрі слова, най будуть и тоты, што наведені у примірах, ож уни ся годни выговорьовати инако: через /і/, /у/ авадь /ü/ (до сього исписа мож додасти щи й він-вун-вüн, стіл-стул-стüл, гівно-гуно-гüно)… сякых прикладу мож найти просто до блуду; сеся зміна є дуже-дуже реґуларнов, и, гіпотетично, из уст єдного чилядника бы ся никда не мало пролляти наєдно твій тай старусть, а значить и фраза "муй кінь" тоже бы мала быти невозможнов.
у реалности шак люде не живуть у ізолаційи, и вшеликыма путями, уд вошколы до контакта з носитилями другых говору, у їхню бисіду годні трафляти и чужородні про їх рудноє наріча формы: так, напримір, Петро, котрый фурт реґуларно и подобных словах вуговорює -у-, раз быв при мині вупалив «гüд» місто «гуд», а Вальтер послідньый час пораз ÿ-кать так, гикой ун из Имстичова, а не з Апші :)
словом, діло туй такоє: колись у дуже великому наборови слув и морфем у нас быв якыйись смішный звук, котрый ся пак на разных зимлях, такой в усьых тых словах, де ун быв, перемінив на звук якыйись другый: /у/, /ÿ/ авадь /і/ — сесі звукы суть так званыма рефлексами того давнього сеґмента — дале буду хосновати ийпен сись тирмін.
короче айно, туй не треба окрему мапу на кунь/кÿнь/кінь, вуд/вÿд/від ци муст/мÿст/міст — такой ушиткі слова, котрі мавуть сякі варіанты, мож скартоґрафовати єднов але сяков універзалнов мапов сиї рефлексації.
та што вто за звук такый там быв?
кідь накурто — из часом ун ся фурт міняв и быв фурт мало иншакый, а у бережанськых говорах, фактично, ун ся и убстав, просто прияв подобу звука [ü].
Юрій Шевельов писав, ож ищи сперед падіням єру, *ъ тай *ь (колись сесі буквы позначали дуже курті голосні звуки, ъ быв ги дуже куртый [у], ь быв ги дуже куртый [и]) уплывали на звук *о руно так, ги ниськы на нынішньый звук /о/ вплывавуть /і/ тай /у/ (у слові "корова" в назывному удмінкови звук [о] удпертый тай широкий - [корова]; у давалному "корові" звук [ô] буде запертый и наближеный до /у/ - [кôрôві]);
сись процес дав *конь > *кôнь, *волъ > *вôлъ, *моjь > *мôjь;
туй раз *ô — алофон фонемы */о/ перед складом з *ь ци *ъ.
пак ся з тыма *ъ тай *ь стала біда — у многих позиціях, у тум числі на кунцьови слув, уни тупо пропали, у тот час як *ô ся убстало там, де и было.
єдным из выслідку сього процеса ("падіня єру", ци то елізія *ъ тай *ь) стало появліня нової самостуйної фонемы /ô/ — сесе и є тот самый смішнинькый дурный звук, котрый наробив нам тулько шума.
из того момента фонема *ô ся розвивала у другі звуки — дись уна ся золляла з /у/, дись пушла дале в /ü/, а пак дись уже и тото /ü/ ся делабіалізовало, позад чого ся у повности золляло з /і/.
у май западных говорах (тото уже на територійи Словаку) укрем сих трьох варіанту суть ищи, вроді як, такі:
дись ся сись звук золляв из /ы/: кынь, мый, рык;
дись ся убстало тото самоє /ô/,
а дись (такой пуд нашов границьов, напримів в Убли) ун ся хоть и перийшов до /у/, айбо у них там тото /у/ ся чимісь мало рузнить уд того споконвічного /у/, котроє находиме у другых словах…
што до переллелий з другыма языками — в українському сись рефлекс дав /і/, хотя на Волыни там у них свуй кывняк, там у них ищи всьо май шалено, ги в нас…
у булшині словлянськых языку сяка зміна не пруйшла, и у сих словах ся убстало /о/ — у росийському, у болгарському, у сирбському, хорватському…
у вестерну там май интересно: у них сяка зміна была менш поширена, тай и пудминкы были дакус иншакі, айбо, так ци инак, у чиськуй бисіді маєме kůň, stůl, můj, nůž; у польськуй koń, айбо при тум mój (муй).
мапа, котру видите горі, закладена на даных мап ЛАЗО тому ІІ. а ІІІ, а ийпен мапах 132, 134, 180, 208, 235, 247, 277, 293, 355, 376, 448
жерела | испис населеных пункту
#фонетика #дзендзелівський #україна
BY южнокарпатські ізоґλоссы
Share with your friend now:
group-telegram.com/sudcarpis/332